AKP iktidarının dış politikasını anlamak için başka kaynakların yanında mutlaka Başbakan (daha önce Dışişleri Bakanı) Ahmet Davutoğlu’nun Stratejik Derinlik kitabını okumak gerekli. Kitaba dair bazı düşüncelerimi birkaç yazıda ifade etmeye çalışacağım. Ancak bundan önce “Stratejik Derinlik”in, ‘derin’ baskı stratejisine bir göz atalım.
Davutoğlu’nun kitabında dikkatimi çeken ilk hususu, kitabın baskı sayısı oluşturmakta. İlkin belirteyim ki, bir kitabın az ya da çok sayıda baskı yapmasının, o kitabın kalitesiyle (bilimsel, edebi vb.) doğrudan bir ilişkisi yoktur. Öyle kitaplar vardır ki, az sayıda basılmış ama çok değerlidir. Çok satanlar listesinde olup da, kalitesiz birçok kitap da var.
Bir kitabın baskı sayısı önemli olmakla birlikte asıl olan, o kitabın kaç adet basıldığıdır. Yani bir kitabın baskı sayısına bakarak o kitabın satışı hakkında yanılgıya düşülmemelidir. Örneğin 1.000’er adetten 10 baskı yapan kitapla, tek bir baskısı olup da 10 bin adet basılmış kitap miktarı aynıdır. Kitapevlerinin büyük çoğunluğu baskı sayısını verirken, o baskıda kitabın kaç adet basıldığı sayısını vermezler.
Salt kitabın baskı sayısını öne çıkaran yayınevleri, baskı sayısı çokluğunun okuyucu üzerinde yaratacağı satış etkisini ticari kazanca döndürme amacındadırlar. Bu durum öteden beri kimi yayınevlerince bir pazarlama taktiği olarak kullanılmaktadır.
Davutoğlu’nun elimdeki “Stratejik Derinlik” kitabı, Küre Yayınları tarafından Aralık 2013 yılında yayınlanmış 91. baskısı. Kitap büyük boy olup “Dizin” bölümünü saymazsak, 563 sayfa. Bir kitabın standart ya da büyük boyda olması, o kitabın hacmi için önemlidir.
Stratejik Derinlik kitabının basım adedine dair Ümit Kıvanç, “Hürriyet’ten Can Mumay, her baskıda kaç adet basıldı, satıldı, yayınevine sormuş, bilgi alamamış” diyor.
Sorumuzu sormak için şu verileri kısaca tekrar edelim.
Ahmet Davutoğlu’nun "Stratejik Derinlik" kitabı büyük boy, 563 sayfa.
Kitabın ilk basım tarihi 2001 yılı.
Kitap 8 yılda 29 baskı yapmış.
Bu süre zarfında Davutoğlu akademi dünyasında bulunmakta, Abdullah Gül ve Tayyip Erdoğan ile yakın ilişkisi var ve bir ara büyükelçilik görevinde.
2007’den sonra Erdoğan’ın başdanışmanı sıfatında.
2009 yılında dışişleri bakanı, 2011 yılında AKP Konya milletvekili.
AKP’nin önder kadrosu içerisinde yer alan Davutoğlu, Ağustos 2014 yılında başbakan oldu.
Davutoğlu’nun 8 yılda 29 baskısı olan kitabı, dışişleri bakanı olunca 5 yılda 62 baskı yapmış.
Başbakan olduktan sonraki iki aylık sürede ise, 9 baskı daha yapmış.
Davutoğlu’nun Stratejik Derinlik kitabı, katılmadığım bir yığın yerleri olmakla birlikte, incelenmesi, eleştirilmesi gereken bir kitap.
Şimdi sorularımı sıralayabilirim:
1) Bir dış politika paradigması oluşturmak amacıyla sosyal bilimlerin bir kısım alanlarında gezinerek akademik dille yazılmış hacimli bir kitabın Türkiye’de okuyucu profili dikkate alındığında 100 baskı yapması mümkün müdür?
2) Bu soruya verilecek cevaplardan bir tanesi, yayınevinin yaptığı her baskıda kaç adet kitap bastığını açıklamasıdır. Küre yayınevine soruyorum: Davutoğlu’nun Stratejik Derinlik kitabını toplam kaç adet bastınız?
3) Stratejik Derinlik kitabının baskı adetlerinin dönemlerine göre ciddi artışlar göstermesi bir rastlantı mıdır? 5 yılda 62 baskı, 2 ayda 9 baskı yaparak rekor kıran bir kitabın tüketicisi kimdir? Bu sorunun altını çizerek soruyorum: Genel olarak okumayan bir toplum, Davutoğlu’nun Stratejik Derinlik kitabını mı okuyacak? Özelliği ne? Magazinsel, dedikodu, cinayet, gizem, erotik vb. alanda yazılmış yüzeysel, kolay okunur, merak edilir bir kitap olmadığına göre (kaldı ki bu alanlardaki en popüler kitapların çoğu bile, bu kadar baskı yapamıyorlar!), Türkiye toplumu “Stratejik Derinlik”in nesini merak etti de aldı?
4) Türkiye’de bu kitabı okuyan kaç kişidir? Ben üniversiteler de dâhil bu kitabı 20 bin kişinin okuduğunu sanmıyorum! Haydi, 10 bin kişi de gösteriş olsun diye alsın, etti 30 bin. Elbette bu bir tahmin; fazlası olabileceği gibi, daha azı da olabilir. Ancak Türkiye’de kitaba duyulan ihtiyaç ve ilginin düşük bir düzeyde olduğu gerçeğinden hareketle, böyle bir tahminde bulunuyorum. Davutoğlu’nun kitabı için yanılıyor da olabilirim.
5) Stratejik Derinlik kitabının her bir baskısının 2 bin adet olduğunu varsayalım, 100 baskısı 200 bin adet kitap eder. Bu sayıda kitabın ne kadarı okuyucu, ne kadarı devlet ve ne kadarı parti tarafından alındı? Devletin hangi kurumlarına, kütüphanelerine ve bürokrasisine ne kadar kitap gönderildi? Yayınevi açıklasın da, kitabın üzerine süslü süslü vurulan baskı adedi ibaresinin ne anlama geldiğini bilelim!
İsterim ki bu kitap gerçekten 100 değil 200 baskı yapsın ve 200 bin okuyucusu olsun; hiç değilse bu durum, okuyan bir toplum olduğumuzu gösterirdi. Bu tür sorulara net cevabı yayınevi verebilir. Yayınevini rakamları açıklamaya davet ediyoruz.
Davutoğlu’nun Stratejik Derinlik kitabı olsun, diğer kitapları olsun, değerlerini baskı sayısıyla ölçmüyorum. Ancak yayınevi de gerçekten kitabı kaç adet bastığını ve eğer verildiyse, kitabın nerelere toptan verildiğini açıklayarak spekülasyonlara son vermesi gerekmektedir. Aksi halde “Stratejik Derinlik” in ‘derin’ bir baskı stratejisi izlediği kanaati doğacaktır. Öyle ya, çok kitap satmak için bakan mı olmak gerekiyor? (HŞ/HK)
***
Hüseyin Şengül'ün Davutoğlu'nun "Stratejik Derinlik" kitabı üzerinden 'Yeni Türkiye'nin dış politikasını değerlendirdiği yazı dizisi.
1- “Stratejik Derinlik”in Baskı Stratejisi
2- Davutoğlunun Derde Deva İki İlacı: İslam ve Osmanlı
3- Davutoğlu'nun Stratejik Derinliğinin Merkezi
