Yaşlılardan özellikle kadın ve yoksul olanların, özellikle kadın ve bakıcısıyla yaşayanların, özellikle kadın ve zengin olanların, özellikle kadın ve fiziksel problemi olanların, özellikle kadın ve dul olanların, özellikle kadın ve yalnız yaşayanların, özellikle kadın ve başkasına bağımlı olanların, özellikle kadın ve bilişsel süreçlerinde yetersizliği olanların, özellikle kadın ve olumsuz fiziki koşullarda yaşayanların, özellikle kadın ve kendisine ekonomik destek-barınma açısından bağımlı aile üyesi olanların, özellikle kadın ve fiziksel problemleri olanların özellikle kadın ve ileri yaşta olanların şiddet mağduru olma olasılığı diğer yaşlılara -özellikle erkek olanlara- daha yüksektir.
Yaşlılardan özellikle kadın olanların hastanelerde, geriatrik yatılı kuruluşlarda, yalnız yaşadıkları evinde şiddete maruz kalma olasılıkları diğer yaşlılara -özellikle erkek olanlara- daha yüksektir.
Yaşlılardan özellikle kadın olanların ihtiyaçları karşılanmadığında, beden bütünlükleri tehdit edildiğinde, canları yakıldığında, tecavüze uğradıklarında, iteklendiğinde, azarlandığında ve diğer şiddet davranışlarına maruz kaldığında şiddet gerçeği iki boyutludur:
Uygulanan ve uygulayan.
Yaşlılara özellikle kadın olanlara şiddet uygulayanlar genellikle en yakın çevresindekiler yani eşi, çocukları, gelinleri, torunları, bakıcıları ya da kuruluş çalışanlarıdır.
Şiddet uygulayanın ruh sağlığı yerinde olmayabilir. Çok yorulmuş ve tükenmişlik noktasına gelmiş ancak kimseden destek alamıyor olabilir. Kendini rahatlatmayı bilmiyor ya da ne yapması gerektiğini bilmiyor olabilir. Alkol vb. maddelere bağımlı olabilir. İşsiz olabilir. Yaşlı bakıcılığını reddediyor olabilir. Şiddet algısı farklı olabilir.
Yaşlılara özellikle kadın olanlara şiddet uygulandığı bir şekilde ortaya çıktıysa -çünkü yaşlılar şiddet gördüğünü saklar- yapılacak çok şey var.
Mesela... Mağdur olana ve mağdur edene danışmanlık yapılabilir. Mağdur edenin tedavisi sağlanabilir. Mağdurun barınması, beslenmesi, fiziksel ve ruh sağlığına müdahale edilebilir. Ekonomik destek verilebilir. Mağdur eden uzaklaştırılabilir. Yasal müdahaleler başlatılabilir. Geriatrik yatılı kuruluşlara yerleştirilebilir. Evinde belli aralıklarla izlenebilir vb.
Ama, ya bir yaşlı özellikle kadın yaşlı kendi kendine şiddet uyguluyorsa...
Evet; bir yaşlı kadın kendi kendine şiddet uyguluyorsa...
Doktora gitmiyorsa... İlaçlarını almıyorsa... Sağlığına ilişkin yapması gerekenleri yapmıyorsa, yapmak isteyenleri engelliyorsa... Tüketmesi gerekenleri tüketmiyor, tüketmemesi gerekenleri tüketiyorsa... Yemesi gerekenleri sağlamak isteyenleri engelliyorsa... Önüne konulanları zamanında yemeyip kalite kaybına uğradığında yiyorsa...
Günlük temizliğini yapmıyorsa... Belli aralıklarla banyo yapmıyorsa... Saç tuvaletine özen göstermiyorsa... Giysilerini ve iç çamaşırlarını sıkça değiştirmiyorsa... Mevsimine uygun giyinmiyorsa...
Evi için yakacak almıyorsa... Sobayı, kombiyi yakmıyorsa...
Evini temizle(t)miyorsa... Yaşadığı yeri çöplüğe dönüştürdüyse... Kendi de, evi de kokuyorsa...
Evine kimseyi kabul etmiyorsa... Yakınlarıyla çevresindekilerle görüşmüyorsa... Kendisine ulaşmak isteyenleri reddediyorsa... Yardımcı olmak için çabalayanlara kötü davranıyorsa...
Her şeye ve her şeyle alakasını kestiyse...
Utanma, arlanma gibi duygularını sıfırladıysa...
Öncelik ve sonralıkları kalmadıysa...
Tüm değerleri yok olduysa...
Kendi canını acıtma konusunda çok becerikliyse...
O hayata, hayat ona değmiyorsa...
O bir zamanlar sevdiklerine, bir zamanlar sevdikleri ona dokunmuyorsa...
Dışarıdaki ve içerdeki hayat arasında fark kalmadıysa...
Kendini -daha da- hiçleştirmek için emin adımlarla ilerliyorsa...
Kendine yaptıklarının -aslında- şiddet olduğunu bilmiyorsa durum vahimdir.
Evet; bir yaşlı kadın kendi kendine şiddet uyguluyorsa, üstelik bu şiddetin debisini gün geçtikçe daha da arttırıyorsa durum çok daha vahimdir.
Kadına ya da yaşlılara veya yaşlı kadınlara yönelik şiddetle mücadele çalışmalarında kendi kendine şiddet uygulayanların esamisi okunmaz pek. Oysa onların sayıları hiç de az değil...
Yakınları -bile çoğu kez- onları görmediğinden, çevresindekiler -bile çoğu kez- onların durumunu fark etmediğinden vehamet derecesi daha da artar.
Bu yüzden işte çevremizdeki yaşlanmanın getirisi olan bu şiddet türüne kendini maruz bırakan yaşlıları - özellikle kadın olanları - fark etmek gerek.
Ve galiba öncelikle de bu şiddet türüne kendini maruz bırakan yaşlılara - özellikle kadın olanlara - duyarlı olmak ve onlara yardımcı olmak gerek.(ŞD/EÜ)
* Şadiye Dönümcü, sosyal hizmet uzmanı.
