New York Belediye Başkanlığı seçimleri sürecine anketlerde yüzde 1 oy alabileceği tahminleriyle başlayan Demokrat Parti adayı Zohran Kwame Mamdani, oyların yarısından fazlasını alarak Amerika Birleşik Devletleri'nin en büyük şehrinin belediye başkanı oldu.
34 yaşındaki Mamdani, New York'un –hatta ülkenin en büyük şehrinin– ilk Müslüman ve sosyal demokrat belediye başkanı oldu. Uganda doğumlu, Hint kökenli bir göçmen olarak, Mamdani'nin yükselişi sadece bir siyasi zafer hikayesi değil; aynı zamanda çeşitlilik, sosyal adalet ve demokratik sosyalizm dalgasının simgesi.
Bağımsız aday eski Vali Andrew Cuomo ve Cumhuriyetçi Curtis Sliwa'ya karşı seçimlerden zaferle çıkan Mamdani, kampanyasıyla kira maliyetlerini düşürme, ücretsiz toplu taşıma ve çocuk bakımı gibi vaatlerle işçi sınıfını desteğini kazandı.
Zaten sonuçların kesinleşmeye başlamasının hemen ardından yaptığı zafer konuşmasında da bu kesime teşekkür ederek emekçilerin uzun zamandır kendilerine söylenen “iktidarın onların ellerinde olmadığı” söyleminin artık doğru olmadığı, hatta bu iktidar gücünün artık “kargo depolarında kutuları kaldırmaktan morarmış parmaklar, teslimat bisikletinin gidonundan nasırlaşmış avuç içleri, mutfak yanıklarından yaralı parmak eklemleri -ki bunlar, şimdiye kadar gücü elinde tutmasına izin verilmeyen bu ellere” geçtiğini söylediğinde alkış tufanına tutulmuştu.
Belki de hiç kimsenin hayal etmeye bile cesaret edemediği bir şekilde siyasi hanedanlığı devirdi.
Mamdani'nin hikayesi, göç ve kültürel zenginliğin kesişiminde başlıyor. 18 Ekim 1991'de Uganda'nın başkenti Kampala'da doğan Zohran Kwame, her ikisi de Harvard mezunu akademisyen Mahmood Mamdani ve ünlü Hintli yönetmen Mira Nair'in tek çocuğu. Babası Gujarati Müslüman, annesi Pencaplı Hindu kökenli bir aileden geliyor; Kwame ismi, Gana'nın ilk cumhurbaşkanı Kwame Nkrumah'a ithafen verilmiş.
Aile, 1996'da Güney Afrika'ya, oradan da 1998'de New York'a göç etmiş. Mamdani, yedi yaşında Morningside Heights'e yerleşmiş ve Bank Street Okulu ile Bronx Fen Lisesi'nde eğitim görmüş. Bu dönemde, 2003'te babasının sabatikal yılı için bir yıl Uganda'ya dönmüş ve okul yıllarında kriket takımı kurmuş, savaş karşıtı politikalarıyla öğrenci seçimlerine katılmış.
Bowdoin College'da Afrika Çalışmaları okuyan Mamdani (2014 mezunu), Filistin Adaletini Destekleyen Öğrenciler kulübünü kurmuş. Gençlik yılları onun ilerici kimliğini şekillendirmiş: Zengin bir ailede büyümüş olsa da şehrin eşitsizliklerini fark etmiş. Müslüman kimliğini (isna aşeri) Şii mezhebiyle yaşayan Mamdani, 2018'de ABD vatandaşlığına geçmiş ve Uganda çift vatandaşlığına sahip.
Siyasi kariyeri, 2010'larda Queens'te emlak danışmanlığı yaparken hız kazanmış. Düşük gelirli göçmen ev sahiplerine el koyma davalarında yardım eden Mamdani, konut krizini bizzat deneyimlemiş ve bugünkü seçim kampanyasının temelini oluşturmuş. Bu motivasyonla, 2015'te Ali Najmi'nin belediye meclisi kampanyasında gönüllü de olmuş.
2017'de Demokratik Sosyalistler Amerika (NYC-DSA) adlı siyasi oluşuma katılan Mamdani, Khader El-Yateem'in (Filistinli bir rahip) meclis adaylığını yönetmiş. 2019'da Tiffany Cabán'ın savcı kampanyasında saha organizatörü olmuş, 2020'de, Astoria ve Long Island City'yi kapsayan 36. ilçe için New York Eyalet Meclisi'ne adaylığını duyurmuş.
DSA destekli kampanyasıyla beş dönemlik Demokrat rakibini %51'e %49 yenmiş ve genel seçimde rakipsiz kazanmış. 2022 ve 2024'te yeniden seçilen Mamdani, DSA'nın "Eyalet Sosyalistleri Ofisi" bloğunun parçası olduğunun da altı çizilmesi gerekir.
Mecliste, taksi şoförleriyle 15 günlük açlık grevi yaparak 450 milyon dolar borç silme zaferi elde etmiş; New York Toplu Taşıma Şirketi (MTA) için 100 milyon dolar bütçe sağlamış ve (fare-free “ücretsiz”) otobüs pilotu başlatmış, hatta seçimlerden sonra en çok konuşulan konulardan birisi olmuş. “Ücretsiz Belediye Otobüsü Başkanı” olarak adlandırılan Mamdani’nin otobüsleri ücretsiz yapabilmesinin mümkün olup olmadığı halen tartışılıyor.
Çevre alanında, Astoria'daki kirli enerji santralini engellemiş. Bu başarılar, onu ulusal bir figür yapmış.
Elbette bu zafer yolculuğunun detayları üzerine daha pek çok siyasi analiz yapılacaktır ama belli başlı yöntem, New York City’deki sosyalist grupların desteği ile emekçi sınıfın, Müslüman ve Asyalı nüfusun yaşadığı bölgelerde özellikle siyasetle pek ilgilenmeyen seçmenlere birebir ulaşarak onları oy kullanmaya motive etmek olduğu çok açık. Mamdani’nin sık sık söylediği “ben de sizdenim ve sizinle beraberim (ana minkum wa alaikum)” sloganı bunda çok etkili oldu.
Ekim 2024'te adaylığını açıklayan Mamdani, Haziran 2025 ön seçiminde Cuomo'yu (%56'ya %44) devirmesi büyük bir sürpriz olmuştu. Cuomo, cinsel taciz skandallarıyla lekelenmişken, Mamdani gençlik enerjisi ve DSA ağıyla öne çıkmıştır. Yahudi seçmenler başlangıçta Gazze politikaları nedeniyle Brad Lander'ı tercih etse de sonra Mamdani’ye destekleyenler de oldu. Temmuz anketinde Yahudi New Yorkluların %43'ünün, 44 yaş altındakilerin %67'sinin onu desteklediği görülmüştü. "Çalışan sınıf için yaşam maliyetini düşürmek" sloganıyla başarıya ulaşan kampanyayı Trump'ın federal fon tehdidi bile yıldıramadı. Mamdani’nin zafer konuşmasında Trump’a doğrudan hitap ederek “sana dört kelime söyleyeceğim: Sesi yükselt (turn up the volume)” onun tehditlerine aldırış etmediğini de açıkça gösterdi.
Mamdani'nin politikaları, Roosevelt ve La Guardia’nın sosyalist mirasını yansıtıyor: Konut krizine karşı kira dondurma, 10 yılda 200 bin uygun fiyatlı ev inşası ve kiracı haklarını güçlendirme vaat ediyor. Ulaşımda, tüm şehir otobüslerini ücretsiz yaparak hızlandırılmış hatlar ve sinyallerin eklenmesi de önemli bir seçim vaadi.
Çocuk bakımını 6 haftadan 5 yaşa kadar ücretsiz hale getirilmesi, bakıcı maaşlarını öğretmenlere eşitlenmesi fikri de seçmenlerin dikkatle izleyeceği vaatlerden.
Gıda fiyatlarına karşı her ilçede belediye marketleri kurulması yine düşük gelirliler için önemli. Kamu güvenliğinde, "Topluluk Güvenliği Departmanı" ile zihinsel sağlık programları, silah şiddeti önleme ve nefret suçlarına %800 bütçe artışı önerecek –polis fonlarını kısmen sosyal çalışmalara kaydırılması herhalde herkesin kabul edeceği politikalardan.
Ekonomide, şirket vergisini %11,5'e, 1 milyon dolar üstü gelirlere %2 vergi koyarak 6 milyar dolar toplanması; asgari ücreti 2030'a kadar 30 dolara çıkarması da bekleniyor.
Çevre ve göçmen haklarında, fosil yakıt yasağı, sığınma yasalarını güçlendirme ve LGBTQ+ sığınak şehri vaatleri var. Yabancı politika olarak, İsrail'i "soykırım" ve "apartheid"le suçluyor, BDS hareketini destekliyor; Hindistan Başkanı Modi'yi "savaş suçlusu" diye eleştiriyor.
Bütün bu tartışmalar, Mamdani'yi "aşırı solcu" diye damgalasa da genç ve göçmen seçmeni peşinden sürüklemesini bilmiş ve umudun tükendiği bir ortamda doğru bir zamanlama ile New York şehrinin belediye başkanlığını kazanarak tüm dünyaya “zamanın değiştiği” mesajını verdiği aşikâr.
Sonuçta, Mamdani New York'un ruhunu yansıtıyor: Göçmen, dirençli, umutlu.
(AMY/HA)
