İnfazından altı saat önce İskoçya Kraliçesi Mary, kayınbiraderi Fransa Kralı III. Henry'ye "Oğluma sorumluluk veremeyeceğim için, onu, layık olduğunca sana emanet ediyorum" diye yazmıştı. Yıl 1587'ydi.
30 Aralık 2007'de, son arzusunu ve vasiyetnamesini öğrenmek üzere, katledilen Benazir Butto'nun evinde bir feodal derebeyleri meclisi toplandı. Akabinde, vasiyetnamenin içeriği dünya medyasına duyuruldu. Mary kuşkuluysa da, günümüzdeki muadili şüpheye hiç yer bırakmadı: Kesinlikle oğluna sorumluluk verebilirdi.
Partiyi, Benazir'in 19 yaşındaki oğlu Bilawal rüştünü kazanana kadar, (ülkedeki itibarı en kötü ve en rüşvetle kandırılabilir siyasetçilerinden biri ve halen Avrupa'da üç mahkemede yolsuzluk suçlamasıyla karşı karşıya olan) kocası Asif Zardari ve iki emanetçiden mütevellit bir troyka yürütecek.
Pakistan ortaçağ pandomiminden fazlasını hak ediyor
Bilawal, bilahare, hiç kuşku yok ki daha sonra kendi çocuğuna bırakmak üzere, ölene kadar başkanlık koltuğuna oturacak. Resmileşmiş olması bunu daha az garip kılmıyor. Pakistan Halk Partisi (PHP), liderinin arzularına göre tasarruf edilen bir mal olarak, nesilden nesile aktarılan bir aile yadigarı gibi muamele görüyor.
Ne daha az ne daha fazla... Zavallı Pakistan... Zavallı Halk Partisi yandaşları... İkisi de, bu iğrenç ortaçağ pandomiminden fazlasını hak ediyorlar.
Benazir'in son kararı, seleflerinin trajik olarak kendi yaşamına mal olan yaklaşımlarıyla aynı otokratik tarzda... Bazı parti önderlerinin önerilerini dinlemiş ve Pervez Müşerref'le Washington simsarlığında yapılan anlaşmayı kabul etmemiş ya da en azından daha sonra parlamento seçimlerini boykot etmeye karar vermiş olsaydı hala yaşıyor olabilirdi.
Ülkeye son hediyesi, gelecek için hiç de hayra alamet değil.
Yurtdışındaki maiyetleri, genç prens ve geleceği hakkında ihtimamlı bir dalkavuk ağzıyla konuşurken; partilerine tımarlık, yandaşlarınaysa serf muamelesi yapan Batı-destekli siyasetçiler nasıl ciddiye alınabilir ki...
Butto'nun hanedanlık siyaseti zayıflığının göstergesi
PHP'nin büyük kısmı omurgasız fırsatçılardan ibaret iç çeperinin engellenmiş ve hüzünlü yaşamlara neden olmuş olması mazeret değil. Eğer parti içi demokrasi gerçekleştirilse, bunların hepsi dönüştürülebilirdi. Partide dürüst ve ilkeli siyasetçilerden oluşan ince bir tabaka mevcut ama bunlar dışlanmış durumdalar.
Hanedanlık siyaseti gücün değil, zayıflığın göstergesi. Benazir ailesini Kennedyler'le mukayese etmekten hoşlanırdı. Ancak Demokrat Parti'nin, büyük sermayeye olan bağımlılığı bir yana, herhangi bir ailenin oyuncağı olmadığı gerçeğini göz ardı etmeyi tercih etti.
Ömrünün yarısını askeri idareyle geçiren bir ülke için demokrasi meselesi muazzam derecede önemli. Pakistan, Kongo ya da Ruanda gibi bir “aciz devlet” (failed state) değil. Pakistan, işlevsiz bir devlet ve yaklaşık kırk yıldır bu durumda...
Bu işlevsizliğin esasını ordunun hakimiyeti oluşturuyor ve her bir askeri iktidar dönemi işleri daha da kötü hale getirdi. Siyasal istikrarı ve istikrarlı kurumların ortaya çıkışını engelleyen bu. Askeriyeyi daima, birlikte çalışılacak tek kurum olarak gören ve ne yazık ki hâlâ da görmeye devam eden Amerika Birleşik Devletleri (ABD), bundan doğrudan sorumlu...
Kendi halinde akan suları, yıkıcı bir sele dönüştüren bu kayadır.
Butto'nun yerine Ahsan gelmeliydi
Askeriyenin zayıflıkları iyi bilinmekte ve fazlasıyla da belgelendi. Ancak siyasetçiler taş atabilecek konumda değiller. Ne de olsa ABD Dışişleri Bakan Yardımcısı John Negroponte ve İngiltere Dışişleri Bakanı David Miliband'ın nezaretleriyle yargıya yapılan saldırıları Müşerref başlatmadı.
Yüksek Mahkeme'ye ilk olarak, başbakan Nawaz Şerif'in, efendilerinin çıkarlarına karşı kararlar verdikleri için yargıçlara fiziksel müdahalede bulunan adamları tarafından saldırı girişiminde bulunuldu.
Benazir'in ölümüyle bazılarımız, Halk Partisi'nin yeni bir sayfa açabileceğini umduk. Ne de olsa parti liderlerinden biri olan baro başkanı Aitzaz Ahsan, baş yargıçlardan birinin görevden alınması üzerine ortaya çıkan halk hareketinde kahramanca bir rol oynamıştı.
Ahsan, olağanüstü hal kapsamında tutuklanmış ve tek kişilik hücreye konmuş ve halen Lahore'da ev hapsi altında tutulmaktaydı. Benazir, ailenin ve hiziplerin ötesinde düşünebilme yeterliğine sahip olsaydı, askıya alınan seçimler için aday olarak onu önerirdi. Ne yazık ki olmadı.
Sonucun partide çok geç olmayan bir vadede çatlak yaratacağı neredeyse kesin... Pek çok aktivist Zardari'den nefret ediyor ve eşinin çöküşünden onu sorumlu görüyor. Duygular hafifledikçe, halefiyetin yarattığı yılgınlık, PHP'nin, en muhafazakar kesimini oluşturan servet yapabilmek için canını dişine takmış kariyerist sürüsü dışındaki geleneksel yandaşlarının pek çoğuna sirayet edecek.
Artık danışıklı bir seçim bile olmayacak
Bunların hepsi yine de bertaraf edilebilirdi. Ama heyhat! Sağken ona öncülük eden zehirli meleğin demokrasiyle fazla alakası yoktu. Ve o şimdi, partinin muteber lideri... Bu arada bunalım içerisinde bir ülke söz konusu...
Kendi siyasal kabuğunu olağanüstü hal ilanıyla korumayı beceren Müşerref meşruiyetten hâlâ yoksun... ABD Başkan George W. Bush'un ve Downing Caddesi'ndeki inandırıcı olmayan yardımcılarının yani İngiliz Hükümeti'nin sert uyarılarına rağmen, 8 Ocak'ta danışıklı bir seçimin yapılması bile artık mümkün değil.
Açık olan şu ki, Benazir'i kimin öldürdüğü konusundaki resmi uzlaşma, BBC televizyonu dışında çöküyor. Benazir, ABD'den Karzai'ninki gibi eski ABD deniz kuvvetleri personelinden oluşan özel bir koruma birliği talep ettiğinde, önerinin, bunu egemenliğin ihlali olarak kabul eden Pakistan hükümeti tarafından hor görülerek reddedildiği kamuya duyuruluyor.
Hillary Clinton ve Senato Dış ilişkiler Komitesi Başkanı Senatör Joseph Biden, ABD'nin başkanı devirme fikrinin mutlak bir işareti olarak, cinayet hükümlüsü yaftasını El Kaide'ye değil, Müşerref'e yapıştırıyorlar.
Bir çözüm mümkün...
Onların sorunu, Benazir'in ölümüyle birlikte, tek alternatifleri olarak ordunun başındaki General Eşref Kiyani'nin kalmış olması. Şerif, ABD-Suudi ittifakına rağmen, bir Suudi kanişi ve bu yüzden de güvenilmez biri olarak görülüyor. Zavallı Şerif, neden bu durumda olduğuna şaşıyor.
Onun açısından düşünüldüğünde, Washington'un emirlerini yerine getirmeye hazır. Yalnızca emperyalin mesajlarının Müşerref tarafından değil, Suudi Kralı tarafından getirilmesini tercih ediyor.
Krize ilişkin bir çözüm mümkün... Bu, Müşerref'in daha az ihtilaflı bir figürle değiştirilmesini, altı ay içerisinde yapılacak gerçek bir seçime zemin hazırlamak üzere partilerin hepsinin katılımıyla oluşturulan bir hükümeti ve görevden alınan Yüksek Mahkeme yargıçlarının Benazir'in katilini korkusuz ve tarafsızca araştırmak üzere göreve iadelerini gerektiriyor.
Bu bir başlangıç olabilir. (TA/GG)
