Meslek Örgütleri ve Medya Demokrasisi

Naci Temeltaş'ın Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB) yönetim kurulu üyesi ve BİA mimarlarından biri olarak IPS İletişim Vakfı bünyesinde gelişen Bağımsız İletişim Ağı'nın (BİA)  3-4 Mayıs 1997'de Ankara'da düzenlediği "Yerel Medya Sorunları ve çözüm için biraraya gelme olanakları" Ulusal Konferansı'nda "Meslek Örgütleri ve Medya Demokrasisi" başlıklı sunumunu aynen yayımlıyoruz.

Öncelikle, çalışmaya emeği geçen herkese; ama, özellikle, 1996 yaz aylarında yapılan ilk toplantıdan bu yana çalışmayı omuzlayan ve her geçen gün daha yoğunlaşan bir tempoyla çalışmanın yükü­nü fedakârca omuzlayan Nadire [Mater] ve Ertuğrul'a [Kürkçü], hepiniz adına, te­şekkür etmek istiyorum.

Biz, TMMOB olarak, bu çalışmanın içine 28 Eylül 1996 tarihin­de yönetim kurulu toplantısında görüştüğümüz yerel medyanın so­runları, talepleri ve örgütlenme olanakları konulu bir raporun görü­şülmesi ve bu konuda alınan karar sonrasında girdik. TTB [Türk Tabipleri Birliği] daha sonraki süreç içinde projeyi destekleme kararı aldı. Bugün bu proje­nin son aşamasında bir şeyleri kararlaştırmak üzere bir aradayız.

TMMOB olarak, bu konferanstan bir örgütlenme eğilimi çık­masını umuyor ve diliyoruz yerel medya temsilcileri olarak. Böyle bir inisiyatifin, yerel medya kuruluşlarının kendi sorunlarının çözü­mü için vermekte oldukları mücadeleye büyük katkıda bulunacağı­na inanıyoruz. Böyle bir inisiyatifin, demokrasi mücadelesine bü­yük katkıda bulunacağına inanıyoruz. TMMOB olarak, bundan sonraki süreçte de, üzerimize düşen görevleri yerine getirmeye ça­lışacağımızı belirtmek istiyorum.

Bu arada, bilgi olması açısından bir şey aktaracağım. Biz, bura­da, böyle bir inisiyatifin oluşması durumunda sürecin bundan son­raki kısmının desteklenebilmesi amacıyla, dün, Avrupa Topluluğu Komisyonu Türkiye Temsilciliğivle bir görüşme yaptık ve böyle bir projenin desteklenebileceği izlenimini edindik finansal olarak. Onu da, sizlere aktarmak istiyorum.

Bu görüşmede özellikle belirttiğimiz bir şeyi sizlere de söyle­mek istiyorum: Biz, bunu, TMMOB adına bir başvuru olarak yap­madık. Biz, buradan çıkacak bir inisiyatifin kontrolünde bu işin, bu projenin yürütüleceğini özellikle oraya da belirttik.

Şimdi, çözüm olanakları konusu, aslında, yerel medya temsilci­leri olarak sizlerin sunabileceğiniz, tartışabileceğiniz ve kararlaştırabileceğiniz şevler; ama, biz, burada, böyle bir projenin içinde neden yer alıyoruz; bu soruyla sık sık karşılaşıyoruz. Biraz onu açıkla­maya çalışacağız. Onun arkasından da, bu Bağımsız iletişim Ağı çalışmasına nasıl baktığımızı kısaca sizlere iletmeye çalışacağım.

TMMOB, yasayla kurulmuş bir meslek örgütüdür. 250 bin ci­varında üyesi vardır. Bu arada, bir parantez açayım, TTB adına ko­nuşamıyorum; ama, aşağı yukarı çalışmada aynı konumlarda bulu­nuyoruz. TMMOB'nin ikili bir yapısı var. Bir, kendi meslek alanı­mızda kamu adına denetim yapmak, meslek alanında kaliteyi artır­mak ve onunla ilgili teknik çalışmalar yapmak gibi bir görevimiz var. ikinci görevimiz ise, 250 bin civarındaki üyemizin meslekleriy­le ilgili sorunlarını, özlük haklarını vesaire savunmak.

Şimdi, bu ikili yapı içinde ülkemizde demokrasinin içinde bu­lunduğu durum nedeniyle, her iki alanda da yaptığımız görevler ve görevlerimizi yapmaya çalışırken sonunda bir noktada, mutlaka, ama mutlaka, demokrasi, demokratik işleyiş ya da demokratik ol­mayan yapıyla karşı karşıya geliyoruz.

Yapmaya çalıştığımız her şey­de, bu nedenle de istediğimiz verimi, istediğimiz sonucu alamıyo­ruz. Halkın tümü için söz konusu olan şey, bizler için de söz ko­nusu. Karar alma süreçlerine olması gerektiği biçimde katılamıyo­ruz. Hal böyle olunca, demokrasi mücadelesi bizim her dönemki çalışma programımızın en ön saflarında yer alıyor veyahut en başla­rında yer alıyor. Bunun çok dpğal bir sonucu olarak da, TMMOB yıllardır demokrasi mücadelesindeki çabaları, katkıları ve muhalif kimliğiyle tanınıyor.

iki küçük örnekle, ne demek istediğimizi açıklamaya çalışalım. TMMOB meslekî alanda yaptığı çalışmalarda her sene, TMMOB olarak ya da odaları olarak konferanslar, sempozyumlar farklı ko­nularda, meslekî konularda benzeri teknik ve bilimsel etkinlikler düzenler. Bu etkinliklere kendi üyelerimiz ya da bu konularda uz­man olan bir yığın insan katılır. Bu etkinlikler, TMMOB yönetici­lerinin ya da oda yöneticilerinin kendi kendilerini tatmin etmeleri için falan yapılmaz.

Bu etkinlikler, ülkede o konularda birtakım so­runları çözebilmek için, o sorunların tartışma platformlarını oluş­turabilmek için yapılır; ama, ne yazık ki -az sonra vereceğim örnek­te çok rahat görülebileceği üzere- bu çalışmaların sonuçları ne ka­muoyuna yansır ne de ülkede işleyen karar alma süreçlerine etki de bulunabilir. Bizim önemli sıkıntılarımızdan biri budur.

Bu nokta­da, medyanın görevi çok net bir şekilde devreye girer; yani, yapıl­makta olan birtakım faaliyetler, bu konuların, özellikle sahibi ko­numundaki bir örgüt tarafından yapılmakta olan faaliyetler kamu­oyuna yansıtılamaz, karar alma süreçlerine aktarılamaz.

Şimdi, bir örnek verelim, çok canlı bir örnek. Otuz yıldır pişiri­lip pişirilip önümüze getirilen bir örnek. Türkiye'de şu sıralarda nükleer santrallar yapılmaya çalışılıyor hepimizin bildiği bir şey. Bu 70'lerden bu yana sürdürülen bir çaba. Zaman zaman kamuoyu­nun muhalefeti ya da malî sorunlar yahut benzeri siyasî sorunlar nedeniyle bu konu gündemden düşmüş olsa da otuz yıl içinde -şu anda hatırlayamıyorum ama- üç dört kez yeniden yeniden ısıtılarak önümüze getirildi.

Son kampanya, aşağı yukarı iki yıldır sürdülüyor. Kampanya sür­dürülen bir lobi çalışmasının yanında kamuoyunda TMMOB'nun, bizim dışımızdaki çevre örgütlerinin yahut halkı temsil etme duru­mundaki başka örgütlenmelerin konuyu tartışma çabaları hepimi­zin bildiği bir gerçek kamuoyunun önüne pek getirilmiyor; ama, kamuoyunun önüne ne getiriliyor; eğer nükleer santrallar kura­mazsak bu sene Kasım'da karanlıkta kalacağız ya da işte 1999'da karanlıkta kalacağız.

Şimdi, özellikle, bu, geçen sene Kasım'da ka­ranlıkta kalacağız haberlerinin üzerine, bizim, sadece Elektrik Mü­hendisleri Odası İstanbul Şubesi TEAŞ'ın istatistiklerine dayanarak haberi yalanladı.

Bir hafta sonra, Bakan, bizzat, kendisi haberi ya­lanlamak zorunda kaldı; ama, o haberi çok ciddî bir biçimde veren saygın bir medya tekelimizin, saygın ve solcu gazetesinin yüzü bile kızarmadı. Bir süre durdu, bekledi, sonra o lobi faaliyetlerine başka yalan haberlerle devam etmek durumunda kaldı.

Şimdi, TMMOB, sadece Kasımdan bu yana -yanlış hatırlamı­yorsam- nükleer enerji ve nükleer santrallar konusunda odaları ve kendi inisiyatifiyle 6 civarında etkinlik örgütledi. Çevre Mühendis­leri Odası, Fizik Mühendisleri Odası, Makine ve Elektrik Mühen­disleri Odası ve bu etkinliklerde nükleer santrallardan yana olan üyelerimiz ya da uzmanlarımız da görüşlerini aktardılar; ama, bun­ların halen sürmekte olan karar alma sürecine bu konuda en ufak bir etkisi yok; çünkü, medya bunları görmüyor.

Belki, suçun bir ta­rafını da kendimize yüklemek lazım. Biz de aktaramıyoruz; ama, biz daha çok olayın medyanın, birtakım güç odaklarına angaje ol­ması noktasında çıktığı kanaatindeyiz.

İkinci örneğimizin, yine, sizi sıkmamaya çalışarak kısaca bir baş­ka konuda vermeye çalışacağım. Bu da, yine bizim önemli sorunla­rımızdan bir tanesi. Elektrik Mühendisleri Odası bünyesinde şu anda ağır bir sorun yaşanıyor.

Diğer alanlarda da yakında yaşanaca­ğını sanıyoruz. Teknisyen ve teknikerlere ve birkaç haftalık ustalık kursundan geçen elektrik ustalarına, elektrikçi ehliveti olanlara bir süre önce İmar Yasası'nda yapılan bir değişiklikle proje ve tasarım yapma yetkisi verildi.

Şimdi, konunun ülkenin uzman yetiştirme politikası açısından önemini burada tartışarak sizin vaktinizi almaya çalışmayacağım; ama, diğer meslek kollarında da benzer bir hazırlık Millî Eğitim Bakanlığı bünyesinde yapılıyor. Bunları, bugüne kadar, bakanlıklar­da, Mecliste verilen mücadelelerle engellemeye çalıştık; şu anda di­ğer meslek alanlarında bu söz konusu değil; ama, şunu söylemeye çalışalım:Böyle bir politika diplomalı işsizlerin sayısını artıracaktır. Diplomalı işsizlerin sayısının artması bu mesleklere ilgiyi azaltacak­tır ve meslekî kaliteyi düşürecektir. Böyle bir politikanın uygulana­bilir olmasının nedeni, 1980 sonrasında daha çok ranta dayanan, üretime değil ranta dayanan bir ekonomi anlayışının hâkim olması­nın sonucudur. Üretim niyetiniz yoksa, mühendis ve mimara da ihtiyacınız yoktur.

Şimdi, medya bu konuya da ilgisiz. Bu konuda çok çetin müca­deleler veriliyor. Bu konuya da ilgisiz. Birçoğunuzun, kamuoyunun bu konudan haberi yok.

Belki hâlâ çocuğunun elektrik mühendisi olmasını isteyenler vardır aranızda. Şu sıralar, ulusal medyamız böy­le bir konuya ilgi göstermek yerine; yani, ülkedeki uzman yetiştirme politikasını temelden sarsan böyle bir konuya ilgi göstermek yerine, neredeyse her ilçede öğretmensiz, öğretim üyesiz üniversiteler, fa­külteler, mühendislik bölümleri açılmasını destekliyor, alkışlıyor.

Ya­ni, kalite gibi bir sorunumuz yok. Üniversiteler açılıyor, onlar bize yetiyor isim olarak. Mühendislik erozyona uğrayabilir, statü olarak; onun da bir önemi yok; ama, üniversiteleri açmamız yeterli.

Şimdi, bu halimizle, Avrupa Birliği'ne girme çabalarının şampi­yonluğunu yapıyorlar. Avrupa Birliği gibi bir olay, hayatın her ala­nında kalite gerektiren ve o kaliteyle devlerle rekabet edeceğinizi bilmenizi gerektiren bir olaydır. Siz, bu sürecin daha başında tuş olursunuz. Böyle politikalarla daha bu sürecin başında tuş olursu­nuz; ama, büyük medyamız bunu görmemekte ısrar ediyor; bir za­man sonra, muhtemelen, dışarıdan uzman mühendis ve mimarlar ithal etmek durumunda kaldığımızda görecekler.

Demokrasiden söz ediyoruz, sözü iki de bir medyaya getiriyo­ruz; neden? Ülkemizde, halkın ve sivil örgütlerin karar alma meka­nizmalarına, ülkenin yönetimine katılması için bir tek kabaca yön­tem var. Dört vılda ya da beş yılda bir önümüze sunulan parti ya da adav listelerine gidip oy vermek. Bunun dışında, şu anda, geçer­li olan, mümkün olan başka bir yöntem yok. Şimdi, medyanın var­lığı, doğru çalışabildiği takdirde, halkın ve sivil örgütlerin ve ben­zeri odakların düşüncelerinin karar alma mekanizmalarına yansıtı- labilmesini sağlayacak bir olaydır; ama, sadece, sağlayabilecek dive- biliyoruz. Bugün böyle çalıştığını söylememiz mümkün değil.

Böylesi önemli bir görevi, medya tekellerinin hâkim olduğu -bir kısmı resmî bir kısmı özel- bir ortamdan beklememiz çok zor. Ben, uzatmayıp sadece bu inisiyatiften, Bağımsız iletişim Ağı'ndan ne beklediğimizi buradan geçerek söylemeye çalışayım. Şimdi, Bağım­sız iletişim Ağı'nın, eğer buradan, sizlerden öyle bir irade çıkabilirse, medya tekellerinin karşısından önemli bir medya odağı oluştu­rabileceği kanısındayız.

Önemli bir objektif habercilik odağı oluşturabileceği kanısında­yız. Onlarla kendi problemleri nedeniyle mücadele edebilecek bir odak oluşturabileceği kanısındayız.

Bunun, ülkede demokrasinin gelişimine, demokrasi mücadelesine çok önemli katkılarda buluna­bileceği, birlikteliğin bağımsızlığını koruyabilmesi, objektif haber­cilik, insan haklan ve demokrasi konularında duyarlılığını sürdüre­bilmesi için de kendi içinde demokratik ve katılımcı bir işleyiş sağ­lamasının zorunlu olduğu düşüncesindeyiz.

Katılımcılığın diğer bir önemli şartının da, kendi dışındaki de­mokrasi güçleri ile yerel ya da ulusal planda bir dayanışma sağlaması olduğu düşüncesindeyiz.

Böyle bir dayanışma anlamında, biz, TMMOB olarak, üzerimize düşen görevi yine yerine getirmeye ça­lışacağız, içinde yer almaya çalışmamız ayrı. Şöyle bir yanlış anlama­yı önlemek için kısaca söylemek istiyorum: Biz, bövle bir inisiyatife hamilik yapmaya çalışmıyoruz, sadece, kendimize kolaylaştırıcı bir rol biçmeye çalışıyoruz; ama, haber alan, haber veren, Türkiye ölçe­ğinde çok zengin bilgi üretiminde bulunan bir kuruluş olarak da böyle bir inisiyatifin içinde yer alabileceğimiz kanısındayız.

Beni dinlediğiniz için teşekkür ederim, hepinize başarılar dile­rim. (Alkışlar) (NT/BA)