Artık biri bana “Ya nedir şu Kürt sorunu?” diye sorsa, hiç uzatmadan “Çocuğuna istediğin ismi verememektir” diyeceğim.
Diyarbakır’da, bebeğine Zazaca “Seher vakti, sabah” anlamına gelen “Şewra” adını vermek isteyen bir aile, ‘W engeline’ takılmış. Bebeğin babası çareyi ‘W’ yerine iki tane ‘V’ ile yazdırmakta bulmuş ama bu haliyle de “Şevvra” anlamını kaybetmiş oldu.
Bu uygulamayla ilk defa karşılaşmıyoruz maalesef; nüfus cüzdanına yazıldığı haliyle her iki dilde de hiçbir anlama sahip olmayan binlerce isim var… Bu isimlerden “Mutasyona Uğramış Kürtçe İsimler Sözlüğü” adıyla bir sözlük hazırlansa, kanımca Kürtlerin yıllardır cebelleştiği asimilasyon politikalarına dair trajikomik bir vesika ortaya çıkarılmış olur.
Uygulamanın gerekçesi
Nüfus Müdürlüklerinin bu uygulamasının esas gerekçesi 1928 tarihli “Türk Harflerinin Kabul ve Tatbiki Hakkında Kanun”… Arap harfleri yerine Latin harflerinin kullanılmasını amaçlayan bu kanun, Hakkâri Asliye Hukuk Mahkemesi’nin “X, W ve Q” harflerini içeren Kürtçe isimlerin nüfus cüzdanlarına yazılamayacağına dair kararına gerekçe yapılmış ve bu karar Yargıtay’ın ilgili Hukuk Dairesi tarafından da yerinde görülerek onanmıştı. İçişleri Bakanlığı da Yargıtay’ın onama kararından sonra yayınladığı bir genelgeyle “X, W ve Q” harflerini içeren Kürtçe isimlerin nüfus cüzdanlarına yazılamayacağını tüm Nüfus Müdürlüklerine bildirmişti.
“Kürdistan” “Helin” olmuştu
Bu genelgeden sonra çözüm süreçleri, açılımlar falan olmuş, uygulama zaman zaman esnemiş ama bu uygulamaya cevaz veren ilgili mevzuatta herhangi bir değişiklik yapılmamıştı. Dolayısıyla Nüfus Müdürlüklerine ‘X, W ve Q’yi özgürleştirecek yeni bir genelge de gönderilmemişti.
Hatırlayacaksınız, bir ara Urfa’da bir çocuğa “Kürdistan” ismi dahi verilebilmiş, daha sonra çocuğun babasına dava açılmış, baba tutuklanmış, sonunda da bu “Kürdistan”, mahkeme kararıyla, “Helin” olarak değiştirilmişti.
Ancak Türkçe harfleriyle yazılabilen Kürtçe isimlerde (şapkalı harfleri saymazsak) herhangi bir engel çıkarılmıyor. Yani isterseniz çocuğunuza rastgele seçilmiş beş harfi yan yana getirmek suretiyle, “ĞJÇAP” gibi bir isim verebilirsiniz. Çünkü bu beş harf yan yana ne kadar anlamlıysa “ŞEVVRA” da o kadar anlamlı. Yani anladığım kadarıyla nüfus memurları Türk Dil Kurumu’nun Büyük Türkçe Sözlüğü’ne bakıp anlam yoklaması yapmıyor.
Mutasyona uğramış isimler
Haberini okuyunca minik bir sözlük hazırlamaya karar verdim. Sözlük şöyle olacak:
(Kısaltmalar: Kü: Kürtçe)
A: Ahin: 1. Herhangi bir anlamı yok. 2. Kü.Toprak, ah, ah çekmek. 3. Kü. Bir kız ismi (Axîn).
B: Baver: 1. Herhangi bir anlamı yok. 2. Kü. İnan, itikat. 3. Kü. Bir erkek ismi. (Bawer).
C: Cigerhun: 1. Herhangi bir anlamı yok. 2. Kü.Bir erkek ismi (Cegerxwîn).
Ç: Çiya: 1. Herhangi bir anlamı yok. 2. Kü.Dağ. 3. Kü. Bir erkek ismi (Çiya). (Çiya, mutasyona uğramaktan kurtulmuş, Kürtçe yazım kurallarına da uygun.)
.
H: Hebat: 1. Herhangi bir anlamı yok. 2. Kü. İş, işlerlik. 3. Kü. Bir erkek ismi (Xebat).
.
Ş: Şevvra: 1. Herhangi bir anlamı yok. 2. Kü. Sabah, seher vakti (Şewra).
.
V: Velat: 1. Herhangi bir anlamı yok. 2. Kü. Ülke, vatan. 3. Kü. Bir erkek ismi (Welat).
