Urfa’da 2009 yerel yönetim seçimlerinde Demokratik Toplum Partisi (DTP) 3 ilçede belediye başkanlığını kazanmıştı. Bu arada, Merkez ilçede belediye başkanlığını kazanan bağımsız adayın DTP ile bir bağıntısının olmadığının, bu adayın Adalet ve Kalkınma Partisi’nden (AKP) aday gösterilmediği için belediye başkanlığı seçimlerine bağımsız katılan ve seçimi kazanan aday olduğunun bilinmesinde yarar var.
Saadet Partisi (SP), Urfa 2009 belediye başkanlığı seçimlerinde 3 ilçenin belediye başkanlığını alırken, AKP ancak tek bir ilçede başkanlığı kazanabiliyor. Tıpkı Cumhuriyet Halk Partisi (CHP), Milliyetçi Hareket Partisi (MHP) ve Demokrat Parti (DP) gibi. Böylece Urfa ve ilçelerinde (11 ilçe) bağımsız adaylar ve 6 parti belediye başkan adayları yarıştı ve en azından her biri, bir ilçede belediye başkanlığı kazanarak, görece başarılı olmuş oldular.
2009 Urfa Belediye başkanlıkları yarışında 7 ilçede adaylar (+) aday etkisiyle ve ağırlıkla rekabet ortamında (7 ilçeden 6’sında) seçimi kazanmışlar. Seçimlerde rekabet yaşanmadığı dört ilçede ise seçimleri AKP, MHP, DP ve DTP kazanmış. SP ve CHP Urfa’da 2009 seçimlerinde rekabet ortamında ve (+) aday etkisiyle belediye başkanlığı kazanan partiler olmuş. Oysa 2007 genel milletvekili seçimlerinde belediye sınırları dahilinde tüm ilçelerde AKP’nin birinci parti oluşunun hatırlanması ve AKP’nin 2009 seçimlerinde Urfa’da sadece tek bir ilçede belediye başkanlığı kazanabilmesi, dikkat çeken ve üzerinde düşünülmesi gereken bir nokta olarak öne çıkıyor.
2009 – 2011’den hareketle 2014 seçimlerine bakış
Belediye sınırlarından çıkarak ilçe sınırlarına doğru uzanıp, belediye başkanlığı seçim sonuçlarıyla il genel meclisi seçim sonuçlarına bakıldığında 2009 seçimlerinde AKP’nin 6, DTP’nin 3 ve DP’nin de 2 ilçenin birinci partisi olduğu gerçeği çıkıyor önümüze. 2009 il genel meclisi seçim sonuçlarıyla 2011 genel milletvekili sonuçları karşılaştırıldığında, AKP’nin, DP’nin önde olduğu iki ilçeyle, DTP’nin önde olduğu ilçelerden birini de kazanarak Urfa’da birinci konuma geçtiği ilçe sayısını 9’a yükselttiğini görüyoruz. 2 ilçede ise DTP ilk sırada oluşunu koruyor.
2014 yerel yönetim seçimlerine; AKP, Urfa Büyükşehir Belediyesi ve 11 ilçede (Merkez ilçe bölünerek oluşturulan 3 yeni ilçe dahil), seçimlere bağımsız olarak katılan eski DTP, yeni Barış ve Demokrasi Parti’liler (BDP) ise 2 ilçede, birinci parti olarak girecekler. Seçimlerde bağımsızların (BDP) rakibi AKP’li adaylar, AKP’li adayların rakipleri ise 11 ilçede BDP’li 2 ilçede de MHP’li adaylar olacak 2011 seçim sonuçlarına göre.
2011 milletvekili seçim sonuçları baz alındığında, AKP, ilçelerin büyük çoğunluğunda önemli oy farklarıyla seçime girerken rakiplerinin avantajlı olabileceği ilçe sayısının çok az olacağı izlenimi ediniliyor. Oysa AKP Urfa’nın tüm ilçelerinde 2009 seçimlerine girerken de birinci parti konumundaydı ve sonuçta tek bir ilçede belediye başkanlığı kazanma başarısını gösterebilmişti. 2014 seçimlerinin 2009 seçimlerinden farkı, belediye başkanlarının ilçelerin kentsel yerleşimlerden değil kır/kent tüm yerleşim alanlarından gelecek oylarla seçilecek olması. Ayrıca 2014 seçimlerinin de 2011 seçimlerinden önemli bir farkı var. Bu fark seçimlerin barajsız oluşu ve seçilecek adayların doğrudan yerel hizmet vermek üzere seçiliyor olmaları. Bir başka deyişle seçim sonuçlarına yansıyıp/yansımayacağı önem kazanan olgu, seçmenlerin genel ve yerel yönetim seçimlerine ve yönetim için seçilecek adaylara ilişkin bir yaklaşım farklarının olup/olmadığı.
Kır/kent ve mahalle statüleri ayrımında siyasal yönelişler
2011 genel milletvekili seçimlerinde AKP, kayıtlı seçmenlerin yüzde 50,5’inin oyunu almış. İkinci sırada seçim barajı nedeniyle DTP/BDP adına seçime katılamayan bağımsız adayların aldıkları oylar geliyor Bu oyların oranı yüzde 21,5. Urfa’da bir başka önemli seçmen kesimi ise seçmeyenler (oy kullanmayan ve oyları geçersiz sayılanlar), bu kesim de oyların yüzde 20,3’ünü almış. CHP, MHP ve diğer küçük partiler ise ancak kayıtlı seçmenlerin yüzde 7,6’sının oyunu alabiliyor.
Mevcut oy dağılım yapısına göre 2014 seçimlerinde etkili olacak üç seçmen kesimi; bir tarafta AKP, karşısında bağımsızlara (DTP/BDP) oy verenler ve taraf olup/olamayacağı süreç içinde görülecek seçmeyenler olarak çıkıyor önümüze.
AKP en düşük orandaki oyunu orta alt – en alt mahallelerde oturan seçmenlerden alırken, oyunu en fazla oranda orta – en üst statülü mahallelerde yaşayanlar arasında arttırıyor. Orta statülü mahalleler ile kırsal kesimden AKP’nin aldığı oylar ise genel Urfa oy oranını yansıtıyor.
Bağımsızlar; kayıtlı seçmenlerin yüzde 44’ünün yaşadığı kırsal kesimden toplam oylarının yarısını alırken, kentlerin alt-en alt statülü mahallelerinde de genel oranlarının üzerinde oy potansiyeline sahip olduklarını gösteriyorlar. Buna karşın seçmeyenler kentsel yerleşim ağırlıklı seçmenler olarak yüzde 56’lık seçmen ağırlığı olan bu yerleşimlerin mahallelerinden 14,9 puanlık bir güç ortaya çıkarıyorlar. Bu kesim, özellikle kentsel ağırlıklı ilçeler açısından yönelecekleri siyasi grubun seçim şansını artırabilecek bir görünüm sergiliyor.
Sonuç yerine
2014 yerel yönetim seçimleri Urfa açısından ikili bir politikanın test edilmesi bakımından önem taşıyacak. Bu politikalardan birisi AKP’nin farklılıkları yok eden, kutuplaştırıcı siyasal politikası, diğeri ise 2009 yerel yönetim belediye başkanlığı seçimlerinde yarışmaya dayalı, aday etkisiyle görünüm kazanan ve sandığa yansıyan yerel politika.
Eğer 2011 seçimleri doğrultusunda ortaya çıkan sonuçlar 2014 Urfa yerel yönetim seçimlerinde de yinelenecek olursa bu; toplumu kutuplaştırıcı politikanın başarısı ve çatışmacı bir yaklaşımın Urfa seçmeni tarafından da onaylanması anlamına gelebilir. Aksi sonuç, Urfa seçmeninin siyasal renklerin varlığını desteklemesi ve demokratik seçeneklerin önemine vurgu yapma anlamı taşıyabilir. Bekleyip görmek gerekecek. (ST/HK)
12 Mart: İstanbul ve Tekirdağ.
