Bu yazı Ahmet Kardam'ın bianet'te 14 Eylül Salı günü yayınlanan araştırmasından esinlenmiştir. Kardam BDP'nin yürüttüğü boykot kampanyasının başarısı sorgulayarak yaptığı hesaplamalardan kampanyanın başarılı olduğu sonucuna varmaktadır. Kardam 2010 referandumunda boykot oylarını "Sandığa gitmeyenler" ile "Geçersiz" oyların toplamı olarak hesaplıyor. Karşılaştırma yapabilmek için 2009 İl Genel Meclisi Seçim sonuçlarından da 'Sandığa gitmeyenler', 'Geçersiz' ve DTP oylarını toplayarak bir 'Boykot' toplamı hesaplıyor. Doğal olarak her analiz varsayımlara dayanır ve kaçınılmaz olarak hata içerir. Kardam'ın hesaplama yönteminin hata payının yüksek olabileceği düşüncesindeyim. Şöyle ki her seçimde 'doğal' diyebileceğimiz bir katılmama ve geçersiz oy oranı vardır ve hesaplamaların bundan arındırılması gerekir. Üstelik Kardam'ın hesaplaması hem 2010 hem de 2009 verilerini yeniden oluşturmaktadır. Bu nedenlerle farklı bir hesaplama yapmayı denedim. Hesaplamayı nasıl yaptığım Diyarbakır için detayları ile gösterilen aşağıdaki tablo üzerinde açıklanmıştır.
DİYARBAKIR | 2009 İl Genel Meclisi | 2010 Referandum | |||
2009 Oranlarıyla | Gerçekleşen | ||||
Seçmen Sayısı | 802.897 | 851.241 | 851.241 | ||
Kullanılan | 657.218 | 81,9% | 696.790 | 296.245 | 34,8% |
Geçerli | 633.606 | 78,9% | 671.757 | 279.008 | 32,8% |
Geçersiz | 23.612 | 2,9% | 25.034 | 17.237 | 2,0% |
DTP/BDP | 377.637 | 59,6% | 400.375 | 392.749 | 58,5% |
AKP | 194.670 | 30,7% | 206.391 | 250.141 | 37,2% |
Diğer | 61.299 | 9,7% | 64.990 | 28.867 | 4,3% |
Hesaplamanın mantığı 2010 toplam seçmen sayısını esas alarak 2009 oranlarıyla bir 2010 seçim sonucu oluşturmak ve buradan 2010 gerçekleşme değerlerini kullanarak 'Boykot' oylarını tahmin etmeye dayanır.
Tabloda 2010 referandum sonuçları için önce katılım, geçerli oy ve partilerin oy oranları 2009 oranlarıyla aynı kalsaydı varsayımıyla oluşacak olan oy sayıları hesaplanmıştır. Gerçekleşen sütunu altında 2010 referandumunda kullanılan ve geçerli oy sayıları geçici sonuç verileridir. Aynı sütun altındaki ikinci grup veriler ise boykot ve AKP oylarına ilişkin yaptığımız tahmini oluşturur.
Buna göre 392.749 olarak verilen boykot oyları (ya da BDP'nin oyları) 2009 oranlarıyla toplam geçerli oy sayısından (671.757) 2010 referandumunda kullanılan geçerli oyları (279.008) çıkararak hesaplanmıştır. AKP'nin oyları ise "evet" oylarından SP'nin 2009 oranıyla 2010'da almış olacağı oylarından düşülmesiyle hesaplanmıştır. Hesaplamaların geçerli oylar üzerinden yapılması her seçimde oluşan 'doğal' katılmama oranının (2009'da %18) ve ortalama geçersiz oy oranının (%2-3) etkisini gidermiş olmaktadır. Buna göre boykot oyları 2009 oranıyla hesaplanan ile gerçekleşen geçerli oylar farkı olmaktadır. Bu oyların Diyarbakır gibi Kardam'ın 'çekirdek iller' dediği illerde tamamen BDP'ye verilen oylar olduğunu düşünebiliriz. Buradan Diyarbakır için
B = (Boykot Oyları)/(BDP'nin 2009 oy oranı) = 58.5/59.6 = 0.98
AK = (AKP'nin 2010 hesaplanmış oy oranı)/(AKP'nin 2009 oy oranı) = 37,2/30.7 =1.21
olarak iki oran hesaplayabiliriz. Buna göre, (boykot oylarının hepsinin BDP'ye gideceği varsayımıyla) BDP referandumda 2009 oranlarıyla almış olması gereken oya eşit (%2 daha az), AKP ise %21daha fazla almıştır. Aynı yöntemle Kardam'ın yaptığı il gruplaması (çekirdek, göç ve çeper iller) içindeki diğer iller için de B ve AK oranları hesaplanıp aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.
'Çekirdek İller' | 'Göç İlleri/ÇEPER İLLER' | ||||
B | AK | B | AK | ||
Ağrı | 0,70 | 2,10 | Adana | 1,55 | 1,20 |
Ardahan | 0,30 | 1,68 | Mersin | 1,45 | 1,19 |
Batman | 0,93 | 1,22 | Antalya | 5,61 | 1,16 |
Bingöl | 0,11 | 1,99 | Kocaeli | 3,05 | 1,10 |
Bitlis | 0,53 | 2,06 | Aydın | 2,35 | 1,22 |
Diyarbakır | 0,98 | 1,21 | İzmir | 1,71 | 1,13 |
Hakkari | 1,26 | 0,34 | Manisa | 1,49 | 1,28 |
Iğdır | 0,86 | 1,38 | Yalova | 2,81 | 1,24 |
Kars | 0,82 | 1,44 | İstanbul | 2,10 | 1,05 |
Mardin | 0,93 | 1,65 | ADIYAMAN | 0,94 | 1,31 |
Siirt | 1,12 | 1,40 | ELAZIĞ | 0,72 | 1,50 |
Şırnak | 1,28 | 0,67 | ERZURUM | 0,22 | 1,61 |
Urfa | 0,83 | 1,60 | MALATYA | -0,75 | 1,20 |
Tunceli | 0,79 | 0,81 | GAZİANTEP | 2,30 | 1,17 |
Van | 0,98 | 1,28 | HATAY | 1,46 | 1,36 |
Tablodan görünen o ki BDP oyları 'Çekirdek İllerde' 2009'a göre Botan (Hakkari, Şırnak) hariç artmamıştır. BDP Diyarbakır, Van, Batman gibi büyük merkezlerde oylarını yaklaşık korurken, diğer 'çekirdek' illerde oy kaybetme eğilimindedir. Benzer ve daha güçlü bir eğilim Gaziantep ve Hatay hariç 'çeper' illerde de gözlenmektedir. Dolayısı ile bölgede büyük merkezler ve Botan dışında boykot çağrısının başarısı tartışmalıdır. Öte yandan Gaziantep, Hatay ve Türkiye'nin önemli merkezlerini içeren 'göç' illerinde boykot oylarında BDP'nin 2009 oylarına göre önemli artışlar gözlenmektedir (Antalya'da 5,6 katı kadar!). Oylardaki bu artışların hepsini BDP'ye atfedemesek bile, boykot oylarını yansıttığı ölçüde önemli bir tespite temel oluşturur. Bu da, hesaplamalardaki varsayımlardan kaynaklanan hata paylarına rağmen, geniş bir demokratik cephenin Türkiye'nin batı bölgelerinde artan bir oy potansiyeli taşıyor olabileceğidir. Diğer bir gözlem de AKP oylarının Botan ve Tunceli hariç hesaplama yapılan bütün illerde artmış göründüğüdür. Eğer bu gözlemler doğruysa gelecek genel seçimlerde AKP'nin tek parti iktidarının süreceğini öngörebilir ve onu gerçek anlamda reformlar yapmaya zorlamak için demokratik cephenin güçlenmesi gereğini vurgulayabiliriz. (NKE/TK)
* Prof. Dr. Nazım Kadri Ekinci, emekli öğretim üyesi.
