* İnsanın klonlanması konusu yıl içinde çok tartışıldı. İngiltere'de Lordlar Kamarası, tedavi amacıyla insan cenini klonlanmasına izin veren bir yasayı onayladı. Lordlar Kamarası'nda 92'ye karşı 212 kabul edilen yasa, bu ayın sonundan itibaren yürürlüğe girecek.
* Amerikalı bilim adamları, E.Coli bakterisinin ölümcül bir türünün gen haritasını çıkardılar. Bilim adamları, bakterinin niçin bu kadar tehlikeli olduğunu, teşhisi, tedavisi ve önlenmesinin nasıl olabileceğini açıklayan 1300'den fazla yeni gen buldular.
* Yıl içinde tamamen çözüldüğü düşünülen insan anatomisinde bilim adamları yeni bir yapı keşfedildi. Bilim adamları insan elinde bugüne kadar fark edilmemiş olan bir bağı ortaya çıkardılar ve ona ''ligamentum metacarpale pollicis'' adını verdi.
* 2000'de sonuçlanan "insan genomu projesi"yle genetik yapısı tümüyle ortaya konan insan üzerinde çalışmalar, bu yıl da sürdü. Örneğin Çin'in Şanghay kentindeki bilim adamları, 5 bin yıl önce yaşayan kentlilere ait iskeletlerden DNA örnekleri çıkardılar. Fransız, Belçikalı ve Kanadalı araştırmacılar ise, SHİP2 adı verilen genin ''ikinci tip'' denen şeker hastalığına yol açan gen olduğunu açıkladılar.
Parkinson'a neden olan tarım ilacı
* Amerikalı bilim adamları, tarım alanında böcekler için kullanılan iki ilacın kombinasyonunun, Parkinson hastalığına yol açtığını belirlediler. Yapılan araştırmada, patates, domates, marul ve mısır üretiminde böcekler için kullanılan ''Maneb'' adlı ilaç ile mısır, soya fasulyesi, pamuk, meyve ve birçok başka tarım ürününde kullanılan ''Paraquat'' adlı ilacın etkisinde kalan farelerde, insanlarda meydana gelen Parkinson hastalığı benzeri oluşuma rastlandı.
* Amerikalı bilim adamları havadaki yüksek ozon oranının çocuklarda astıma yol açtığını ilk kez bilimsel olarak kanıtladı.
* İsviçre'de bir grup genetik araştırmacı, doğuştan sağırlığa sebep olan geni buldu. Bilim adamları, 21. kromozomdaki bir mutasyonun doğuştan sağırlığa yol açtığını ortaya çıkardılar.
* Kalp ve damar hastalıklarının önlenmesinde yaygın olarak kullanılan Lisinopril adlı ilacın, migren ağrılarını önlediği belirlendi.
* Doç. Dr. Neva Çiftçioğlu bir Türk hekimi ama Finlandiya'daki Kuopio Üniversitesi Tıp Fakültesi Biyokimya ve Biyoteknoloji Bölümü'nde çalışmalarını sürdürüyor. Böbrek taşlarına ''nanobakteri'' adı verilen bir mikroorganizmanın yol açtığını belirleyerek bir buluşa imza attı. Dr. Çiftçioğlu, ''Eğer bizim dediğimiz şey gerçekten doğru ise ve diğer laboratuvarlarda da bu ispatlanırsa hakikaten birçok hastalık yok olacak, yaşam uzayacak'' dedi.
Soya Kemikleri Güçlendiriyor
* "Mucize bitki" olarak nitelenen ve önemli protein ve demir kaynağı olduğu bilinen soya fasulyesinin, kemikleri güçlendirdiği açıklandı.
* Amerikalı bilim adamları aşırı dozda alınan A vitamininin, karaciğer hastalıklarına ve kadınlarda düşük doğuma yol açtığını belirtti. Günde 3.000 mikrogramdan fazla A vitamininin tehlikeli olabileceğini kaydeden araştırmacılar, erkeklerde günlük alınması gereken A vitamininin ortalama 900, kadınlarda ise 700 mikrogram olması gerektiğini bildirdiler.
* İnsanın biyolojik saatiyle ilgili olduğu düşünülen bir gen bulundu. Bilim adamları, "hPer2" adını verdikleri genin insanın uyku düzenini belirlediğini saptadılar.
* Bilim adamları, Alzheimer'dan kansere birçok hastalığın tedavisi için önemli bir aşama kabul edilen bir buluş yaparak, ilk defa genleriyle oynanmış bir maymunu dünyaya getirdi.
* Hollanda'da geçen yıl kullanılmasına izin verilen kürtaj hapına kadınlardan gelen ilk tepkilerin olumlu olduğu açıklandı.
Şeker riski ve genler
* Avustralyalı bilim adamlarının şeker hastalığı riskini artıran bir gen keşfettikleri bildirildi. Bilim adamlarınca yapılan araştırmada tespit edilen genin şeker hastalığını tedaviye ışık tutacağı vurgulandı. Bağışıklık sisteminde bulunan genin bir versiyonunun şeker hastalığının en ciddi biçimi olarak bilinen 1. tip şeker hastalığına yakalanma riskini artırdığı kaydedildi.
* Amerikalı bilim adamlarının prostat kanserinin sık görüldüğü bazı ailelerde, hastalığa yakalanma riskini artıran bir geni ortaya çıkardıkları bildirildi. Bulunan genin prostat kanserine yakalanma riskini aşağı yukarı iki kat artırdığının belirlendiğini belirten araştırmacılar, tüm prostat kanseri vakalarının yüzde 2'si ila 5'inin bu genden kaynaklandığının tahmin edildiğini açıkladılar.
Magazin Haberleri
Sağlığın bir de magazinsel boyutu vardır. Buna ilişkin de birkaç örnek vermeden geçmeyelim.
ABD Tarım Bakanlığı bilim adamları tarafından yapılan araştırmalarda, günde 1500 kalorinin üzerine çıkmayan her türlü diyet ile insanların kilo verebildikleri saptandı.
* Fareler için doğum kontrol hapı geliştirmeye çalışan Avustralyalı bilim adamları, yanlışlıkla biyolojik silahlar için bir yöntem ortaya çıkarmış olabileceklerini bildirdi.
* Aşırı kiloluların zayıflaması için geliştirilen yeni ''kilo kaybetme ameliyatı''nın başarılı sonuç verdiği bildirildi.
* Soğuk kış günlerinde, güne enerjik başlamak ve doymamış yağ asitlerinin zararlı etkilerini elimine etmek için sofradan cevizin eksik edilmemesi gerektiği bildirildi.
Kadın ve çocuklara zararlı balıklar
* ABD Gıda ve İlaç Dairesi (FDA), bazı balık türlerinin yenilmesinin, hamile olan ya da olması muhtemel kadınlar ve çocuklar için sakıncalı olduğunu açıkladı. Fazla miktarda civa içerdiği belirtilen köpekbalığı, büyük uskumru, kılıç ve kiremit balıklarının, doğacak çocukta merkezi sinir sistemine hasar verebileceği ve beynin gelişmesini yavaşlatabileceği bildirildi.
* Özel karışımlar halinde eczanelerde satılan ya da aktarlarda rahatlıkla bulunabilen yeşil çay ve adaçayı, rezene, zencefil, soya fasulyesi gibi birçok bitki, bilinçli kullanıldığında kanserden iltihaplı cilt hastalıklarına, karaciğer rahatsızlıklarından hazımsızlığa kadar birçok sağlık problemine deva olabiliyor.
Egzersizin öteki yararı
* Günlük egzersizin, kalp sağlığını koruduğu gibi cinsel sağlığı da koruduğu belirlendi. ABD'de yapılan yeni araştırmalar, egzersizin kan basıncını artırdığı ve ereksiyon riski sorununu azalttığını ortaya koydu.
* Bilim adamları, haftada 4 saatlik bir yürüyüşle, ikinci derece şeker hastası kadınların kalp krizi riskinin yüzde 40 azaltılabileceğini bildirdiler.
* Kanadalı ve Japon araştırmacılar, anne sütünde yeni keşfedilen bir protein sayesinde, bu sütle beslenen bebeklerin diğerlerinden daha sağlıklı olduğunu bilimsel olarak kanıtladı. Araştırmalara göre, anne sütünde bulunan bu protein, bebeğin hücrelerinde daha fazla antikor oluşumuna neden oluyor. Araştırmalar, süt veren annenin kendi vücudunda bulunan, virüslere ve mikroplara karşı vücudu koruyucu özelliği olan antikorları bebeğe naklettiğini, ancak bu korumanın, bebeğin anne sütü aldığı sürece geçerli olduğunu gösteriyor.
* Biranın, ağır metal iyonlarının vücuttan atılması sürecini hızlandırdığı açıklandı.
* Balık yiyen kadınlarda inme riskinin azaldığı ortaya çıktı. Bilim adamları, soğuk su balıklarının birçok türünde bulunan omega-3 yağ asidinin, inmelerin yüzde 83'ünü oluşturan kan akımının azalmasının yol açtığı iskemi inmesinin önlenmesinde etkili olduğunu bildirdi.
Diğer Olaylar: Örneğin Kızılay
2001 yılında, deprem sürecinde başarılı sınav vermeyen Kızılay kurumu medyanın ilgi odaklarından birisiydi. Zaman zaman karakollara, mahkemelere uzanan bir süreç yaşandı. Olağan ve olağanüstü genel kurullar yaşandı.
Cezalananlar ve af olanlar oldu. Ankara 12.Sulh Hukuk Mahkemesi, Türkiye Kızılay Derneği'nin 66 delegesi adına dernek üyesi Günay Aksoy'un olağanüstü Kongre istemiyle açtığı davayı kabul etti.
KESK eylemleri
Sağlık çalışanlarının da örgütlendiği Kamu Emekçileri Sendikaları Konfederasyonu (KESK), 2001 yılındaki yoğun bir eylemlilik süreci yaşadı. Bir bölümü kamu çalışanlarına sendika kurma hakkını veren yasanın yetersizliğini öne çıkararak yapılsa da KESK toplumun en örgütlü kesimi olduğunu ortaya koydu. 15 Ocak'ta ücret artışları ve bütçe için başlayan eylemler yıl boyunca sürdü. Yapılan eylemlerde memurlar genellikle polisin gözaltı ve kötü muamelesiyle, soruşturmalara, cezalandırmalara ve sürgünlerle karşı karşıya kaldılar.
Doğal olaylar ve afetler ölüme yol açtı
Her mevsim görülen doğal olaylar bir çok dünya ülkesinde bu yıl içinde toplu insan ölümlerine yol açan boyutta yaşandı. Kışın soğuktan, yazın sıcaktan ölümler görüldü. Mevsimlerin seyrinde değişiklik mi oldu, insanların dirençleri mi azaldı, yoksa yaşam koşulları küreselleşmenin etkisiyle insanları olumsuzluklardan daha kolay etkilenir hale mi getirdi; bunlar gelecek yıllarda daha net olarak anlaşılacak.
Depremler de büyük çapta ölümlere yol açan olaylar arasındaydı. Ülkemizde de bu yıl çok küçük oranda ölümle sonuçlanan depremler oldu. Ama sürekli bir deprem hali vardı. 1999'daki Körfez depreminden beri beklenen "Büyük Marmara" ya da "İstanbul Depremi" bu yıl yaşanmadı. Dünyada ise çok sayıda deprem yaşandı.(MS/NU)
