1 Mayıs'ların, 8 Mart'ların, Onur Haftası'nın Amerikası

"6. Filo Defol", "Gelme Bush", "İşgale hayır", "Kahrolsun Emperyalizm", "NATO'ya hayır"... Küresel, yöresel fark etmez, tüm eylemlerde unutulmadan haykırılır. Hiç yoksa bir Sam Amca posteri ezilir, yakılır... ABD bu hep ayakta kalan tepki ve ilgiyi hak eder etmesine. Ama hiç bir zaman tek ABD olmadı. Britanya sömürgeciliğini yenerek ABD'yi tarih sahnesine çıkaran, 4 Temmuz 1776'da dünyanın ilk modern demokratik cumhuriyetinin ilanı eden Amerikalıların torunları, "öteki Amerikalılar"  sonraki yüzyıllarda insanlığın kurtuluş mücadelesine esin kaynağı olan pek çok eylemin sahibi oldular. Kuruluş yıldönümünde "öteki ABD'nin" ilk akla gelenlerini, sınıf hareketine yol açan, dünyaya yayılan eylemlerini birlikte hatırlayalım.

Bağımsızlık savaşı

Her ne kadar önce vergi sorunu üzerine başlasa da sonunda Britanya sömürgeciliğine karşı ABD'nin bağımsızlığını ilan etmesiyle biten savaşın ardından tarihte, Amerika Birleşik Devletleri, ülkeyi anayasayla yöneten bir başkanın seçimle iş başına geldiği ilk modern demokratik cumhuriyet oldu.

Köleciliğin kaldırılması

100 yıl önce köleliğin kaldırıldığı ABD'de bu yıl olayın yıl dönümünde ABD Senatosu, geçmişte Afrika kökenlilere karşı uygulanan "ırk ayrımı ve kölelikten" dolayı ABD halkı adına özür dileme kararı aldı.

8 saatlik iş günü

İlk kez 1856'da Avustralya'nın Melbourne kentinde taş ve inşaat işçileri, günde sekiz saatlik iş günü için Melbourne Üniversitesi'nden Parlamento Evi'ne kadar bir yürüyüş düzenlemişlerdi. 1 Mayıs 1886'daysa Amerika İşçi Sendikaları Konfederasyonu önderliğinde işçiler günde 12 saat, haftada 6 gün olan çalışma takvimine karşı, günlük 8 saatlik çalışma talebiyle iş bıraktılar.

Chicago'da yapılan gösterilere yarım milyon işçi katıldı. Louisseville'de 6 binden fazla siyah ve beyaz işçi, birlikte yürüdü. O dönemde Louisseville'deki parklar, siyahlara kapalıydı. İşçiler, sokaklarda yürüdükten sonra hep birlikte Ulusal Park'a girdi. Her eyalet ve kentte, siyah ve beyaz işçilerin birlikte yaptığı gösteriler, gazeteler tarafından, 'Böylece önyargı duvarı yıkılmış oldu' şeklinde yorumlanmıştı.

1 Mayıs

Bu gösteriler 1 Mayıs'ı izleyen günlerde tüm harareti ile devam etti ve 4 Mayıs'ta kanlı Haymarket Olayı'na yol açtı.

Uygulanan yasal baskılarla bu gösterinin tekrarlanması engellendi. 1889'da toplanan İkinci Enternasyonal'de Fransız bir işçi temsilcisinin önerisiyle 1 Mayıs gününün tüm dünyada "Birlik, mücadele ve dayanışma günü " olarak kutlanmasına karar verildi. Böylece ikinci gösteri 1890 yılında yapılabildi.

8 Mart

8 Mart 1857'de ABD'nin New York kentinde 40 bin dokuma işçisi daha iyi çalışma koşulları istemiyle bir tekstil fabrikasında greve başladı.

Ancak polisin işçilere saldırması ve işçilerin fabrikaya kilitlenmesi, arkasından da çıkan yangında işçilerin fabrika önünde kurulan barikatlardan kaçamaması sonucunda çoğu kadın 129 işçi can verdi.

İşçilerin cenaze törenine 100 bini aşkın kişi katıldı.

26 - 27 Ağustos 1910 tarihinde Danimarka'nın Kopenhag kentinde 2. Enternasyonale bağlı kadınlar toplantısında (Uluslararası Sosyalist Kadınlar Konferansı) Almanya Sosyal Demokrat Partisi önderlerinden Clara Zetkin, 8 Mart 1857 tarihindeki tekstil fabrikası yangınında ölen kadın işçiler anısına 8 Mart'ın "Dünya Kadınlar Günü" olarak anılması önerisini getirdi ve öneri oybirliğiyle kabul edildi.

İlk yıllarda belli bir tarih saptanmamıştı ve değişen tarihlerde fakat her zaman ilkbaharda anılıyordu. Tarihin 8 Mart olarak saptanışı 1921'de Moskova'da gerçekleştirilen 3. Uluslararası Kadınlar Konferansı'nda gerçekleşti. Birinci ve İkinci Dünya Savaşı yılları arasında bazı ülkelerde anılması yasaklanan Dünya Kadınlar Günü, 1960'lı yılların sonunda Amerika Birleşik Devletleri'nde de anmaya başlanmasıyla daha güçlü bir şekilde gündeme geldi. Birleşmiş Milletler Genel Kurulu, New York'lu işçilere değinmese de 16 Aralık 1977 'de 8 Mart'ın "Dünya Kadınlar Günü" olarak anılmasını kabul etti.

LGBTT' nin onuru: Stonewall

Stonewall ayaklanmaları, New York şehrinin Greenwich Village mahallesindeki Stonewall Inn'de 28 Haziran 1969 tarihinin erken saatlerinde eşcinselleri hedef alan bir polis baskınına karşı yapılan bir dizi hazırlıksız, geniş katılımlı gösteriler oldu.

Sonradan tarihte, eşcinsellerin kendilerine baskı kuran hükumet tarafından desteklenen bir sisteme karşı mücadele ettikleri ilk anı olarak tanımlanır ve hem Amerika Birleşik Devletleri'nde hem de tüm dünyadaki eşcinsel hakları hareketini başlatan olaydı.

Günümüzde her yıl Haziran ayının son haftası LGBTT'lerin onur haftası olarak Stonewall ayaklanmaları anılıyor. (EZÖ)