"Zordestiya hevsalan dikare bi giranî bandorê li tenduristiya derûnî ya zarok bike."
Zordestiya hevsalan ne tenê li dibistanan lê di tevahiya civakê de bûye yek ji mijarên herî zêde tê nîqaşkirin. Bi taybetî di van salên dawî de, ev pirsgirêk bi belavbûna zordestiya sîberê hîn bêtir tevlihev bûye. Bi pêşkeftina teknolojiyê û zêdebûna karanîna înternetê re, zordestiya sîberê jî berbelav bûye.
Zordestiya sîberê dikare bigihîje pêçûyek zêde û ji zordestiya kevneşopî nîşanek mayîndetir dihêle. Di heman demê de pêşîlêgirtina zordestiya sîberê ji zordestiya kevneşopîyê dijwartir e.
Sedemek yekane ji bo zordestiya hevsalan tune. Gelek faktor hene ku dikarin bibin sedema zordestiyê:
Pirsgirêkên Malbatê: Pirsgirêkên wekî tundîya nav malê, îhmalkirin an nakokiyên malbatê dikarin di zarokan de bibin sedema tevgerên êrîşkar.
Kêmasiya Xwebaweriyê: Zarokên ku nikarin bi têra xwe nirx û şiyanên xwe binirxînin, dikarin hewl bidin ku bi zordariyê li hember kesên din xwe baştir hîs bikin.
Nexweşiya Hîperaktîvîteya Kêmasî ya Balkêş (DEHB): Zarokên bi (DEHB) re dibe ku tevgerek bêbandor û bêkontrol nîşan bidin, ku dikare bibe sedema zordestiya hevsalan.
Kêmbûna Karûbarên Civakî: Zarokên ku di derbirîn û ragihandina hestên cihê de zehmetiyan dikişînin, dibe ku serî li zordariyê bidin.
Bandora Medyayê: Fîlmên tundûtûjî, lîstikên vîdyoyê û bernameyên televîzyonê dikarin tevgerên êrîşkar di zarokan de bikin.
Zordestiya hevsalan wekî tevgerek domdar û demdirêj a zarokê tê pênase kirin ku ji hêla laşî û psîkolojîk ve bandorek neyînî li zarokek din a di koma temenê xwe de dike.
Digel ku zordestiya hevsalan dikare li hawîrdorek ku zarok wextê xwe bi hev re derbas dikin pêk were, ew li dibistanan pirtir e. Ji ber vê yekê zarokê ku rastî zordestiyê tê, naxwaze biçe dibistanê û dibe ku gazincên wekî serêş, êşa mîde û gêjbûnê bike.
Zarokên ku ji aliyê hevsalên xwe ve tên zordestkirin, gelek caran ji hevsalên xwe bêtir bi fikar û şermok dibin û nikarin ji kesên din bawer bikin. Ev zarok li gorî hevsalên xwe xwedî kêm jêhatîbûnên civakî ne û jêhatîbûna wan a çareseriyê qelse. Loma jî gelek hevalên wan nînin.
Zarokê ku ji aliyê hevsalên xwe ve tên zordestkirin; Bêbext e, xemgîn û bêbawer e. Ji çûna hawîrdora ku lê rûbirûyê zordestiya hevsalan dibe dûr dikeve. Dema ku diçe wê hawîrdora, gelek nîşaneyên nerehetiyê nîşan dide, xwe vedikişîne, ji têkiliyên civakî dûr dikeve, pirsgirêkên wî yên xew û xwarinê dest bi dike û serkeftina wî ya akademîk kêm dibe.
Zarokên ku rastî zordestiya hevsalên xwe tên, her gav vê yekê bi dê û bav û mamosteyên xwe re parve nakin.
Heger zarok bi xwe bêje ku ew rastî zordestiyê tê, pir girîng e ku meriv bêyî şîrove, sûcdarkirin û dadbarkirinê guh bide gotinên zarok û ji zarokê bawer bike. Eger tiştên ku ew dibêje ne rast bin, divê bê lêkolîn kirin bê çima wî hewce dît ku tiştekî wiha bêje bêyî ku zarok bê sûcdarkirin.
Heger zarok bi xwe behsa zordestiya hevsalên xwe neke û dê û bav gumana zordestiya hevsalan bikin, divê ev rewş rasterast ji zarokê neyê pirsin. Tevgera zarok were şopandin, bi zarok re were sohbetkirin û bi pirsiyarên erênî û neyînî hewl bidin ku agahiyan werbigirin. Pirsên neyînî li ser çawa ew dema xwe li dibistanê bi hevalên xwe re derbas dike bin.
Dema ku hat hînbûn ku zarok rastî zordestiya hevsalên xwe tê, divê bi dibistanê re têkilî bê dayin, mamoste û rêvebir ji vê rewşê re bên agahdarkirin.
Tesbîtkirina kesekî pêbawer ku zarok di rewşeke dijwar de dikare alîkariyê û piştgiriyê jê werbigire, hizirkirina riyên parastina xwe û tevlêkirina zarok di pêvajoya dîtina çareyekê ji pirsgirêkê re dibe alîkar ku zarok hest bi hêz û ewlehiyê bike.
Zordestiya hevsalan rewşek e ku hem li ser pêşveçûna zarokê ku zordestiyê dike hem jî li ser zarokê ku rastî zordestiyê tê bandorek neyînî dike. Ger di wextê rast de rast neyê destwerdan, bandorên wê dikare demek dirêj bidome.
Ji bo pêşîlêgirtina zordestiya hevsalan zêdekirina Hişmendiya Civakî:
- Weke civak em li hemberî tundî û cudakariyê hesas bin.
- Hişmendiya li ser girîngiya mafên zarokan û parastina zarokan zêde bikin.
Ev jî dibe sedem ku mirov li hember pirsgirêkên zordestiya hevsalan dengê xwe bilind bikin û daxwaza çareseriyê bikin.
Zordestiya hevsalan pirsgirêkek hevpar a tevahiya civakê ye. Ji bo pêşîgirtina li vê pirsgirêkê divê malbat, dibistan, rayedar û hemû endamên civakê bi hev re tevbigerin.
