Karadeniz üreticisi dünya üretim ve ticaretinin yüzde 70-75'ini elinde tutsa da fındığın pazarlanmasında belirleyici olan iç ve özellikle de dış alıcılar. Piyasada Alman gıda tekelleri egemen. Dünya fındık piyasasının merkeziyse Hamburg. Bu kesimin yoksul ve örgütsüz üretici karşısında oldukça güçlü ve geniş olanakları bulunuyor. Dolayısıyla fındıktan doğrudan ya da dolaylı olarak geçimini sağlayan 8 milyon insanın alın teriyle ürettiği fındığı değeriyle satma konusunda söz söyleme, karar verme yetkisi bulunmuyor.
Fındık mitingi ve hükümetin tavrı
Fındık üreticileri 27 Temmuz'da mevcut fındık alım fiyatlarını, hükümetin tavrını ve hasat dönemine bir hafta kalmasına karşın alım kararnamesinin çıkmamasını protesto etmek amacıyla Ordu'da 80 bin kişinin katıldığı bir miting düzenlediler.
Hükümet, 8 Ağustos'ta yaptığı toplantıda, esas görevi hububat alımı olan Toprak Mahsulleri Ofisi'ni (TMO) fındık alımında görevlendirerek, Fiskobirlik'in depo ve uzmanlarından yararlanmasına karar verdi. Başbakan "fındık fiyatlarının da piyasa şartlarında oluşacağını" açıkladı ve "15 Eylül'de fındığın piyasaya girmesiyle fiyat oluşur" dedi.
TMO fındığı piyasada oluşan fiyatlardan satın alacak
28 Ağustos'taki Bakanlar Kurulu toplantısının ardından Hükümet Sözcüsü Cemil Çiçek, fındık fiyatının belirlenmesi ve alımların TMO tarafından yapılabilmesi için gerekli düzenlemenin yapılıp Cumhurbaşkanı'nın onayına sunulduğunu açıkladı. Çiçek, TMO'nun piyasa koşulları çerçevesinde fındık fiyatlarını belirleyip alım yapacağını, üreticinin fındığını TMO'ya ya da bir başka yere satabileceğini; fiyat belirleme noktasında hükümetin yetkisinin bulunmadığını belirtti.
Bu açıklamadan, fındık piyasasına TMO adıyla yeni bir tüccarın daha gireceği anlaşılıyor. Yani TMO, üreticinin alın terinin bedelini karşılayacak bir fiyat açıklama yerine bir tüccar gibi davranacak.
TMO ile Fiskobirlik depoların kullanımı konusunda anlaştı
Fındık alımında Fiskobirlik depolarının kullanımı konusunda, TMO ve Fiskobirlik yetkilileri bir araya gelerek anlaştılar. Yaklaşık 350 bin ton fındık depolama kapasitesi olan Fiskobirlik'in toplam 180 adet deposu bulunduğu ve Birliğin depolarında 250 bin ton ürün depolanabileceği belirtiliyor.
Fındık toplandı, kurutuldu, çuvallarda fiyat bekliyor
Bu günlerde fındık üreticisi fındıkla yatıp fındıkla kalkıyor. Sahil yörelerinde fındık daldan toplanmış, harmanlanmış, kurutulmuş, çuvalların ağzı dikilmiş. Yüksek kesimlerde ise fındık hasadı devam ediyor.
Her yerde konuşulan tek konu fındık fiyatı. Örneğin Ordu'da 27 Temmuz'da yapılan mitingin izleri devam ediyor. Sokaklarda, muhalif siyasi partilerin duvarlarında "Fındık fiyatı açıklansın", "Paramız pul, üretici kul olmasın", "Sayın Başbakan tüccarın, alivrecinin, tefecinin değil üreticinin sözünü dinle", "IMF'den yana değil, fındıkçıdan yana hükümet istiyoruz" gibi afişler hala asılı duruyor.
Fındık tüccar depolarına emanet bırakılıyor
Sahil kesimlerde gurbetten fındığını toplamak amacıyla gelerek işine dönmek zorunda olanlarla yoksul, borçlu üreticiler fındığını pazara indirmeye başladı. Fiyat açıklanmadığı için tüccar da sıkıntılı, ürün alamıyor. Piyasa tıkanmış durumda. Üretici fındığını tüccarın deposunda emanete bırakmak istiyor.
Fiskobirlik kredi buldu haberleri fındıkçıyı umutlandırdı
18 Ağustos tarihli Hürriyet Gazetesi'nde Yalçın Doğan'ın "Fiskobirlik bir İngiliz Bankasından 150 milyon avro kredi buldu. Birlik yönetimi kredinin kullanılması için, 12 Eylül'deki genel kurulu bekliyor" haberi yayınlandı. Bu haber üreticiler arasında hızla yayılıyor. Ancak haber bu zamana kadar Fiskobirlik yönetimince doğrulanmadı. Üretici bu haberin doğru çıkması için neredeyse dua ediyor.
Fındığa 4-6 YTL arasında bir fiyat verileceği tahmin ediliyor
Ordu'da yerel TV kanallarında da ele alınan tek konu hemen hemen fındık fiyatları. AKP Merkez İlçe Başkanı katıldığı TV programlarında Hükümet Sözcüsü Cemil Çiçek'in açıklamasını tekrarlıyor: "Hükümetin fındık fiyatı belirlemeye ve açıklamaya yetkisi yok. Fiyatlar TMO tarafından piyasa koşulları çerçevesinde belirlenecek".
Ordu Ziraat Odası başkanı Onur Şahin ise "Fındığa 4-6 YTL/kg arasında bir fiyat verileceğini tahmin ediyoruz. Muhtemelen 5 YTL olacak" diyor.
Çözüm Fiskobirlik'e küçük-orta boy üreticilerin hakim olması
Yaklaşık 400 bin aile tarafından üretilen ve 8 milyon kişinin geçimini sağlayan fındık aslında büyük bir güç. Ancak kuruluşundan günümüze kadar Fiskobirlik, üreticinin gerçek temsilcisi haline gelemedi. Üreticinin söz ve karar sahibi olacağı bir yapılanmaya kavuşturulması için Birliğin yönetimine küçük ve orta ve boy üreticilerin bilinçli temsilcilerinin hakim olması şart. Bunun iç ve dış alıcıların, tefecilerin, alivrecilerin işine gelmediği ve çok zor olduğu da bir gerçek. Ancak hak almanın zoru başarmaktan geçtiği de bir gerçek. (NO/TK)
