2009 yerel yönetim seçimlerinde Mersin Büyükşehir’i Cumhuriyet Halk Partisi’nin (CHP), Büyükşehir ilçelerinden 2’sini CHP’nin, kalan 2’sini de Demokratik Toplum Partisi’yle (DTP), Milliyetçi Hareket Partisi’nin (MHP) bölüştüğü ve Büyükşehir dışı ilçelerin 7’sini MHP’nin, 2’sini de Adalet ve Kalkınma Partisi’nin (AKP) kazandığı bir il İçel (Mersin).
Belediye sınırlarına göre 2007 milletvekili seçimlerinin birinci partisiyle, 2009 belediye başkanlığı seçim sonuçları karşılaştırılacak olursa 5 ilçede farklılık yaşandığı görülüyor. AKP 2007’de birinci parti olduğu 3 ilçeden 2’sinde belediye başkanlığını MHP’ye (Toroslar ve Erdemli), 1’inde ise (Akdeniz) DTP’ye karşı kaybediyor. Buna karşın Aydıncık’ta MHP’den, Mut’da ise CHP’den ilçe belediye başkanlıklarını alıyor.
İçel ve ilçeleri belediye başkanlığı seçimlerinde 14 seçimin 8’inde her hangi bir aday etkisinin olmadığı [(0) aday etkisi yok] ve bu ilçelerde parti yarışıyla seçim sonuçlarının belirlendiği görülüyor. Diğer 6 ilçede ise (+) aday etkisi gündeme giriyor ve 4 ilçede 2007’nin birinci partisinin belediye başkanlığı seçimini yitirerek, bir başka partinin seçimi kazanma başarısı gösterdiği ortaya çıkıyor.
2009 – 2011’den hareketle 2014 Seçimlerine bir bakış
Belediye sınırlarının ilçe merkezlerinden ilçenin kır/kent tamamını kapsayacak şekilde genişlemesi (6360 sayılı yasa uygulaması nedeniyle), 2009 belediye başkanlığı ve il genel meclisi seçim sonuçlarının karşılaştırılması gereği doğuyor. Bu karşılaştırma yapıldığında 2 ilçede, Erdemli ve Gülnar ilçeleriyle Büyükşehir’de iki farklı partinin, iki farklı seçimin birincileri olması durumuyla karşılaşıyoruz. Geri kalan 11 ilçede ise hem belediye başkanlığı seçimini, hem de il genel meclisi seçimini aynı parti kazanıyor. Ama iki seçimi karşılaştırma bazı il genel meclisi ile milletvekilliği seçimi olunca, farklı partilere yöneliş hem Büyükşehir’i hem de 6 ilçeyi etkileyen bir dağılım ortaya çıkarıyor. Bu seçmen tercihleri dağılımı da bize iki şeyi gösteriyor. Birincisi; seçmenlerin belediye başkanlığı seçimleriyle il genel meclisi seçimlerinde benzer parti tercihlerinde bulundukları. İkincisi ise; seçmenlerin il genel meclisi seçimindeki parti tercihleriyle milletvekili seçimlerindeki tercihleri arasında önemli farkların olduğu. Çünkü milletvekili seçimleri hem barajlı hem de adaydan çok parti yönelişli ve dayatmacı seçimler olarak öne çıkarken, il genel meclisi seçimlerinde hem baraj söz konusu değil, hem de adaylar yerel özellikler taşıyan kişiler olarak seçime katılıyorlar.
2011 genel milletvekili seçimlerinde AKP hem Büyükşehir’in hem de 6 ilçenin birinci partisi oluyor. CHP 5 ilçede birinci parti olarak 2011 seçimlerini tamamlarken, MHP ancak tek 1 ilçede birinci parti olabiliyor.
AKP’nin birinci parti olarak rakibi 3 ilçe ve Büyükşehir’de CHP, 4 ilçede ise MHP’iken, CHP’nin birinci parti olduğu ilçelerdeki rakibi 5 ilçenin 5’inde de AKP oluyor. Aynı şekilde MHP’nin birinci parti olduğu ilçede de AKP ikinci parti. Mersin Büyükşehir ve ilçelerinde (10 ilçede) seçimin birinci partisiyle ikinci partisi arasındaki oy oran farkı ağırlıkla 5 puanın, genel olarak 10 puanın altında. Bu da 2014 seçimleri için İçel’i kıran kırana bir siyasal yarış içine sokuyor.
Kır/kent ve mahalle ayrımında Seçmenlerin parti tercihleri
2011 seçimlerinde İçel’de, AKP ile CHP seçimi neredeyse başa baş tamamlarken, MHP’de iki partinin 7,5 puan gerisinden tamamlıyor seçimi. Bu olgu da, 2014 seçimleri açısından yoğun yarışmalı bir yerel seçim ortamının önemli nedenlerinden biri.
İçel’in her dört seçmeninden birisi bucak, köy ya da 20 binden az nüfuslu kentlerde, bir başka deyişle kırsal kesimde yaşıyor. İçel’in üst statülü mahallelerinde yaşayan kayıtlı seçmenlerin oranı yüzde 12,9, yani kırsal kesimde yaşayanların yarısı kadar.
Orta alt – orta üst statülü mahallelerde yaşayanlar da, İçel seçmenlerinin yaklaşık yarısı (yüzde 49,8’i) kadar. Alt statülü mahallelerde ise bu oran yüzde 12,2 düzeyinde.
AKP ile CHP’ye oy veren seçmenler orta statülü mahallelerden düşük ya da yüksek statülü mekanlarda yerleşik olmalarına göre önemli oranda farklılaşıyor. Orta ve daha üst statülü mekanlarda yaşayan seçmenler içinde CHP’ye oy verenler yüzde 32,8’e yükselirken AKP’ye oy verenler yüzde 23’e geriliyor. Buna karşılık orta alt ve daha alt statülü mekanlarda yaşayanlar içinde AKP’ye oy verenlerin oranı yüzde 30,2’ye çıkarken CHP’ye oy verenlerin oranı yüzde 22,1’e düşüyor. MHP’nin oy oranları ise alt kesimde 19,9’ken, üst statülü kesimde de yüzde 19,7 olarak gerçekleşiyor.
Yukarıda tanımlanan olgu, İçel’de MHP’nin AKP ile CHP arasında bir denge unsuru haline geldiğini gösteriyor. Dolayısıyla İçel’de seçim yarışı CHP ile AKP arasında sürerken, böylece MHP’nin öne çıkabileceği bir alan ortaya çıkmış oluyor. Bu yönüyle de İçel seçimlerinde seçim sonucunu en büyük oranda belirleyecek seçmen kitlesi, mümkündür ki, 2011’de MHP’ye oy vermiş seçmenler olacaktır. (ST/HK)
