Başbakan'ın korumaları bir kadını kaçırmış, zor kurtarmışlar... Başbakan tokat atmamış, yalanmış... Polis avukatın kolunu mu kırmış? Madenciye tekme atan kimmiş? 301 değil, 780 işçi ölmüş, kesin...
Soma sokaklarında, bakkalda, dolmuşta, kasapta herkes maden cinayetini konuşuyor.
İddiaların uç noktalara vardığı bir hava var ilçede. Her kafadan bir ses çıkıyor.
Gazetecilerin işi ise daha da zor. Bir anda elinde kağıtla yanınıza yaklaşan biri "Bu kişi kayıp" diyor, sonra ismi listede çıkıyor. Bizim komşu anlattı diye başlayan cümlelerin sonu gelmiyor.
Madenciler ise ilk kez gün yüzüne çıkmış, seslerini duyurmanın telaşında. Yanıma gelen madenciler tazminat bile alamadığı kopan parmağını, oynatamadığı kolunu gösteriyor. Yetişemiyorum.
Soma madeninde iş cinayetinin ardından tam 10 gün geçti.
Peki Soma nasıl bir yer?
Türkiye'nin batısındaki Manisa'nın bu yemyeşil ilçesi iki maden işçisi heykeliyle karşılıyor sizi. Şimdi ölen işçilerin anısına çiçekler ekilmiş etrafına.
İki ana caddaden oluşan Soma'nın her yerinde, her dükkanında aynı yazı var: başımız sağolsun.
105 bin nüfusa sahip ilçenin yüzde 70'ten fazlası Kütahya, Zonguldak, Balıkesir, Ordu gibi farklı illerden madende çalışmak için gelenlerden oluşuyor. Yani oldukça kozmopolit bir ilçe.
Nüfusun yükselişi 100 yıldır kömürün olduğu bilinen ilçede 1953'te Soma termik santralinin kurulmasıyla artmış.
301 işçinin öldüğü Soma Kömür A.Ş.'ye ait üç ocak, İmbat madencilik ve devlete ait Ege Linyit'te yaklaşık 15 bin madenci çalışıyor.
Üstelik ilçe hala yatırımcıların ilgisini çekiyor. Koç Grubu'na ait Demir Export yeni bir ocak açma aşamasında. Yine Soma'nın Deniş bölgesinde de ikinci bir elektrik santral açılması planlanıyor. Avdan köyüne santralin çıkardığı külün kullanılacağı bir çimento farbikası kurulmak isteniyor.
Yani ekonomisi madene bağlı ilçe gün geçtikçe daha da çok bu ağın içine hapsoluyor.
Madencilik yan kollarını da yaratmış. Kömürü taşıyan ve işçileri madenlere taşıyan nakliyatçılık sektöründen araç sahibi ve şoförle birlikte yaklaşık 2 bin aile geçiniyor. Bunun yanında santral ve ocaklarda çalışan güvenlik görevlisi, memur, temizlikçi de madenciliğin diğer çalışanları.
Madencilik dışında ise yaklaşık irili ufaklı 3 bin esnafın olduğu ilçede 186 dükkanlık küçük bir organiza sanayi var.
Tarıma gelince eskiden bir ailenin sadece tarımla hayatını geçindirdiği günler geride kalmış. Tütünün tarımın lokomotifi olduğu ilçede kota sistemi ve desteklerin azalmasıyla şu anda tütüncülük belgesi olan sadece 600 kişi kalmış.
Tütün yerini 46 bin dekar arazide zeytinciliğe bırakmış. Onun dışında az miktarda sebze meyve de yetiştiriliyor. Ancak tarım artık hiçbir aileyi geçindirmeye yetmiyor, sadece ek gelir kaynağı. Hayvan sayısı ise büyük ve küçükbaş olarak sadece 16 bin.
Kadınlara gelince iş imkanı daha kısıtlı. Küçük esnaf dışında kadınlar mevsimlik tarım işçisi olarak yakın ilçelere zeytin ve sebze toplamaya gidiyor.
İki hastanesi, madene tekniker yetiştiren Celal Bayar Yüksek Okulu ve bir sineması olan Soma'da sosyal hayat diğer ilçelerden çok da farklı değil. Ağaçların arasındaki çay bahçesi en iyi nefes alma mekanı.
İlçenin kredi borcunun çok yüksek olduğu biliniyor. Çoğu maden işçisi ev alma derdinde.
Daha önce Demokratik Sol Parti'nin (DSP) üç dönemdir Adalet ve Kalkınma Partisi'nin (AKP) yönetiminde olan ilçede son seçimlerde AKP yüzde 43, MHP yüzde 28, CHP ise yüzde 22 oy almış. İşçilerin zorla AKP mitingine götürülmesi artık bir iddia değil.
Somalılar, "insanlar ne yapsın, başka bir ekmek kapısı mı var" diyor.
Bir anne yerüstünden kömür çıkaran yani kısmen güvenli devlet kurumu Ege Linyit'e oğlunun alınabilmesi için "zorunlu gönüllü" olarak AKP'ye üye olduğunu söylüyor.
"Burada AKP'li değilsen, işler zorlaşıyor" diyor kadın. Diğer konuştuklarım da doğru ya da yanlış aynı hissiyat içinde.
Peki Somalılar memnun mu bu madencilikten. Hayır. Neredeyse her evde bir madenci ya da madenci yakını olan ilçede, "Kim mecbur kalmasa madene inmek ister ki" diye yakınıyor.
Herkes "Soma'da maden biterse, Soma çöker" diyor. Çünkü bütün ekonomik ağ buna göre örülmüş. Kimi Somalılar çözümü Soma'yı terk etmekte bulmuş. (NV)
