Perwerde xwedî gelek pênaseyan e. Lêbelê, bi gelemperî ev e penaseyê wê: Pêvajoya bi zanebûn û bi dilxwazî guhertinan di jiyana kesan de pêk tîne.
Perwerde pêvajoya pêşxistina zanîn, jêhatîbûn û helwestên kesane yên ji bo armancên taybet e. Ew piştgirî dide pêşveçûna giyanî, hestyarî û laşî ya kesane û ji wan re dibe alîkar ku bi serfirazî beşdarî civakê bibin.
Perwerde alîkariya ferdî dike ku xwe bi civakê re biguncîne û norm, nirx û tevgerên pejirandî yên civakî peyda dike.
Perwerde ji kesan re dibe alîkar ku rewşa xwe ya civakî biguhezîne û derfetên kar çêtir û dahata bilind peyda dike.
Perwerde dikare di civakê de bibe sedema guhertinê, alîkariya kesan bike ku raman û perspektîfên nû pêşve bibin. Ev dikare bibe sedema guhertina civakî.
Divê perwerde bêalî be; ji ber ku perwerde pergalek e ku ji xwendekaran re dibe alîkar û dihêle zanyarî û jêhatîbûnê bistînin. Bêalîbûna perwerdeyê ji xwendekaran re dibe alîkar ku ji raman û perspektîfên cihêreng re vekirî bin.
Kêmbûna bêalîbûnê di perwerdeyê de dibe ku pêşî li pêşkeftina ramana rexneyî û hunera ramana azad a xwendekaran bigire. Ev yek zehmetiyê dide xwendekaran ku xwe ji bo jiyana di civakeke demokratîk de amade bikin.
Hin encamên polîtîzasyona perwerdehiyê ev in:
Polîtîzasyona perwerdeyê dibe sedem ku qalîteya perwerdeyê kêm bibe, ramana azad a xwendekaran were sînordarkirin û sinifên civakî zêde bibe. Dibe ev bibe sedem ku xwendekar li hember kesên xwedî nêrînên siyasî yên cuda pêşdaraz bibin. Ev rewş dikare sinifên civakî zêde bike û geşedanek e ku dê pêşeroja perwerdehiyê tarî bike.
Polîtîzasyona perwerdeyê bikaranîna perwerdeyê ji bo berjewendiyên siyasî ye. Ev dibe ku bandorek neyînî li ser bêalîbûn û kalîteya perwerdehiyê bike.
Polîtîkazasyona perwerdeyê dibe sedem ku naverok û rêbaza perwerdeyê li gorî mebestên siyasî were teşegirtin. Ev dibe sedema kêmbûna kalîteya perwerdeyê.
Hin encamên polîtîzasyona perwerdehiyê li Tirkiyeyê ev in:
Pergala perwerdehiyê ya li Tirkiyeyê bi awayekî navendî ji aliyê Wezareta Perwerdehiya Neteweyî ve tê birêvebirin. Ev rewş dibe sedem ku desthilatdariya siyasî bi rêya perwerdehiyê ve xwe berbelav bike. Berbelavbûna hêza siyasî ya di Wezareta Perwerdehiyê de li Tirkiyeyê ji damezrandina Komarê vir ve heye. Di sala 2002an de bi hatina AKPyê re di Wezareta Perwerdehiya Neteweyî de hêza siyasî ya muhafazakar xurtir bû. Hikûmeta AKPyê ji bo ku pergala perwerdehiyê ber bi asteke muhafazakar ve bi pêş ve bixe, Wezareta Perwerdeyê weke amûreke girîng bi kar anî.
Pevçûnên siyasî yên li Tirkiyeyê bandorê li pergala perwerdehiyê jî dike. Partiyên siyasî sîstema perwerdeyê ji bo belavkirina nêrînên xwe yên îdeolojîk wekî amûrekê bikar tînin.
Reformên di warê perwerdeyê de li Tirkiyeyê bi giştî ji bo armancên siyasî tên kirin. Ev rewş bandoreke neyînî li bêalîbûn û kalîteya sîstema perwerdeyê dike.
Ji bo pêşîlêgirtina polîtîzasyona perwerdehiyê, tedbîrên jêrîn dikarin bêne girtin:
Pêwîste sîstema perwerdeyê ji zextên siyasî rizgar bibe û xwedî pêkhateyeke serbixwe be. Perwerde divê xweser be.
Divê tedbîrên pêwîst ji bo parastina dersdaran ji zextên siyasî bên girtin û bi awayekî azad dersan bidin. Bi taybetî di nav rêvebirên perwerdeyê û endamên sendîkayên (Memur-Sen) nêzî hikûmetê de divê ev yek neyê kirin. Piraniya rêvebirên dibistanan endamên Memur-Senê ne. Aloziya rêveberên dibistanan rasterast zextê li dersdaran dike. Bi taybetî dersdarên endamên Egîtîm-Senê di bin zextên giran de ne. Endamên Egîtîm-Senê di tu qonaxên Wezareta Perwerdehiya Neteweyî de nikarin bibin rêveber. Ev rewş motîvasyona dersdaran kêm dike.
Ji bo bilindkirina kalîteya perwerdeyê, li şûna daxuyaniyên siyasî divê veberhênanên pêwîst bên kirin. Gelek kêmasiyên saziyên perwerdehiyê hene û divê di zûtirîn demê de ev kêmasî bên temamkirin.
Polîtîzasyona perwerdeyê li ser paşeroja sîstem û civakê ya perwerdeyê gefek cidî ye. Ji bo pêşîgirtina li vê gefê, divê tedbîrên jorîn bên girtin.
Çavkanî: "Nivîsên Empatîk",Özdemir, Arslan, Weşanên Sınırsız, 2022
