Sıcak havada çalışmanın tehlikeleri nedir?

*Görsel betimleme: Fotoğrafta, bir termometre ve parlak bir güneş görülüyor. Termometre, Celsius derecesinde ölçüm yapıyor ve 50 dereceye kadar olan bir skalayı gösteriyor. Kırmızı cıva sütunu yaklaşık 38 dereceyi işaret ediyor. Termometre, ahşap bir çerçeveye sahip ve net bir şekilde okunabilir durumda.

İş Güvenliği Uzmanı Deniz İpek, iş sağlığı ve güvenliği alanında kapsamlı deneyimlere sahip.

Özellikle sıcak havalarda çalışan işçilerin karşılaştığı tehlikeler hakkında bizimle önemli bilgiler paylaştı.

Sıcak havalarda çalışmanın genel tehlikeleri

1 Haziran'dan itibaren Afrika üzerinden gelen sıcak havanın etkisi altına girildi. Hava sıcaklıkları mevsim normallerinin 5 ile 10 derece üzerinde seyrediyor. Sıcak havalarda çalışan işçiler için genel olarak hangi tehlikeler mevcut?

Açık havada güneşe maruz kalarak çalışan tüm işçilerin can güvenliği tehlike altında. Emek yoğun sektörlerde inşaat, tarım, yol, ulaşım, liman, tersane gibi dış mekânda uzun süre güneş ışınlarına ve yüksek ısıya maruz kalmak, kapalı ortamlarda yeterli havalandırma/soğutma sistemlerinin bulunmadığı ortamlarda yoğun çalışmak, sıcak çarpması, kas ağrısı-kas yıkımı, sıcak baygınlığı, isilik gibi sağlık sorunlarını tetikliyor.

Moto kuryeler için özel riskler

Moto kuryeler gibi açık havada ve trafikte çalışan işçiler için özel olarak hangi riskler söz konusu?

Sıcak havalarda çabuk yorulma, dikkatin çabuk dağılması, sinirlilik hali, isteksizlik, hata sıklığının artması gibi olumsuzluklar da görülebiliyor.

Bu gibi durumlarda trafikte olan moto kuryeler için kaza riskinin artması anlamına geliyor. Aşırı sıcakta çalışmaktan kaynaklı işçi sağlığı sorunları iş kazaları ve iş cinayetlerinin nedenleri arasında.

İşverenlerin alması gereken önlemler

Sıcak havalarda moto kuryelerin sağlığını korumak için işverenler ne gibi önlemler almalı? Tabii burada sabit bekleme ve dinlenme alanları olmayan kendi hesabına çalışan ve restoran kuryelerini ayrı ayrı değerlendirmek gerekebilir.

Sağlık sorunu olan işçiler ile 50 yaşın üzerindeki tüm moto kuryelere; bu tür sıcak günlerde ücretli izin verilmeli. Belirtilmiş risk grupları kapsamında yer almayan diğer işçiler içinse mümkünse gece çalışmasına geçirilmeli. Buna imkân olmayıp gündüz çalışması gereken işçiler için uygun dinlenme alanları belirlenmeli ve dinlenme süreleri de arttırılmalı.

Ayrıca, işçiler için yeterli sıvı alma imkânları da sağlanmalı ve muhakkak ki ilk yardım ve acil müdahale ekipleri olası durumlara karşı hazır olmalı. Bunun yanında iletişim için de telekomünikasyon altyapısı arazi şartlarına uygun olmalı. Kendi namına çalışanlar için de kamu adına düzenlemeler yapılmalı.

İş sağlığı ve güvenliği mevzuatına göre işverenlerin sıcak havalarda çalışan işçiler için sağlamak zorunda oldukları minimum standartlar nelerdir? Mevzuatın işçilerin ihtiyaçlarını karşıladığını düşünüyor musunuz?

İşverene çeşitli mevzuatlarda yükümlükler var ama bunlar yetersiz. Termal konfor şartlarının oluşturulması, çalışma ortamının işçi sağlığını olumsuz etkilememesi yönünde yükümlülükler var. Açık alanda taşıtla çalışma ile ilgili çok net bir tanımlama mevcut değil.

İşyeri tanımı kanunda araçları da kapsar dese de işyeri dışında kullanılan taşıma araçları termal konfor yükümlülüklerini içeren yönetmeliğin dışında bırakılmıştır. İşyeri dışında, işin yürütümü gereği kullanılan tüm araçlar da aslında işyeri sayılır. Bu yüzden işyerinde işverence sağlanması gereken tüm termal konfor şartları taşıma araçlarını kullanırken de sağlanmalıdır.

Moto kuryelerin serinlemesi, vücut sıcaklıklarının düşmesi için mola süreleri uzatılmalı ve sıklaştırılmalıdır. İş bitiminde duş/banyo yapabilmesi için gerekli koşullar sağlanmalıdır.

Yerel yönetimlerin rolü

Peki yerel yönetimlerin sıcak havalarda açık havada çalışan işçiler ve moto kuryeler için alması gereken tedbirler hakkında neler söylemek istersiniz?

Kendi namına çalışanlar için de yerel yönetimler, belediyeler, karayolları gibi kamu kurumları uygun dinlenme alanları belirlenmeli, inşa etmeli, duş/banyo yapabilmesi için gerekli tesisler ve yeterli sıvı alma imkânlarını da sağlanmalıdır.

Sıcak çarpması

İşçiler, sıcak çarpması veya bitkinliği gibi durumlarla karşılaştıklarında ne yapmalıdır?

Vücut ısı dengesini ayarlayamadığında bu durumla karşılaşılır. Vücut sıcaklığının çok yüksek olması örneğin, ağızdan ölçülen ateşin 39°C’den yüksek olması, aşırı susama, hızlı nabız, kuru ve kırmızı deri, baş ağrısı, bilinç bulanıklığı, mide bulantısı gibi belirtiler/bulgular görülebilir.

Bunların herhangi birisi görüldüğünde durumu yaratan ortamdan uzaklaşılması (etkilenen kişinin ortamdan uzaklaştırılması), vücut yüzeyinin su ile temas ettirilmesi gerekir ve eş zamanlı olarak en yakın sağlık kurumuna başvurulması gereklidir. Bilinç bulanıklığı/kaybı olan kişiye asla ağızdan bir şey verilerek müdahale edilmemelidir.

Çalışanların alabileceği bireysel önlemler

Çalışanların kendi sağlıklarını korumak için alabilecekleri bireysel önlemler nelerdir? Moto kuryeler için özel olarak önerdiğiniz kişisel koruyucu donanımlar nelerdir?

Çalışma sırasında kullanılan kişisel koruyucular dolaşımı bozabilir, yüksek sıcaklık ve nemde çalışanlarda kas yorgunluğu-yıkımı riski daha fazla olur. En sık sırttaki postüral kaslar, bacak ve baldır kasları tutulur. Tutulan kaslarda şişlik, hassasiyet, kızarıklık nadir görülür.

Kas yorgunluğu ve yıkımı olduğu durumlarda çalışma etkinliği durdurulmalı, bol su içirilmeli, tıbbi müdahalede bulunularak sağlık kuruluşunda gerekli testler yaptırılmalı. Moto kuryelere dolaşım sisteminde sorunlara yol açmayacak, vücut sıcaklığını düşürmeye yardımcı, teri dışarı atan, ince malzemeden yapılmış giysiler ve koruyucu ekipmanlar tedarik edilmeli.

Uzun vadeli sağlık etkileri

Sıcak hava koşullarında çalışmanın uzun vadeli sağlık etkileri nelerdir ve bu etkileri en aza indirmek için neler yapılabilir?

Açık alandaki işçiler çeşitli sağlık sorunlarına da maruz kalıyor, meslek hastalıkları (örneğin melanom dışı cilt kanseri) ve kalp krizi/beyin kanaması gibi nedenlerle ölümler artıyor. İşyerlerinde denetimler yapılmalı ve çalışma süreleri düşürülmelidir. Çalışma saatleri, işçilerin fizyolojik ihtiyaçlarına göre yeniden düzenlenmelidir.

İş kazalarının azaltılması için eğitim

Sıcak havalar aynı zamanda iş kazalarının ve moto kurye kazalarının artmasına da neden oluyor. İş kazalarının azaltılması için sizce nasıl eğitim programları ve hangi denetim mekanizmaları kurulmalıdır?

İşçiler, kendi emek süreci üzerinde bizzat denetimi sağlayarak, can güvenliklerini, sağlıklarını, geleceklerini de kendi ellerine almalı. Var olan mevzuat işçi sağlığı ve iş güvenliği kurullarının oluşturulmasına ve işçilerin kolektif temsiline izin vermiyor. İşçi sağlığını sağlamak, ağır yaralanmaları, meslek hastalıkları ve ölümleri engellemek; yasaların uygulanmasını denetlemesi ve yeni yasal güvenceleri kazanmaları için işçilerin örgütlenerek temsilcileri aracılığı ile iş yerlerinde komiteleşmeli.

(MÇ/AS)