Görsel: Isabelle Lovin, Facebook. İsveç'teki kadın parlamenterler, 2019'da özellikle Trump'a karşı ilk feminist hükümeti deklare etti.
Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, geçen hafta İsveçli meslektaşlı Ann Linde'ya "Sizin feminist politikalarınızdan sıkıldık" diye bağırınca diplomasi tarihine bir katkı yaptı.
Uluslararası İlişkiler bölümlerinde diplomatik yazışmalarda ve görüşmelerde kullanılacak veya kullanılmayacak terimleri anlatan derslere de yeni bir örnek sundu.
Bu kısımı uluslararası ilişkiler disiplinin uzmanları elbette değerlendirecektir, başka bir konuya takıldım.
Erkek şiddetinin bir sorun olarak her geçen gün kendini daha da hissettirdiği, çocukların tarikatlarda, okullarda istismar edildiği, kadının nafaka hakkına dahi göz dikildiği ülkenin yetkili bir bakanı, İsveç'in feminist politikalarında neyi görmüştü de bu kadar bıkmıştı. Üşenmedim, bıktıran feminist politikalara baktım.
Bizzat, İsveç devletinin internet sayfasında "feminist politikaları ve hedefleri", "tane tane" anlatıyorlar zaten.
İsveç'in feminist politikası 6 amaç üzerinde yükseliyor.
İlk amaç elbette erkek ve kadınların karar verme mekanizmalarına katılımında eşitliği içeriyor.
İkinci olarak da bizlerin de Türkiye'de sıkça taleplendirdiğimiz ekonomik bağımsızlık meselesi var. Devlet, kadınların yaşam boyu ekonomik bağımsızlığını destekliyor. Bu anlamda kadını önceliyor.
İsveç devletinin feminist politikaları arasında üçüncü sırada eğitimde fırsat eşitliği yer alıyor. Yani kız çocukları eğitime ulaşmada oğlanlarla eşit şartlarda olmalı, olmayanlar da desteklenmeli.
Dördüncü amaçlardan biri ev içi bakım işlerinde eşitliği sağlamak.
Diğer önemli amaç yine sağlıkta eşit politikalar sağlanmasıyla ilgili. Son olarak da İsveç'in kendisine amaç olarak koyduğu eşitlik hedefi, tamamen erkek şiddetiyle mücadele odaklı.
Feminist politikaları sosyal devlet ilkesi destekliyor
Araştırmacı Pınar Akçabay, İsveç'in feminist politikasının temelini "İsveç'te Cinsiyet Eşitliği Politikaları" başlıklı makalesinde, "İsveç’te cinsiyet eşitliği, ilk etapta kadının ekonomik olarak bağımsızlaştırılması ve bireysel olarak desteklenmesi olarak anlaşılır. Bu algı çerçevesinde çıkarılan 1980 tarihli ilk Cinsiyet Eşitliği Yasası’nda (Sex Equality Act) kadının ekonomik olarak bağımsızlaşmasına, istihdam edilebilirliğine olanak tanıyan sosyal devlet politikalarından etkilenmiş birçok düzenleme yer alıyor" diye özetliyor.
İsveç'in cinsiyet eşitliğindeki en önemli adımı kadın erkek eşitliğinin ana akımlaştırılması için devlet kurumlarında çalışmalar yapmak. Topyekün bir dönüşümden söz ediliyor yani. Bunu gerçekleştirmek için de Ocak 2018'de İsveç Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Ajansı'nı kurdular.
Anne-babalara 480 gün ücretli izin
Hele bizim gibi kadınlara ilişkin bir bakanlığın dahi olmadığı ülkelerde yetkililerin İsveç'e neden bu kadar öfkeli olduğunu anlamak mümkün elbette!
Ayrıca, İsveç, iş-aile dengesi konusunda oldukça başarılı. Ortalama bir İsveçli kadının 1,7 çocuğu var (AB ortalaması: 1,5) ve aynı zamanda çalışan kadınların oranı (15-74 yaş arası) nispeten yüksek, yüzde 64,4.
Yani, çocuklar ve kariyer denklemi açısından durum Türkiye'den çok farklı. Çünkü, çalışan ebeveynleri hem kadınlar hem de erkekler için aynı hak ve yükümlülüklerle destekleyen bir aile politikası var. Bu da İsveç'teki ebeveynlerin düzgün bir iş-yaşam dengesi bulmasını kolaylaştırıyor.
İsveç'teki ebeveynler 480 gün ücretli ebeveyn izni hakkına sahip.
2018'de İsveç, şiddet veya tehdit olmadığında bile "açık rıza olmaksızın" cinsel ilişkiye girmenin tecavüz olduğunu belirten yeni bir cinsel rıza yasasını kabul etti. Erkekler "Ben öyle anlamıştım ben istiyor sanmıştım" diyemez, suçunun cezasını çekmek zorunda!
İsveç'te, diğer bazı ülkelerden farklı olarak, bildirilen her tecavüz ayrı bir suç olarak kaydediliyor. Bir örnek vermek gerekirse, bir fail aynı mağdura üç kez tecavüz ederse ve bu üç olayın tümü rapor edilirse, o zaman üç tecavüz vakası kaydediliyor.
İsveç Ulusal Suç Önleme Konseyi (Brå), İsveç'teki tecavüz istatistiklerini yayınlıyor.
2021'de İsveç'te 18 yaş üstü kadınlara yönelik yaklaşık 28.900 şiddet vakası kaydedildi. Vakaların yüzde 81'inde bildirilen fail, kadının tanıdığı biriydi.
İsveç'in şu anki Kadına Yönelik Şiddet Yasası 1998'de yürürlüğe girdi. Buna göre, kadına yönelik her fiziksel darbe ve/veya cinsel ve psikolojik saldırı dikkate alınıyor.
İsveç'te her üç kadından ve onda bir erkekten biri yarı zamanlı çalışıyor.
Belki birileri diyecek ki "teoride" bizde de benzer "genelgeler" mevcut. O zaman buyurun pratik sahaya bakalım.
Avrupa Cinsiyet Eşitliği Enstitüsü'nce (EIGE) yayınlanan Cinsiyet Eşitliği Endeksi'nde İsveç ve Danimarka yine bu yılki endekste en iyi performans gösteren ülkeler olurken, bu iki ülkeyi Finlandiya ve Fransa'yı geçerek üçüncü sırayı alan Hollanda takip ediyor.
Ayrıca Dünya Ekonomik Forumu'nun her yıl açıkladığı Küresel Cinsiyet Eşitliği endeksinde İsveç 156 ülke arasında genellikle ilk sıraları alıyor. Aynı endekste Türkiye'nin adı genelde eşitsizliğin ön planda olduğu ülkelerle birlikte anılıyor.
BM ve IPU'nun hazırladığı “Siyasette Kadın 2020” haritasına göre, dünyada parlamentolarda kadın oranı yüzde 24.9. Parlamentolardaki kadın milletvekili oranı sıralamasında Türkiye, 120’inci sıradan 122’ye düştü.
Birleşmiş Milletler Kadın Birimi (UN Women) ve Parlamentolar Arası Birlik (IPU) tarafından 2005 yılından bu yana hazırlanan Siyasette Kadın Haritası’nın "Siyasette Kadın 2020” haritasına göre, dünyada parlamentolarda kadın oranı yüzde 24.9.
Haritanın ilk üç sıralamasında Ruanda, Küba ve Bolivya yer alırken Türkiye kadın milletvekili sıralamasında 193 ülke arasında 122. sırada bulunuyor. Türkiye’nin arkasında bıraktığı ülkeler ise Nijerya, Azerbaycan ve Zambia. Kadın bakan sıralamasında ise Türkiye 190 ülke sıralamasında 138. sırada.
TIKLAYIN - Siyasette Kadın Haritası: Türkiye Moğolistan'la 129'unculuğu paylaştı
Özcesi, Bakanın "bıktım usandım feminist politikalardan" dediği İsveç'te erkek şiddeti sorunu çözülmek üzere, kadınlar erkeklerle birlikte eşit düzeyde sosyal, siyasal ve ekonomik hayata katılıyor. Kız çocuklarının okullaşma oranı çok yüksek ve çalışan ebeveynler için kreş hakkı var.
Kadınlar, çocuklar ve tüm cinsiyet yönelimleri için eşitliğin sağlandığı bu ülkede, feminist politikalardan bıkılmaz, olsa olsa özenilir!
(EMK)
*Not: Kadınların Gündemi yazısı normalde her Cumartesi yayınlanıyor, fakat bu hafta teknik nedenlerlerden dolayı yazıyı bu gece yayınlıyoruz. Okurlarımızın bilgisine sunar, teşekkür ederiz.
