“Yalnız olmaktan bıktım artık, her geçen gün daha yalnız, daha yaşlı, daha çirkin olmaktan bıktım. Bunların başıma geleceğini bilseydim hiç yaşlanmazdım. Herkes beni terk etti; karım, kedim. Hayatımı sürdürmeme yardımcı olacak herkes beni terk etti. Evim artık fazla büyük. ‘En korkuncu, yalnız başıma ölecek olmam. Dul olma halinde de yalnızım. Dul ve yalnız; ne kadar yakışıyor birbirine bu iki kelime. Yaşlanınca yalnız kalmamanın yolu, kalabalık bir aileye sahip olmaktan geçiyor, o zaman ileride tekerlekli sandalyenizi çocuklarınız itiyor. Benim bu konuda şansım yaver gitmedi, oğlumun tekerlekli sandalyesini ben itiyorum. Kendini dine adamış kızım da bir an önce nalları dikmem için dua ediyor. “
Yukarıdaki metni Jean Louis Fournier’in “Tek Yalnız Ben Değilim” adlı kitabından aldım. Fournier. kendi ruh haliyle dalga geçmek, kendisini dinleyecek kimse olmadığı için yazdığını, özel hayatını anlattığı kitapları çok sayıda baskı yapınca özel hayatını dışarıya açsa da hala kendini suçladığı gizli bahçesi olduğunu ve Edebiyat olmasaydı, yalnız bir insanın neler düşündüğünün bilinemeyeceğini söylüyor. Bence çok haklı Fournier.
Kitaptan… “Kendimle baş başa olmayı sevmiyorum, kendime anlatacağım yeni bir şeyim yok. Sürekli kendimi tekrar ediyorum. Kendime her şeyi söyledim, açıklayacak bir sırrım kalmadı.”
“Yazın en sıcak günleri, boğuluyorum sıcaktan, hükümetin yaptığı en sert uyarılara rağmen yakınlarım – artık uzaktan tanıdıklarım oldular – arayıp yeterli miktarda su içmediğimi sormuyorlar. En sıcak günlerden birinde, sabah telefonum çaldı, belediyeden arayan kişi yeterince su içip içmediğimi sordu ve beni korkutan bir ifade ile kendime iyi bakmamı söyledi.”
Kitabı okurken tuttuğum notlara -bazıları bağlamından kopuk gibi olsa da- aşağıda yer vereceğim. Belki okurken siz de bana -yani Fournier’e- hak verirsiniz.
Yalnız biri gülümsemeyi unutur
Kimse onu mutlu etmeye çalışmaz, sevenlerinin çoğu öldüğünden daha az sevildiğini düşünür, ölen yakınlarına kendisini terk ettikleri için kızar, endişeleriyle arkadaş olur, kendi/ başkalarının seçimiyle yalnız kaldığını düşünür. Burnuna konan sivrisineği bile kendine eşlik ediyor diye sever. Son yalnızlıktaki insan, fotoğraflardaki insanları tek başına hatırlamaya mahkumdur. Yalnızken canının istediğini düşünürsün. Gülümsemen için başkalarının sana gülümsemesi lazım. Yalnız insanın rüyaları çok kalabalıktır ama günlük sorunlarıyla tek başına boğuşur.
Yaşamak hep zor; başkaları olsa da, olmasa da zor
İki kişiyken daha az TV izler, akşamları daha az korkar, geceleri daha az üşür, yatağın tamamı sana ait olmaz, horlarsan azar işitirsin. Yalnızsan yalnız olduğunu unutmak için içer, çakırkeyif olup çift görmeye başlar, aynaya bakınca rahatlarsın; ‘tek başına değilmişim’ diye.
Yalnız kalmak, terk edilmek, unutulmak. Hangisi daha korkunç? Belki de unutulmak en kötüsü. Yalnızken bir yerlerde birinin seni düşündüğünü hayal edebilirsin. Terk edildiğinde özlendiğini, terk edenin yaptığından pişman olduğunu hayal edersin. Unutulursan hayal edecek hiçbir şey bulamaz, sanki dünyada hiç var olmamışsın gibi olur. En kötüsü seni unutan kişiye öfkelenemezsin, çünkü o bunu bilerek yapmamıştır. Kabul et; sen unutulmaz değilsin.
Kendiyle baş başa kalamayan insan sırasının gelmesini, dünyanın sonunu bekler.
İnsanlar yalnızlardan uzak durur. Yalnız insan tek başına konuşur, dalıp gider, olduğu yerde sıkışıp kalır, hareket edemez. Yalnızların birlikte yaşaması zordur. Her şeye sahip olsan da, hatta banka kasandaki banknotları ısınmak için yakabilsen de asıl ihtiyacın olan insan sıcaklığına sahip olamazsın.
Birinin sana nasılsın dediğini duymak için dünyadaki bütün altınları verebilirsin. Söylediklerine karşı çıkan olmadığında hep haklı olduğuna inanırsın. Yalnızken saçmalama tehlikesi var. Bu dünyadan yalnız ayrılma fikri hüzün verir; başkaları yaşamaya devam edip, ben olmadan eğleneceklerini düşündüğüm için.
Güzel müziklerin hepsini dinlemek için hayat çok kısa.
Yalnızlık özgürlük için ödenen bedeldir. “Hayattan da ölümden korktuğum kadar korkuyorum. Hangisini seçmeli? Artık buna hakkım var, özgürüm hiç pişmanlık duymadan ölebilirim. Kulağınıza işitme cihazı takılsa da duymazsınız; çünkü size bir şey söyleyen yoktur. Kışın daha da yalnız olunur, yazın -konuşamasa da – gölgeniz size eşlik ettiğinden kendinizi yalnız hissetmezsiniz.
Fournier’le tanışıklığım kitaplarını okudukça artıyor. “Benim En İyi Tarafımdın, Umarım Senin En Büyük Kusurun Olmamışımdır.” yazımda yazarın “Dul” adlı kitabında kısa, sade, öz, kıssadan hisseci, ciddi, saf ve samimi olduğunu yazmıştım. “Tek Yalnız Ben değilim” kitabında insanı -pek- gülümsetmiyor, insanı -fazlasıyla- kendine döndürüyor, düşündürüyor, hüzne gark ediyor ama hayatın ta içinden yalnızlığı -çok acaip- anlatıyor.. Yazarın hassasiyetini ve kırılgan ve incinmiş halini okura geçirmede çevirmen Ayşe Ece’nin de payı büyük.
Soruyor Fournier “Yalnızlık insanın başına gelecek en kötü/ en iyi şey mi?” Yanıtlıyor: “Yanında olanın kim olduğuna bağlı. Bazen insanın yanında kimsenin olmaması daha iyi oluyor.“ Usulca ayrılmak istiyor bu dünyadan Fournier, gürültü yapmamak için yalınayak gecenin karanlığına karışarak. Arkasından da “Noiraude’un babası bizi terk etti. Üretken ve matrak bir yazar aramızdan ayrıldı.“ notunun paylaşılmasını diliyor.
(ŞD/EMK)
* Künye: Jean Louis Fournier. Tek Yalnız Ben Değilim. Çev: Ayşe Ece. Anlatı –Yapı Kredi Yayınları. 2021, 146 sayfa.
** Jean Louis Fournier kimdir?
1938’de Fransa’nın Arras kentinde doğdu. Fransız yazar komedyen ve televizyon programcısı. Doktor olan babasının vefatının ardından yazdığı "Asla Kimseyi Öldürmedi Babam” isimli otobiyografik kitabıyla 2008- Prix Femina ödülünü kazandı. 2013 ‘de ölen eşine yazdığı mektupları “Dul” adıyla kitaplaştırdı. Eserleri: *Kuzeyli Annem. *Muzip Tanrı. *Tek Yalnız Ben Değilim. *Asla Kimseyi Öldürmedi. * Benim Babam. *Otopsim. *Dul. *Nereye Gidiyoruz Baba. *Son Siyah Saçım. * Bekleyecek Vaktim Kalmadı Artık. *Dul Ölümsüz Eş Arıyor.
