Sonunda sigara yasağı geldi çattı. Artık kapalı alanda sigara içemeyeceğiz. The Guardian "Türkler için kültür şoku" demiş. Sahiden de öyle mi?
Daha önce toplu ulaşım araçlarına konulan sigara yasağı tıkır tıkır işlemiş, bir gece de herkes otobüste, trende sigara içmeyi bırakmıştı.
Şimdi daha kapsamlı bir yasak geliyor, aşama aşama da olsa sonunda duvarları olmasa da bir tavanı olan ya da tavanı olmasa da dört duvarı olan hiçbir alanda sigara içilmeyecek. Peki "kültürel şok" nasıl olacak?
Büyükanıt Türkiye'de yasağa riayet edecek mi?
Esasen sigaranın hangi mekanda içilmeyeceğiyle değişkenlik gösterecek bu durum. Hastane, okul vs. kamu binalarında zaten uygulanılan yasak eğlence mekanlarına da sıçrayacak.
İşte o zaman lokanta, restoran, pek yakında alkollü işletmeler de yasaklayınca sigarayı şenlik başlayacak.
Türkiyeliler nasıl bir kültür şoku yaşayacaklar bilmiyoruz? Ancak son olarak Yaşar Büyükanıt'ın da ziyaret edip sigara yasağına riayet ettiği Londra'da "smokefree" olduğunda yani henüz geçen seninin Temmuz ayında yasağın başladığı sabah kafelerde müşteriler garsonlarla "Küllük rica edebilir miyiz?" diye 'sevimli sevimli' şakalaştılar.
"Maalesef" yanıtını alanlar yemekten sonra kapı önlerine çıktılar.
O hafta bütün pub'ların önleri birbirlerine müstehzi gülen sigara tiryakileriyle doluydu. Hatta yeni bir kavram ortaya çıktı. "Smirting".
Sigara içmekle flört etmek. Aşkın bir kıvılcımla başlamasıdır mevzu olan herhalde.
"Yasağı değil ama duvarı deleriz"
Hatta bazı bar sahipleri duvarlara bir insan başının ve iki insan kolunun sığabileceği delikler açmak gibi komik çözümler getirip yaptırımdaki ciddiyetiyle bilenen Britanya kurallarıyla dalga geçtiler.
Bir de BBC'de "Nargile dükkanlarına ne olacak?" konulu bir belgesel yayınlanmıştı. Nargile dükkanı sahibinin şu cümlesini hatırlıyorum: "Tek hayalim Londra'da Oxford street'in göbeğinde bir nargile salonumun olmasıydı."
Sosyal, ekonomik sonuçların Türkiye'de nasıl yaşanacağını bilmiyoruz. Ama ben tiryakilerin yaratıcı çözümler bulacağına eminim. Yasağı delmeden sigaradan vazgeçmeden. Üstelik kapı önlerinde sigara içmeye başlayan insanların birbirleriyle kurdukları bir mekandan dışlanma üzerinden geliştirdikleri mağduriyet dayanışmasına bile yönlendirebilir de başka başka şeylere vesile olabilir bile? Kim bilir?
Sigara kullanımını azaltacak olması bence küçük bir ihtimal olsa da bir toplumun sağlığı için güzel bir ihtimal.
İşte yasağa uymayanları bekleyen cezalar:
Tütün yasağı olan açık ve kapalı alanlarla spor, kültür, sanat ve eğlence yerlerinde sigara içenlere para cezası ilgili idari birim amirinin yetkili kıldığı kamu görevlilerince verilecek.
Kabahatin özel hukuk kişileri tarafından işletilen toplu taşıma araçlarında işlenmesi halinde ceza ilk başvurulan kolluk birim yetkilileri tarafından uygulanacak.
Sigara yasağının uygulanması ve tedbir alınmasıyla ilgili yükümlülüklerini yerine getirmeyen işletmeler önce yazılı olarak uyarılacak. Bu uyarıya rağmen yükümlülüklerini yerine getirmeyenlere belediye sınırları içinde belediye encümeni, belediye sınırları dışında ise mahalli mülki amir tarafından 500 YTL ile 5 bin YTL arasında ceza verilebilecek.
Sigara yasağı bulunan yerlerde sigara içenlere 50 YTL, sigara izmaritini ve paketini yere atanlara 20 YTL ceza verilecek.
Tütün ürünleri sektöründe faaliyet gösteren firmalar, ürünlerini bedelsiz olarak hediye vermeleri, indirimli satmaları, eşantiyon, promosyon veya yardım olarak dağıtmaları, ilan vermeleri, yetkili satıcı yerlerin dışında satış yapmaları halinde 50 bin YTL’den 250 bin YTL’ye kadar cezaya çarptırılabilecek. Ele geçirilecek tütün ürünlerinin kamuya geçirilmesine mahalli mülki amir tarafından karar verilecek.
Gösel yayın yoluyla film, dizi ve müzik kliplerinde tütün ürünlerinin reklamı yapılması halinde; yerel yayın yapanlara bin YTL ile 5 bin YTL, bölgesel yayın yapanlara 5 bin YTL ile 10 bin YTL, ulusal yayın yapan kuruluşlara ise 50 bin YTL ile 100 bin YTL idari para cezası verilecek.
Sağlık, eğitim ve öğretim, kültür ve spor hizmeti verilen yerlerde tütün ürünlerini satanlara, belediye sınırları içinde belediye encümeni, belediye sınırları dışında genel kolluk tarafından 1000 YTL ceza kesilebilecek.
Lokanta, kahvehane ve kafeterya gibi yerler için yasaklar ise 19 Temmuz 2009’da yürürlüğe girecek. (EZÖ/GG)
