Aşağıdaki rapor, Suruç Devlet Hastanesi’nde bir günlük gözlem ve gönüllü çalışma sonucunda çıkarılmış çok acil olarak yapılması gereken hususları içermektedir.
1- Kobanê’de korkulan sokak çatışmaları başlamış olup ölü ve yaralı sayısı bugün itibariyle ciddi ölçüde artmıştır. Bugün yaklaşık 10 kişi hastaneye ölü olarak getirilmiştir. Burada tedavi edilip Şanlıurfa ya da Diyarbakır’a sevk edilen ağır yaralı sayısı 60’ı bulmuştur. Bu yaralılar arasında akşam saatlerinde sivillerin olması dikkat çekicidir. Yarın ve önümüzdeki günlerde çok daha ağır bir tablo ile karşılaşılabilir.
2- İvedilikle Türkiye’de ve uluslararası camiada hekim örgütü olarak siyasi otoritelere Kobanê katliamının önlenmesi için çağrıda bulunmak gerekmektedir. Bu konuda TTB ve SES’in yapacağı müdahale sağlık alanında yapacaklarından daha önceliklidir.
3- Acil olarak sınırla Suruç arasına bir sahra hastanesi kurulmalı ve bu hastane ameliyathane ve yoğun bakım içermelidir. Yaralıların bir kısmı ancak bu şekilde kurtulabilir. Bir örnek vermek gerekirse femur kırığından 18 yaşında bir insan taşınma sırasında kan kaybıyla kaybedilmiştir. Yerinde müdahale imkanı olsaydı bu tip yaralıların bir kısmı hayatta kalabilirdi.
4- Sağlık hizmeti anlamında bir olağanüstü durum yaşandığı açıktır. Derhal bir kriz masası kurulmalıdır. Bu kriz masası Ankara, Suruç, Şanlıurfa ve Diyarbakır’ın sağlık imkanlarını koordine etmeli, daha ileri tedavi gerektiren örneğin uzuv kaybı nedeniyle mikrocerrahi gerektiren yaralıların Ankara, İstanbul ve İzmir gibi merkezlere hava ambulanslarıyla nakli sağlanmalıdır.
5- Her ne kadar gönüllü hekim ve sağlıkçı çağrıları yapılmış ve bu bir ölçüde karşılık bulmuş olsa da buradaki durum ancak Sağlık Bakanlığı’nın tüm imkanlarının seferber edilmesiyle karşılanabilir. Sağlık Bakanlığı’nın birincil sorumlu ve uygulayıcı olarak devreye girmediği durumda tüm çabalar yetersiz kalacaktır. Bu durumun bakanlık yetkililerine iyi anlatılması gerekmektedir. Öte yandan SES ve TTB’nin gönüllü hekim ve sağlıkçıları yereldeki çalışanlarla, hastalarla, hasta yakınlarıyla iletişimin sağlanmasında büyük rol oynamaktadırlar. Sağlık Bakanlığı’nın bu iki sağlık örgütüyle işbirliği yapması şart görülmektedir.
6- Suruç Devlet Hastanesi şu anda gönüllülerle hekim ve sağlık çalışanı eksikliğini gidermiş durumdadır ancak birkaç gün içerisinde pek çok kişi asıl görev yerlerine dönmek zorundadır. Dolayısıyla buraya hem Sağlık Bakanlığı’nın hem de TTB ve SES’in gönüllü hekimleri ve sağlık çalışanları 9 Ekim’den itibaren gelmelidir. Aksi halde ciddi bir kargaşa yaşanabilir.
7- Suruç Devlet Hastanesi’nde göğüs cerrahı bulunmamaktadır. Pek çok yaralı toraks travması ile gelmektedir. Mutlaka göğüs cerrahisi uzmanları gönderilmelidir. Hastanede torokotomi seti yoktur. İvedilikle temin edilmelidir.
8- Suruç Devlet Hastanesi’nde bir adet ventilatör mevcuttur. Ameliyattan hastaların bir kısmı entübe olarak çıkmaktadır. Acil ventilatör ihtiyacı mevcuttur.
9- Hastalar 45 dakika mesafede bulunan Şanlıurfa Eğitim ve Araştırma Hastanesi’ne gönderilmektedir. Bu hastanenin yoğun bakım ve yatak kapasitesi bu akşam itibariyle dolmuş, yeni hasta kabul edilmemeye başlamıştır. Diyarbakır’a sevk ise üç buçuk saat sürmektedir. Bu ciddi bir zaman kaybına yol açmaktadır. Bu nedenle Şanlıurfa’da özel hastaneler de dahil olmak üzere tüm hastanelerin kullanılması sağlanmalı ve buradaki hasta triyajı özel olarak bir ekip tarafından yönetilmelidir.
10- Suruç’ta kafa travmalarına müdahale imkanı yoktur. Beyin travması olan tüm hastalar Şanlıurfa’ya gönderilmektedir. Var olan beş beyin cerrahından sadece biri bayram boyunca görev yapmıştır. Ayrıca ameliyat teçhizatı ve tıbbi malzeme beyin cerrahisi açısından eksiklik göstermektedir. Bu konuda özel bir desteğe ihtiyaç vardır. Kraniotomi motoru, yapay duramater vb. gibi malzemeler hızla temin edilmelidir.
11- Genel anlamda önümüzdeki günlerde bölgeye gönderilmesi gereken uzman ve sağlık çalışanı listesi aşağıda sunulmuştur:
a) Beyin Cerrahı
b) Göğüs Cerrahı
c) Genel Cerrah
d) Kalp ve Damar Cerrahı
e) Ortopedist
f) Anestezist
g) Acil Tıp Uzmanı
h) Anestezi Teknisyeni
i) Radyolog
j) Plastik Cerrah
k) Hasta nakillerinde görevlendirmek üzere ambulans deneyimi olan pratisyen hekimler veya acil tıp uzmanları
12- Sınır kapısıyla Suruç Devlet Hastanesi arasında hasta nakli yaparken maalesef sürekli sorunlar yaşanmakta ve zaman kaybedilmektedir. Yerel idare ile görüşülerek bu engellerin tamamen kaldırılması, sadece 112 değil belediye ambulanslarının ve diğer ambulansların nakilde kullanılmasına izin verilmesi sağlanmalıdır.
13- Yolda trafik emniyeti alınmamıştır. Bugün hasta nakli sırasında iki kez trafik kazası olmuş bu nedenle de travma hastaları Suruç Devlet Hastanesi’ne gelmiştir. Yol güvenliğinin sağlanması aciliyet arz etmektedir.
14- Suruç ilçe merkezinde geçici bir kan merkezi oluşturulması gerekli olabilir. Bugün önemli ölçüde kan nakli yapılmış ve bir sorun yaşanmamıştır ama önümüzdeki günlerde büyük sorunlar yaşanabilir.
15- Hasta nakli için Gaziantep ili de koordinasyona eklenebilir.
16- Suruç’ta Kobanê’den gelmiş yaklaşık 10 civarında hekim mevcuttur. Bu hekimlerin de gerek Suruç gerek de Şanlıurfa devlet hastanelerinde görev yapmalarının sağlanması hastalarla iletişimde sorun çözmede çok yardımcı olabilir.
17- Amara Kültür Merkezi, çadırkentlerde kalan göçmenler için poliklinik ve revir olarak kullanılmaktadır. Burada bir eczane oluşturulmuştur. Fiziksel imkanlar ihtiyacı karşılamaktan uzaktır. Hijyenik koşullar başta olmak üzere sağlık hizmeti vermede ciddi sorunlar yaşanmaktadır.
18- Kobanê tarafında sınıra yürüme mesafesinde bir revir mevcuttur. İki hekim orada görev yapmaktadır. Bunun dışında herhangi bir hastane veya sağlık merkezi çalışmamaktadır. Sınırda yaptığımız görüşmede buradaki görevli hekim prednizolon, adrenalin, cerrahi set, lokal anestezik istemiştir. Bu örnek Kobanê’de ciddi ilaç ve malzeme ihtiyacı olduğunu göstermektedir. Bu ihtiyaçların karşılanması için resmi bir ilişki ağı kurulmalıdır. (CT/HK)
* Prof. Dr. Cem Terzi, Avrupa Cerrahi Derneği Başkanı, Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Öğretim Üyesi, TTB ve SES Sağlık Örgütleri Hekim Gönüllüsü
** Fotoğraf: Halil Fidan - Suruç/AA
