Biliyoruz ki, yaşlı insanların ömrünün uzamasında genetik miras, çevre koşulları, yaşam tarzı, beslenme, diğer olanaklar ve şans önemli. Yaşlı insanların yaşam kalitesinin arttırılmasında sağlık, katılım ve güvenlik önemli.
Biliyoruz ki, yaşlı insanlara sosyal refah hizmetleri sosyal hizmet programları sunulması önemli. Yaşlı insanların yaşam kalitesinin belirlenmesinde algısal yetenekler, davranışsal etmenler, psikolojik etmenler; sosyal etmenler önemli.
Biliyoruz ki, yaşlı insanlar için toplum odaklı (aile fonksiyonları toplum tarafından üstlenilerek, yaşlının yaşam standartlarını koruma ve yürütmek) örgütlü sosyal refah hizmetleri ile birey odaklı (yaşlının iyilik durumunu geliştirerek onu güçlendirme ve özgürleştirmek) örgütlü sosyal hizmet programları önemli.
Biliyoruz ki, yaşlı insanlar için gereksinim duyduğu bakım hizmetlerinin sunulması önemli. Yaşlı insanlar için yaşlılıkla ortaya çıkan/çıkabilecek sorunların önlenerek iyilik halinin sürdürülmesi için Geriatrik Sosyal Hizmetler önemli.
Bu hizmet türü çok yönlü ve çeşitli uygulamaları içerir. Evde Bakım Hizmetleri; yaşlının toplum içinde üretken ve bağımsız hale gelerek, yaşam sürdürmesini amaçlar. Yatılı Kurum Bakımı Hizmetleri ise sağlık hizmeti verilen hastane gibi sağlık kuruluşlarında ya da sosyal hizmet sunulan Huzurevi, Yaşlı Bakım ve Rehabilitasyon Merkezi gibi kuruluşlarda yaşam sürdüren yaşlılara veya yaşlılıkla ile ilgili sorunu olanlara yönelik değişik uygulamaları içerir.
Biliyoruz ki, "60 yaş üzerindeki yaşlı kişileri huzurlu bir ortamda korumak, bakmak, sosyal ve psikolojik gereksinimlerini karşılamak amacıyla kurulan yatılı sosyal hizmet kuruluşu" olan huzurevlerinde, "60 yaş üzerindeki yaşlı kişilerin yaşamlarını sağlık, huzur ve güven içinde sürdürmesi, kendi kendilerini idare edebilecek şekilde rehabilitasyonlarının sağlandığı, tedavisi mümkün olmayanların ise sürekli olarak özel bakım altına alındığı yatılı sosyal hizmet kuruluşu" olan Yaşlı Bakım ve Rehabilitasyon Merkezlerinde sunulan hizmetlerin kalitesini binanın alt yapı-mimari proje-fiziksel konum-tefriş-donanım kalitesi olumlu / olumsuz katkıda bulunur.
İşte bu bağlamda inşaa edilecek ve işletilecek hizmet binasına ilişkin olarak;
* Kent dokusu içinde, çevre kirliliği olmayan, düşük yapı yoğunluklu, sosyal canlılığı olan, şehrin ana akslarında (sağlık merkezi-postane-bankalara yakın, toplu taşım olanağı olan, rekreasyonel alanlara ulaşılabilen, alış-veriş ile kültür merkezleri yakınında vb.) konumlandırılması,
* Tasarım esnasında; ev / yuva iklimi sağlanması, binanın çok katlı olmaması, çok katlı ise asansör ve rampalı olması, düşük kapasiteli olması, girişin düzayak değilse rampalı olması, bina içi yollarda tutamak bulunması, projenin "TS-9111 Özürlü İnsanların İkamet Edeceği Binaların Düzenlenmesi Kuralları"na uygun olması, kaloriferle ısınması, havalandırma-sensörlü aydınlatma-internet-telefon-alarm-sıcak su- anons ve müzik- düzeneği kurulması, ıslak zeminlerde röliyefli seramik kullanılması, Aydınlık, ferah ve sakin olması, kapıların eşiksiz ve uygun genişlikte olması, özel ve genel banyo ve tuvaletinin de olması vitrifiye ve armatürlerin özürlülere uygun olması,
* Mimari proje -ve mimari detay proje- uyarınca bahçe, bina girişinde danışma+bekleme odası+telefon santralı ve genel tuvalet, yönetim (sosyal servis, sağlık servisi, büro, nöbet odası, meslek elemanı, personel, tereke vb.) odaları, yaşlı ortak yaşam (yemek salonu, kafeterya, dinlenme salonu, ibadet yeri, kat ofisi, uğraş odaları, kuaför, terzi, kütüphane, revir, fizik tedavi birimi,egzersiz havuzu, dikiş atölyesi, tecrit odası,oturma birimleri, çok amaçlı oda- salonlar vb.) alanları, yaşlı özel yaşam alanları(tek / iki kişilik ya da suit ıslak zeminli yaşlı odası), genel (asansör, yangın merdiveni, tuvalet ve lavabo, çamaşır ve temizlik odaları, emanet eşya odası, morg, teshin merkezi, mutfak, soğuk hava et/sebze odası, çamaşırhane, teknik atölyeler, ambar + depolar, garaj, jeneratör odası vb.) kullanım alanlarının yer alması,
* Tüm mekanların amaca uygun özellikte oluşturulması, rahat-kolay temizlenebilen mobilya ile döşenmesi, hizmet sırasında gereksinim duyulacak tüm donanımın sağlanması,
* İnşaat yapımı ile işletilmesine ilişkin tüm mevzuat yükümlülüklerinin yerine getirilmesi vb. önemlidir.
Yine bu bağlamda belirtmeliyiz ki; hizmet binası ideal nitelikte olsa bile işletme kalitesiyle bütünleşmediği sürece anlam ve yararının istenilen düzeyde olamaz. Çünkü yaşlıların kuruluş seçiminde yakın çevre ve toplumdan soyutlanmama, sağlık hizmetlerinden en iyi şekilde yararlanma, sosyal ve aktüel ihtiyaçları karşılama vb. etkenler önemli.
Ve yatılı bakım tercihini kullanan yaşlı ya da yakınları bilmelidir ki, kuruluş seçiminde
* Bina alt yapı, mimari, fiziksel, tefriş ve donanım özellikleri,
* Personelin niceliksel ve niteliksel yeterliliği,
* Tıbbi bakım ve gözetim olanağının sürekliliği,
* Ortamın sakin, huzurlu, hijyenik ve güvenlik durumu,
* Resmi açılış onaylı olması vb. gibi hususlara dikkat edilmesi önemli.
Ve bu bağlamda yaşlı dostu geriatrik yatılı sosyal hizmet kuruluşlarının bina ve işletme kalitesinin yükseltilmesi özel öneme haizdir. (ŞD/EÜ)
____________________________________________________________________
* Şadiye Dönümcü, sosyal hizmet uzmanı.
** Bu yazıda SHÇEK Huzurevleri ve Huzurevi Yaşlı Bakım Merkezleri Yönetmeliği: 4.KISIM 1. BÖLÜM (21.02.2001 tarih ve 24325 sayılı Resmi Gazete), http://www.sosyalhizmetuzmani.org/geriatri_sosyal_hiz.htm ve diğer yazılarımdan yararlandım.
