Kuru üzümün serüveni
Tarım uzmanlarına göre, üzümün kurutulma aşamaları şöyle:
* Üzümler olgunlaştıktan sonra, kesilerek her bağın başında bulunan beton sergilere taşınır.
* Buradan üzümlerin sağlıklı ve kaliteli kurumaları için üzüm yetiştiricileri arasında şerbet denilen, potasa (potasyum carbonat) ve yağ karışımı olan şerbet (5 derece potas 1-1,5 kg yağ) ile üzüm şerbetlenir. Kullanılan yağ zeytin yağı ya da prina yağıdır.
* Yağ, üzümde yumuşaklık sağlar. Yoksa üzüm leblebi gibi takır takır olur.
* Sergideki üzümler normal hava koşullarında 8-10 günde kurur. Sergide kurutulmaya bırakılan üzümlere başkaca da bir işlem yapılmaz.
Felaket nereden doğdu?
Bu yıl neden farklı? Üzümcüler neden dertli? 25-30 yıldan bu yana yaşanan bu felaket nedir? Onu açıklayalım.
Bu yılki yağışların, geçmişte, tam hatırlanmamakla birlikte, 30-40 yıl önce de yine kurutma mevsiminde yağdığını üreticiler anlatmaktadır. Kurutma mevsimine rastlayan bu yağmurlar nedeniyle 8-10 günde kuruması gereken üzümler 1 aydır sergide hala kurumadı, bu nedenle de kaldırılamıyor.
Üzüm yetiştiricileri arasında doğal afet olarak nitelendirilen bu durum, ki öyle, yağmurlar sadece üzümlerin kuruma süresini uzatmıyor, aynı zamanda kaliteye tesir eden renk, şeker oranı, dane temizliğini ve kıvamında kurumasını olumsuz etkiledi. Dolayısıyla kalite düştü. Bu olumsuz hava koşulları nedeniyle bir de yaş ve kuru üzümlerde kurşuni küf yaygınlaştı. Kurşuni küf nedeniyle yaş ve kuru üzümlerin kalitesi bozuldu.
Kurşuni küfe Rewral 5 WP, swicth v.s. ilaçlarını kullanmak durumunda kalan çiftçilerin maliyeti kullanmak zorunda kaldıkları bu ilaçlardan dolayı ayrıca arttı.
Normal hava koşullarında bir kez potasa batırılarak (şerbetlenerek) kurutulan üzümler, yağışlar nedeniyle 2-3 kez daha potasa denilen şerbete batırılarak kurutulmaya çalışılmakta. Bu da ek maliyet getirmekte.
Yine normal koşullarda kesilip kurumaya bırakılan üzümler, bu yıl ki bu istenmeyen yağışlardan sonra her potaslama öncesi sergideki üzümlerin aktarılması gerektiğinden maliyetlere işçilik de eklendi.
Her aktarmayla da üzümün kalitesi biraz daha düşmekte.
Özetle, üzümün renk kalitesi kötü etkileye, ağırlığını azaltan, fiyatının düşmesine neden olan bu yağmurlar; üzüm üreticilerinin felaketi oldu.
Çözüm için
Çünkü, özel sigorta şirketleri üzümleri dona, doluya, sele karşı sigortalıyor fakat yağmura karşı sigortalamıyor. Hükümet IMF ve DB dayatmaları ile desteklemeleri kaldırdı. Tabii afet durumlarında bile hükümetler, çiftçileri kendi kaderi ilk baş başa bırakmakta, çaresizliğe itmektedir.
İlk elde çözüm olarak;
* Çiftçilerin TKK, ZB ve TARİŞ'e olan borçları faizsiz olarak ertelenmeli, ayrıca üretim devamlılığının sağlanması için üreticilere, düşük faizli ek kredi verilmelidir.
* TARİŞ ve TEKEL kalitesi düşen bu üzümleri almamazlık yapmamalı. Üretici ortada, çaresiz eli böğründe bırakılmamalı. Sahiplenilmeli.
* TEKEL, bu yılki üzümleri içki ve alkoloid üretiminde kullanmak üzere ek kapasite açıp almalı.
* Üzüm için bu yıl ihracat kolaylığı sağlanmalı.
* Yağmura karşı koruyucu olarak sergilerin üzerine tente ve tel sergi tesislerinin yapılması için üreticiler desteklenmeli. Üzümün kurutulması doğa şartlarına terk edilmemeli. Yaş ve kuru üzüm üretimi rastlantısal, tesadüflere bağlı olmaktan çıkarılmalı.
* Bu üzümlerin tüketilmesi için iç pazar olanakları oluşturulmalı. Askeri birlikler, hastaneler ve yatılı okullarca alımı yapılmalıdır. (AA/EK)
