Muhalif Sinemacılar Buradan Yetişiyor

"Mezopotamya Sinema&Yapım 13'ün sinema atölyeleri bana hep Sırrı Süreyya Önder'in hikâyesini hatırlatır. Sırrı Ağabey ortalık biraz sakinleştikten sonra, yani hapislik dönemi, ardından izlenmeden gündelik hayatı yaşayacak kadar bir dönem kamyonculuk yapmak, sonra da gündelik hayatın içinde ekmek derdinde koşmak, beklenmeyen bir gümrük vakası, yurtdışı macerası derken, giderek bütün yaşanılanları anlatan ve merkezde Doğu olmak üzere Anadolu'nun tarihini bir roman yazmak sevdasına tutulmuş.

Başlamış yazmış da epey, ama bir türlü sonuca erdirememişken, bir gün Beyoğlu Sineması'nda bir ilan görmüş, "Senaryo Dersleri". Hoca da Barış Pirhasan'mış, romanı bitiremedik belki senaryoyu bitiririz, diyerek kursa gitmiş. Barış abi derste bütün öğrencilere sormuş, niye buradasınız, niye senaryo yazmak istiyorsunuz?

Herkes bir şeyler demiş, Barış Ağabey hiçbirinden tam memnun olmamış, sıra Sırrı'ya gelmiş ki o da öğrencilerin en yaşlısı imiş. 'Ağabey', demiş, 'benim biraz öfkem var, yaşanılanları hazzetmem için, bu öfkemi dile dökmem gerek, onun için buradayım.' Barış abi, 'işte ilk kez gerçekten doyurucu bir yanıt,' diye yanıtlamış.

Yapım 13'ün sinema atölyesinin öğrencileri arasında, ne zaman konuşsam ya da ders anlatsam, insanların yüzlerinde bir öfke, kendilerine dair anlattıkları hikâyelerde ise bir travmanın izlerini görürüm. Bu nedenle travmayla baş etmenin bir yolu olarak, öfkelerini eğitip anlamlı bir kanala akıtırlarsa, o zaman iyi ürünler çıkacağını düşünüyorum, bu öğrencileri seviyorum. Nihayetinde Anadolu'da doğup büyüyüp (kendim de dahil) travmasız ve öfkesiz namuslu bir insan ben tanımadım."

Sinema tarihçisi  Zahit Atam Mezopotamya Sinema Atölyesi'ni böyle anlatıyor.

On beş yaşında

Mezopotamya Sinema Kolektifi, 1996'da Mezopotamya Kültür Merkezi bünyesinde kuruldu. Bir avuç dirençli, sinemasever gençle biraraya gelinerek sinema atölyesi yapıldı.

Bu atölyelerde sinemaseverler ana akım sinema sektörüne inat kolektif çalışmalarla, ötekini merkeze alan sinema akımına yöneldiler. O gün yapılan atölyelerden bugüne filmleriyle büyük başarılar elde etmiş, Kazım Öz, Özcan Alper, Hüseyin Karabey gibi usta yönetmenler çıkmış.

Kazım Öz sinema atölyesine başladığı günden bugüne Mezopotamya Sinema biriminde çalışmaya devam etmiş. Bu süre içerisinde, birçok başarılı filme imzasını atmış.

Öz anlatıyor

1995-96 dneminde açılan atölyede yer aldık. Hüseyin Kuzu ve Ahmet Soner'in yürüttüğü bir atölyeydi. O zamanlar Kürt kültür çalışmalarına yoğun bir halk desteği de vardı.

Atölyeden bir gurup devam ettik, bir kısmı da piyasaya atıldı. Biz hem pratik hem de teorik çalışmaları sıkıca yürüttük. Özellikle Yeşim Ustaoğlu'nun Güneşe Yolculuk filminde çalışmamız bize pratik olarak birçok şey kazandırdı.

Bir bakıma Güneşe Yolculuk filmi de bizim için bir atölye vasfı gördü, orada birçok detay öğrenmemiz mümkün oldu. Hemen akabinde Ax (Toprak) filmini çektik başarılı da bir film oldu birçok festival gezdi.

Kürt sineması; Yılmaz Güney'den bu yana, Türkiye'de adı konulmuş olarak; Mezopotamya Kültür Merkezi (MKM) ile başlıyor. MKM sinema birimi muhalif sinema yapmak isteyen birçok kişi için de ilham kaynağı olabilmiştir. Atölyeler İstanbul dışında da yapıldı. En son 2009'da yeniden İstanbul'da yapıldı. Talep çok yoğun olunca başvuruların bir kısmını karşılayamadık.

Bu seneki atölye ilkine göre teorik ve de pratik olarak daha yoğun ve daha verimliydi. Artık karşımızda sinema yapmak hususunda daha kararlı, istekli öğrenciler duruyor. Dolayısıyla biz de bu potansiyelin piyasada erimesine göz yumamayacağımız için bir kısmıyla sürekli, bir kısmıyla da projeler çerçevesinde çalışmakta karar kıldık. Böylece mevcut atölye örgütlenerek daha verimli hale gelecekti.

İkinci atölyeyi yapmakta özellikle iki amacımız var; devrimci ve muhalif sinemanın önünü açmak, özgürce her şeyin işlenebildiği her konunun eleştirilip ve çekildiği sansürsüz bir sinema akımını geliştirmek istiyoruz. Kapitalizmin sinemayı ele alış biçiminin dışında eleştirel ve muhalif bir sinema çizgisi yaratmak istiyoruz.

İlk yapılan atölyeden bu yana birçok yüz başarılı işler bırakarak geçip gitmiş. Uzun zaman atölye açmayan Mezopotamya Sinema birimi 2009'da yeniden bu işe koyuldu. Bu yıl ki mezunlar Kasım 2010'da başlayan atölye sürecinin sonuna geldiler.

Koordinatör Fırat Yavuz anlatıyor

Bu yıl derslere Ahmet Soner, Zahit Atam, Metin Gönen, Mutlu Parkan, Gültekin Tetik gibi birçok birikimli hoca kuramsal ve teknik katkılarda bulundu. Yanı sıra Kazım Öz, Handan İpekçi, Sedat Yılmaz, Barış Pirhasan gibi önemli yönetmenler de deneyimlerini öğrencilere aktardılar.

Atölye öğrencileri, eğitim döneminin sonunda da senaryo grubu, kamera kurgu ve reji grubu olarak branşlara ayıldılar. Yazılan bir senaryo artık çekime hazır hale geldi.

Bu atölyede maddi ve menfi bir beklenti yok. Öğrencilere eğitimini gördükleri ve ilgi duydukları sinema sanatını, dayatılan ve ezberletilenden daha farklı öğrenme ve yapma eğilimi kazandırılmaya çalışılıyor.

Yoğun teorik ve pratik eğitimlerden sonra, atölye mezunlarıyla alternatif ve piyasadan bağımsız kolektif olarak sinemaya hizmet etme mantığı güdülüyor.

Öğrenci Semih Yıldız anlatıyor

Mezopotamya sinema atölyesinde eğitim gören öğrencilerin büyük bir kısmı iletişim fakültelerinden mezun veya hala devam edenlerden oluşuyor. Bunun yanı sıra farklı işlerle uğraşıp sinemaya ilgi duyanlar da var.  Semih Yıldız Atölye'de bu sezon eğitim alanlardan.

İletişim fakültesinden mezun oldum Mezopotamya Sinema Atölyesine başladıktan sonra buradaki arkadaşlar ve hocalarla gelişen ilişkimiz ve diyalogumuz beni çok heyecanlandırdı.

Hiç beklemediğim düzeyde bir sinema yaklaşımı ve insan ilişkileri gelişti. Okulda öğretilenden çok başka ve samimi buluyorum. Bu nedenle özgürce ve istediğim gibi sinema yapmanın koşulları burada oluştu.

İstediğimiz bir projeyi sununca pratik karşılığını alma imkânımız daha fazla çünkü işler kolektif bir şekilde ilerliyor. Misal ben ve birkaç arkadaş daha şimdiden set deneyimleri yaşadık.

Farklı bir pencere

Kısacası okul sıralarında ve piyasada edinilen sinema algısından çok daha farklı bir pencereden bakılmasını hedeflemiş Mezopotamya sinema birimi.

Heterojen bir öğrenci kadrosu olan atölye günlük hayatta da kaynaşmış ve belli şeyleri paylaşım noktasına gelmişler daha çok bir aile sıcaklığı sezinleniyor.

Öğrenci Hülya Turunç anlatıyor

Daha önce başka yerlerden de sinema eğitimi aldım. Burada en çok dikkatimi herkesin kendini geliştirmeye çalışmasıyla bir şeyler yapma gayreti çekiyor.

Hocalar ve öğrenciler arasında yoğun bir fikir alışverişi var. Düşünceler çok açık ve rahat ifade edilebiliyor.

Alternatif

Şu an alternatif ve bağımsız sinema yapan birçok önemli yönetmenin yetiştiği, kendi yolunu çizmesine yardımcı olduğu Mezopotamya sinema kolektifi Sinema tarihçisi Zahit Atam'ın söylediği gibi "Mezopotamya Sinema Atölyelerini, pek çok başka yerde boş boş bakan yüzler ve bilir bilmez konuşan eğiticilere alternatif olarak, paylaşılan şeylerin samimi olduğu bir mekân,"  olduğuna tanıklık ettik. (YK/BA)