2009 Sakarya yerel yönetim seçimlerinde Büyükşehir belediye başkanlığıyla 16 ilçenin 14’ünde belediye başkanlığını kazanan Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP), sadece iki ilçede (Karasu, Pamukova) belediye başkanlığı seçimini Milliyetçi Hareket Partisi’ne (MHP) karşı kaybetmiş.
MHP Sakarya’da belediye başkanlığını aldığı her iki ilçede de seçimi (+) aday etkisiyle kazanmış. Bu iki ilçe dışındaki ilçe belediye başkanlığı seçimlerinin tümünde AKP, parti ağırlığıyla başkanlık seçimlerini kazanırken adayları nedeniyle oy kaybına bile uğruyor. Bu da Sakarya’da AKP’nin sahip olduğu oy potansiyeli yüksekliğinin açık göstergesi
2009 – 2011-sonuçlarından 2014 Seçimlerine bakış
2007 genel milletvekili seçimlerinde belediye sınırları dahilinde tüm ilçelerin birinci partisi olan AKP, 2 ilçede belediye başkanlığını (+) aday etkisiyle MHP’ye kaptırırken 2009 il genel meclisi seçimlerinde Kocaali ilçesi dışındaki tüm ilçelerin birinci partisi olmayı başarıyor. AKP’nin bu başarısı 2011 genel milletvekili seçimlerinde Sakarya’nın tüm ilçelerinde yine AKP’nin (2007 seçimlerinde de olduğu gibi) birinci parti olmasını sağlıyor. Hem de ikinci parti ile arasındaki oy farkını 30 puanın üzerine taşıyarak.
2011 seçim sonuçları AKP’nin Büyükşehir’deki rakibinin Cumhuriyet Halk Partisi’nin (CHP) olacağını, 16 ilçenin 10’unda da AKP’nin CHP ile yarışacağını gösteriyor. Sakarya’nın 6 ilçesinde ise AKP’nin rakibi olarak MHP görünüyor. Fakat rakip ister CHP olsun, ister MHP 2014 seçimlerine AKP, rakiplerinin (oy oranı olarak) çok önünde giriyor. Bu da Sakarya’da 2014 yerel yönetim seçimlerinin rekabetçi bir ortamda geçmeyeceği izlenimini veriyor.
Kır/kent ve mahalle ayrımında seçmenlerin parti tercihleri
Sakarya kayıtlı seçmenlerinin yarısı (yüzde 49,7’si) orta alt/orta/orta üst statülü mahallelerde yaşayan seçmenlerden oluşuyor. Bu seçmenlerin de yarısı (25,9 puan, yüzde 52,1 oy oranı), AKP’ye oy vermiş 2011 genel milletvekili seçimlerinde. Bu mahallelerde MHP (4,9 puan, yüzde 9,9 oy oranıyla), seçmeyenler (4,6 puan, yüzde 9,3 oy oranıyla), CHP (4,5 puan, yüzde 9,1 oy oranıyla) birbirine eşit ağırlıklarla AKP karşısında bir varlık ortaya koyamıyorlar.
Sakarya’da AKP’nin en yüksek oy düzeyine ulaştığı yerleşim yerleri alt/en alt statülü mahalleler ve kırsal kesim oluyor. Bu kesimlerde yaşayan seçmenlerin oranı yüzde 42,2 ve bu kesimden AKP’nin aldığı oy (24,7 puan) yüzde 58,5’e ulaşıyor. AKP’nin Sakarya’daki oy ortalamasından 4,5 puan daha yüksek. Bu kesimde CHP (5,3 puan) yüzde 12,6 düzeyinde bir oy oranına ulaşabilirken, MHP’de bu oran (4,8 puan) yüzde 11,4’e ve seçmeyenlerde de (4,5 puan) yüzde 10,7’ye erişebiliyor.
Sakarya seçmenlerinin yüzde 8,2’sinin yaşadığı üst/en üst statülü mahallelerde yine AKP (yüzde 41,5) en yakın rakibinin (CHP) iki katına yakın (yüzde 23,2) oy alırken, en güçlü rakibiyle arasında 20 puana yaklaşan bir oy farkı oluşuyor. 2011 genel milletvekili seçimlerinin sergilediği bulgular, bu yönüyle Sakarya’da AKP, tüm toplum katmanlarının birinci ve en birinci partisi haline gelmiş oluyor.
Sonuç yerine
2014 yerel yönetim seçimleri, 2007’den 2009 ve 2011 uzanan seçim sonuçlarından hareketle yordanmaya çalışıldığında Sakarya’da AKP’nin tek ve rakipsiz olduğunu söylemek mümkün. Ama burada değinilmesi ve hatta belki de irdelenmesi gereken birkaç nokta daha var.
Bunlardan birisi; 2009 yerel yönetim seçimlerinde AKP’nin 2007 genel milletvekilleri seçiminde aldığı oy oranından 8 puan geriye düştüğü ve 2011 seçimlerinde bu farkı kapatarak biraz daha öne geçtiği. Dolayısıyla AKP’nin Sakarya’da yerel yönetim seçimlerindeki başarı düzeyiyle barajlı genel milletvekili seçimlerindeki başarı düzeyi aynı değil. 2014 seçimlerinin de yerel yönetim seçimleri olması nedeniyle Sakarya’da AKP’nin oy kaybıyla karşılaşması sürpriz değil, beklenen bir sonuç olabilir.
AKP’nin seçim stratejisi teklik ve alternatifsizlik üzerine kurgulu. Başarısının temelinde de, barajlı seçim sistemiyle örülü bir yapının genel milletvekili seçimlerinde uygulayabilmesi yatıyor. Bu nedenle de 2014 yerel yönetim seçimlerini AKP, genel seçimler olarak algılatmaya ve kutuplaşma çerçevesinde odaklamaya yönelince kendisi açısından iki önemli sorun yaratmış oldu. İlk sorun seçimlerin yerel yönetim seçimleri olması nedeniyle aday etkisini göz ardı etmesi, ikinci sorun ise iktidar yıpranması ve kutuplaştırıcı politikaları nedeniyle karşısındaki güçleri birleşmeye itmesi.
Dolayısıyla yerel yönetim seçimlerinden büyük başarı bekleyen ve bunu son yıllarda tam bir alışkanlık haline getiren AKP’nin, 2014 seçimlerinde Sakarya’da umduğunu bulamaması -ne kendisi, ne de rakipleri için- beklenmedik bir durum ortaya çıkarmaz. (ST/HK)
19 Mart: Ordu ve Samsun.
