Yazının Kürtçesi için tıklayın
28 Aralık 2011 tarihinde Şırnak’ın Uludere ilçesine bağlı Ortasu (Robozik) ve Gülyazı (Bêcih) köylerinden 34 vatandaş Türk Silahlı Kuvvetlerinin savaş uçaklarınca öldürüldü.
O kara günün adı Ortasu (Robozik) köyünün adı ile tarihe geçti, fakat yanlış bir isim ile: Robozik adı Roboskî şeklinde yayıldı. İsmi yanlış olarak söylesek de bu ülkenin hafızasına ve tarihine Roboskî olarak kazındı.
Irak-Türkiye sınırında kaçakçılık yapan, 34 genç ve çocuğun öldürülmesi olayı hala aydınlatılmış değil.
Olayın sosyolojik, politik, siyasi, insani vb. birçok yönü üzerine söylenen ve söylenecek çok şey var biz burada noktayı koyalım.
Biz Kürtçe ismi yanlış yazılan Robozik köyünün ismi üzerine söyleneceklere yer verelim.
“1980-1983 yılları arasında ismi Kürtçe olan köy ve mezra isimleri sistematik olarak değiştirilmiş[1]” ve Türkçe adlar verilmiştir. Bu adlar çoğu zaman tarihsel bir kültürün ürünü olan Kürtçe adların aksine çok alakasız olabiliyorken bazen yakın isimler ile köy isimleri Türkçeleştirilmiştir.
Kürdistan coğrafyası üzerindeki yerleşim yerleri çoğu zaman adını bulunduğu yerin coğrafik şekillerinden alır.
Örneğin: Çelê (Çel, Çal: Çukur) çukur bir yerleşkeye sahip olduğundan bu adı almış, bu ad Türkçeleştirilirken bire bir çevirisi yapılmış ve Çukurca adı verilmiş.
Şırnak-Robozik yolu üzerinde bulunan, Sêgirik köyü üç tepenin yanına kurulmuş bir köy.
(Sê: Üç, Gir: Tepe, Ik: Kürtçe isimlendirme ve küçültme soneki – Sêgirik: Üçtepelik)
Sêgirik, adı “Şenoba” şeklinde değiştirilmiş.
Ro-boz-ik
Robozik köyünün ortasından gri bir nehir geçer. Nehir çok yüksek rakımlara sahip dağlarda bulunan karların erimesi ile beslenir. Yaz ayında dahi yüksek dağlarında kar tamamen erimez. Eriyen kar beraberinde sürüklediği toprak ile derenin rengini sürekli griye boyar.
Kürtçede:
Ro: Dere, çay
Boz: Gri
Ik: Küçültme ve isimlendirme son-eki
Robozik: Küçük Gri Nehircik, Gri Nehir
Gund: Köy
Ê: Büküm (ismin cinsiyetine göre, -ê dişil isimlerde, -î eril isimlerde, -an çoğul isimlerde kullanılır.) tamlama eki ( -a dişil, -ê eril, -ên çoğul isimlerde kullanılır.)
Gundê Robozikê: Robozik Köyü
Robozikî-Roboskî
Roboskî isminin çıkış noktasını anlamak için, Kürtçede nerelisin(tu ji kû yî) sorusunun cevabına bakmamız gerekir.
Kürtçede nerelisin sorusunun cevabı verilirken –î yer ismi son takısı eklenerek cevaplanır.
Tu ji kû yî? Sorusuna cevaben: Bir Şırnaklı, Şırnak’ın Kürtçe ismi olan Şirnex’e –î ekleyip: “Ez Şirnexî me” der.
Mardin’li (Kürtçe ismi: Mêrdîm): Mêrdînî
Cizre’li ( Kürtçe ismi ile Cizîr): Cizîrî
Robozik’li bir kimse de “Robozikî”dir.
Robozikî denirken “Roboskî” şeklindeki telaffuzlara da rastlamak mümkün. Kürtçe kelime telaffuzlarında S-Z harfleri birçok kelimede yer değiştirebiliyor. Esman-ezman(dil), selate-zelate (salata) v.b. birçok kelimeye rastlamak mümkün.
Kürtçede “I-ı” harfi Türkçede telaffuz edildiğinden daha yumuşak telaffuz edilir. Küçük harf yazılırken noktalı şekli ile “i” büyük harf yazılırken noktasız “I” şeklinde yazılır. Yani Robozik ya da ROBOZIK köyün doğru yazılmış ismidir.
--
[1] TBMM arşivi, HDP adına parti sözcüsü İdris Baluken’in verdiği TBMM’ye verdiği kanun teklifi. http://www2.tbmm.gov.tr/d24/2/2-0941.pdf
