Srebrenitsa soykırım kurbanlarını yeniden andığımız bugünlerde Balkanlarda savaş döneminde işlenen insanlık suçlarının soruşturulmasındaki aksaklıklar devam ediyor.
Hükümetlerin siyasi hesaplarıyla başetmeye çalışan Lahey Mahkemesi (BM Eski Yugoslavya Savaş Suçları Mahkemesi) diğer yandan yargılama sürecinin hızını kaybetmesi ve ünlü savaş suçluları Radovan Karadzic ve Ratko Mladic'in halihazırda yakalanamayışı nedeniyle uluslararası toplum tarafından eleştirilmektedir.
Mahkeme, Bosna-Hersek ve Kosova Savaşları ile 2001 Makedonya Çatışmalarında savaş suçu işledikleri iddiasıyla aranan kimi sanıklara 2008 yılında ulaşmayı ve bu sanıkları yargılamayı başardı.
Sırbistan Gizli Servisi eski başkanı olan ve depresyon tedavisi gören Jovica Stanisic ve Franko Simatovic, Bosna savaşı süresince Boşnak ve Hırvat sivilleri öldürmek suçlamasıyla Nisan 2008'de mahkeme önüne çıkarıldılar.
Her iki sanık savaş ve insanlık suçu işlemekten yargılanıyorlar.
Yine Nisan 2008'de BH Mahkemesi Mirko Todorovic ve Milos Radic isimli iki Bosnalı Sırp'ı 1992 yılında Bosna'nın güneyinde bir madende saklanan 14 müslümandan 8'ini öldürmekten 17'şer yıl hapis cezasına çarptırdı.
Bir başka mahkumiyet ise Bosnalı Hırvat Komutan Pasko Ljubicic hakkında çıktı. Ljubicic, Nisan 93'te Ahmici köyüne yönelik saldırı'da 100'den fazla Müslüman sivilin öldürülmesi olayında emirlere itaat ettiği gerekçesiyle Nisan 2008'de on yıl hapis cezasına çarptırıldı.
Eski Makedonya İçişleri Bakanı Ljube Boskovski ve güvenlikten sorumlu eski yetkili Johan Tarculovski'nin; 2001'de Makedon güçleri ve Arnavut savaşçılar arasında yaşanan olaylar sırasında Üsküp yakınlarında bulunan Arnavut nüfusun yaşadığı Ljuboten kasabasına saldırı emri vererek sivillerin ölümüne ve evlerin yakılmasına neden olmakla suçlandıkları dava Mayıs 2008'de sona erdi.Mahkemenin Temmuz 2008'de kararını açıklaması bekleniyor.
Tüm bu gelişmeler umut verici olsa da, aranmakta olan savaş suçlusu zanlılarının yakalanmaları ile ilgili yasal süreçlerin çok uzun bir zaman dilimine yayılması mahkemeye olan güveni sarstığı gibi, adaletin gerçekleşmesini de güçleştiriyor.
Yeni göreve gelen Başsavcı Serge Brammertz'in Nisan'da Sırbistan Hükümetine çağrıda bulunarak Lahey Mahkemesi ile işbirliğini güçlendirmesi ve savaş suçlularının mahkemeye teslim edilmesini istemesi sadece bir temenniden öteye geçemedi.
En önemli dört sanık olan Ratko Mladic, Radovan Karadzic, Stojan Zupljanin ve Goran Haciç halen ortalıklarda yok.
BM Sırbistan'a bu konuda uyguladığı baskı ve yaptırımlara devam ederken, AB ülkeleri de üyelik için öngörülen İstikrar ve Ortaklık Anlaşmasının (SAA) imzalanmasında ön şart olarak savaş suçlularının yakalanmalarını istemekteler.Tüm bu yaptırım çabalarından şu ana kadar herhangi bir sonuç alınabilmiş değil.
Lahey Mahkemesi, görev süresi tamamlanmadan önce Srebranitsa soykırımı başta olmak üzere Balkanlar'da yakın dönemde yaşanan savaş suçlarının en önemli sanıklarını bulmak ve mahkeme önüne çıkarmak konusunda acele etmeli. Aksi halde uluslararası adalete olan güven, büyük bir güvensizliğe dönüşebilir. (SÇ/EZÖ)
Srebrenitsa katliamı hakkında daha fazla bilgi için tıklayınız.
* Selvet Çetin, İnsan Hakları Gündemi Derneği Balkan Koordinatörü.
