Dünyadaki bazı ülkeler kendi yerel yasalarına uymadığı gerekçesiyle Twitter, Google ve YouTube gibi küresel iletişim şirketlerine içerik kaldırma talepleri ("takedown notices") gönderiyorlar. Bu taleplerin büyük bir kısmı bir şarkının veya bir fotoğrafın kopyasının izinsiz yayınlanmasını engellemek gibi fikri hakların korunmasını temel alıyor.
Türkiye ve Pakistan gibi ülkeler ise içerik kaldırma talebini bir sansür aracı olarak kullanıyor. Örneğin Başbakan Recep Tayyip Erdoğan ile oğlu Bilal Erdoğan arasında geçtiği iddia edilen ve "BAŞÇALAN Erdoğan'ın Yalanlarının ve Yolsuzluklarının Kaydı" başlığıyla YouTube'a yüklenen video, Kanada'lı Canipre şirketinin telif hakkı ihlali başvuru sebebiyle bir süre yayından kaldırılmıştı.
Twitter, Google ve YouTube'a gelen içerik kaldırma talepleri kullanıcıların şeffaflık isteğine cevap vermek amacıyla hukuk fakülteleri ve basın özgürlüğünü destekleyen kurumlarca oluşturulan bağımsız Chilling Effects sitesinde arşivleniyor.
Sitede yayımlanan son raporda bu gibi taleplerin son aylarda artış gösterdiğini belirtiliyor. Nisan - Haziran 2014 döneminde tüm dünyadan bu üç iletişim şirketine toplam 65 talep gelmiş, bunlar arasında kaynağı belli olan (yerel mahkeme kararı, TİB idari kararı vb.) 56 talebin 36'sı Türkiye'den; İstanbul, Ankara, Eskişehir, Mersin, Adana ve Diyarbakır mahkemelerinden ve Ankara'daki Telekomünikasyon İletişim Başkanlığı'ndan.
Bu raporla birlikte Türkiye içerik engelleme taleplerinde dünya birincisi oldu.
Haziran ayı sonunda Bianet'te Türkiye'nin Twitter'a gönderdiği içerik kaldırma taleplerini derlemiştim. Hatırlanacağı gibi, Türkiye'de Ak Parti hükümeti yerel seçimler öncesinde Twitter'a erişimi durdurmuş, Twitter da yasağı aşmak amacıyla hakkında mahkeme kararı bulunan içerik için Türkiye'de ülke-bazlı içerik gizleme yöntemini uygulamıştı. Bugün sayısı 15'e ulaşan sansürlü hesap ve yüzlerce engellenmiş tweet Türkiye'deki ifade özgürlüğü adına çok karamsar bir tablo çiziyor. (EKS/HK)
* Efe Kerem Sözeri, VU Amsterdam Sosyoloji
** [Görsel: ChillingEffects.org'un hazırladığı harita.]
