Karga muhakemesi

* Fotoğraf: wallpaperflare.

Kargaların, bir insanla iyi ya da kötü temas ettikleri andan itibaren, o insanı beş yıl boyunca hatırlayabileceklerini biliyor musunuz? Ben bilmiyordum. Lisanstaki psikoloji derslerimden birinde öğrendim.

Dersten sonra kargaların zekâ dolu dünyasına adeta çekildim. Bir ay boyunca alet kullanabilen, bulmaca çözebilen, insanlara tuzak kuran, intikam alan ve nice zekâ dolu eylemi gerçekleştirebilen karga videosu izledim ve arkadaşlarıma da zorla izlettim.

Kargalar üzerine psikoloji dersini aldığım hocamdan makaleler istedim, kargalarla ilgili pek çok kitap okudum. Ancak lisans dönemim boyunca hiçbir kargayla münasebetim olmadı. Çocukluk anılarımda da böyle bir kayda henüz ulaşamadım.

İstanbul'a taşındığımda ve nihayet kendi evime çıkabildiğimde, Küba (birlikte yaşadığım köpek) yüzünden düşmanlığından çok korktuğum kargalarla bir husumetim gelişmiş oldu. Küba, yavru kargalarla dolu bir yuvaya delicesine havladı, yavruları korkuttu ve çok geçmeden yuvaya varan anne karga sert bir inişle kafama vurdu. Yuvanın güvenliğini tehdit eden Küba'ydı; ama anne karganın radarına ben girmiştim. Partnerime anlattığımda ise bana asla inanmadığını belli etmemek için "Denk gelmiştir," minvalinde bir cümle kurdu.

Takipteki karga

Aynı karga beni tam bir ay boyunca adeta "dövdü". Oradan her geçtiğimizde –geçmek zorundaydık çünkü eve giden merdivenler oradaydı– ayaklarıyla kafama vurdu, saçımı çekti. Küba'ya hiçbir şey olmadı ve onun yüzünden kargalardan dayak yemem de umrunda olmadı. Bir gün partnerimle aynı noktadan geçerken karga bu kez partnerime vurdu ve benim korkum, onun gözünde de somut bir zemine oturdu. Bu günden sonra kargaların insanlara yönelik saldırıları elbette daha çok radarıma girdi.

2021'de Üsküdar'da bir telefoncuya aniden bir karga girdi ve iş yeri sahibi çareyi tezgâhın altına saklanmakta buldu. Videoda doğrudan karganın hedef aldığı belli olan iş yeri sahibi şöyle diyordu: "Kafayı bize takmış durumda. Korkudan kapıyı tuttum, içeri girmesin diye. Saatlerce kapının önünde durdu, gitmedi."

Kafayı takan karga

Geçtiğimiz günlerde ise Kadıköy'de araçların önüne oturan karganın hiçbir şekilde hareket etmediği video, sosyal medyada en çok ilgi gören görüntüler arasında yer aldı. Kargayı yoldan almak isteyenlere diğer kargalar saldırdı. Bir restoran çalışanı kafasına kask taktı, yoldaki kargayı kaldırdı ve trafiği açtı. Fakat diğer kargalar, restoran çalışanını kovaladı. Restoranın önünden geçerken konuştuğum çalışan, şakayla karışık "Memlekete döneceğim, kargalar bana taktı," dedi.


Çantadan para alan "hırsız" bir karga. (Kaynak: BirGün Gazetesi).

Kargalar, kuşlar arasında zekâ ve hafızalarıyla bilinen türlerden. Uzun süreli bellekleri sayesinde çeşitli bilgileri yıllarca hatırlayabiliyorlar.

Deneyimlerini hatırlama ve öğrendikleri bilgileri kullanma yetenekleri de var. Örneğin, yemek bulmak için yer işaretlerini bulabiliyorlar. Bir karga, yiyecek sakladığı bir noktayı ve sakladığı yiyeceğin çeşidini haftalar, hatta aylar sonra bile hatırlayabiliyor.

Uzun süreli belleklerinin yanı sıra, araç kullanma, tuzak kurma yetenekleri ve problem çözme becerileri de oldukça gelişkin. Birçok deneyde kargaların, yiyecek elde etmek için çeşitli araçları kullanabildiği gözlemlendi. Örneğin, kargalar taşları kullanarak bir kapak açabilir. İstediği yiyeceğe ulaşabilmek için sizi punduna getirebilir. Ona düşmanlık ettiyseniz sizi yarayabilir.

Uzun süreli bellek

Kargaların hafıza yetenekleri üzerine yapılan araştırmalar, beyin yapılarındaki bazı özelliklerin bu yeteneklerinin temelini oluşturduğunu gösteriyor. Hipokampus adı verilen beyin bölgeleri uzun süreli bellek süreçlerinde önemli bir rol oynuyor.

Geçtiğimiz günlerde kargaların kuşlar arasında ne denli özel bir yeri olduğunu yeniden deneyimlediğim bir olay yaşadım. Arkadaşım ve köpeklerle oturduğumuz sahilde, tanımadığımız başka bir köpek uçan bir kargayı havada yakaladı. Karganın arkadaşları önce öfkeyle, sonra köpeğin ağzındaki kargayı alamayacaklarını anlayarak kederle köpeğin peşinde uçmaya başladı. Bu uçuş ve ölmüş olsa da kargaların arkadaşlarını geride bırakmama çabaları yaklaşık 20 dakika sürdü. Köpek av refleksiyle yaklaştığı için hiçbirimiz bir şey yapmadık, yapamadık ve bu kargaların uzun ağıtını üzüntüyle dinledik. Gözümüzün önünde öldürülen kargayı, daha sonra başka biri alıp çöpe bıraktı.

Hediye

Kargayı öldüren köpeğin birlikte yaşadığı insanın ve o köpeğin başına daha sonra bir şey geldi mi bilmiyorum; ama kargaların o insana bilendiğinden neredeyse eminim.

Kargalar hem zekâları hem de uzun süreli bellekleri sayesinde kendilerine yapılan iyiliği de kötülüğü de unutmuyor. Onlara iyilikle yaklaştığınızda ise size sekiz yaşındaki Gabi'ye yaptıkları gibi iğne, çakıl taşı, düğme, muazzam renklerdeki cam parçaları gibi hediyeler getirebiliyorlar.

Arkadaşımın şahane yorumuyla, bahsettiğim olayın videosunu da bu vesileyle ekleyeyim.

Hadi şimdi herkes kargalarla yemeğini ve balkonunu paylaşmaya.

kargaya yanlış yapan köpeğe verilen tepkiye bakın çabuk. kargalar size hastayım siz kuşlar aleminin kürtlerisiniz pic.twitter.com/IBaUdC4NzL

— zeynep ocak (@drama_junkie) July 1, 2023

(TY)