İstanbul’da hemen her dönem karşımıza çıkabilen bir hayli yaygın olan köpeklerde uyuz hakkında, bir kaç soru ve cevap ile basit ama bilinmesi gerekenleri toparladık.
Öncelikle emin olunması gereken, karşınıza tüyleri dökülmüş ve görüntüsü son derece çirkin bir hayvan çıktığında, sadece görüntüsü yüzünden size zarar vermeyeceğidir.
O zaten zayıf düştüğü ve mutsuz olduğu için kendisini yiyip bitiren bir parazit ile boğuşmaktadır. Bir de insanların onu gördüğünde verdiği tepkinin aşağılayıcılığı veya çığlık atma refleksleri ile zor olan acımasız hayatları katlanılmaz hale gelmektedir.
İç güdüsel olarak koloni halinde yaşayan köpekler, bu paraziti aldıkları anda genellikle gruplarından dışlanır. İnsanların onları gördüğünde verdikleri tepkilerden de artık rahat rahat sokakta dolaşamaz olurlar ve yemek bulmaktaki şansları son derece azalır.
Aç, susuz, hasta bir hayvanın bir zamanlar minik sevimli bir yavru olduğunu düşünün. Düşünün ki bir kaç ilaç ile tüyleri tekrar çıkacak, burnu nemlenecek ve koşup oynayabilecek. Tüylerin ve derinin eski halini alması uzun sürse de,bu parazitin tedavisi kolaydır. Ancak müdahale edilmezse uyuz paraziti, hayvan için acı verici ve uzun olan ölüm sürecini başlatır.
Uyuz nedir?
Uyuz bir dış parazittir. Pek çok türü olan bu parazit genellikle kedilerden çok sokak köpeklerinde görülür. En yaygın olanları sarkoptes ve demodeks uyuzudur. Uyuz böcekleri hayvanın deri altına ve üstünde tüy folüküllerinde yaşamını sürdürür.
Sebepleri nelerdir? 
Uyuz genellikle bağışıklık sistemi çökmüş, ya da psikolojik olarak mutsuz, depresyondaki bir hayvanda ortaya çıkar. Bulaşıcı bir hastalıktır ama grup halinde yaşayan köpekler uyuz olan üyelerine sırt çevirmekte hiç treddüt etmez ve kendilerini iç güdüsel olarak korumaya alırlar. Belki grupta arkadaşını yalnız bırakmayacak bir kopek ona katılır ve ortak kaderi paylaşır.
İnsana bulaşır mı?
Çok yakın temas, açık yara vb. olmadıkça bulaşması biraz güçtür. En yaygın görülen türleri ise insan vücudunda ya yaşayamayacak ya da üç hafta içinde kendiliğinden yok olacaktır.
Ne yapmalısınız?
Mahallenizde sürekli bulunan bir uyuz kopek varsa, öncelikle kendi hayvanınıza veteriner hekiminize danışarak önleyici bir dış parazit ilacı kullanmalısınız. Veteriner hekiminiz belki önlem olarak bu ilaci belirli periyotlarda yinelemek isteyebilir. Bu önlemleri alırsanız, korkmayın.
Uyuz bir köpeğe yardım edebilir misiniz?
Evet! Hem de hiç zaman kaybetmeden. Eğer tanıdığınız ve aralıklı da olsa zaman zaman beslediğiniz bir hayvansa, veteriner hekiminzden yardım isteyip iğne yaptırabilirsiniz. Yanına yaklaşmadığınız ama yemek verebileceğiniz bir hayvansa yine veteriner kliniklerinden “Efektin" adlı ilacı uzman hekimle görüşerek yemeğinin içine saklayıp yutturabilir (ki bunun için en pratik gıda sosis olacaktır), hayvanın hastalığının derecesine göre 1 ila 3 ay içinde iyileşmesini sağlayabilirsiniz. Bunların hiç birini yapamıyorsanız, güvenebileceğiniz ve bu hayvanın iyileşmesine yardım edeceğinden emin olduğunuz bir barınağı arayıp yardım isteyebilirsiniz.
Yazarın notu: Fotoğraflarda gördüğümüz köpekler bulunduğunda ileri derecede uyuzlardı. Bir köşede terk edilmiş... Üstelik bir tanesi terk edildiği yetmiyormuş gibi bir ağaca bağlanmış, etrafa tehdit oluşturmasın diye. Kebire Bozkurt onları buldu, emek verdi, sonunda iyileştirdi ve birer sahip buldu. Şu anda son derece sağlıklı ve mutlu bir hayat sürüyorlar. Bunlar sonu iyi biten hikayeler, birileri sahip çıkmadıkça ya diğerleri ne olacak? Hepimizin bu konuda son derce duyarlı olması gerekiyor. Tüm uyuz sokak köpeklerinin aynı kaderi paylaşması ve yaşam hakkına saygılı bireylerin oluşturduğu bir toplum olabilmek dileği ile. (AÜ/HK)
