Silikozis denen iletten haberdar mısınız?
Silikozis, taş ocağı, tünel, kot kumlama işçilerinin silisyum tozlarını uzunca bir süre solumaları sonucu gelişen bir akciğer hastalığı. Altı ay tozu soluyan bir işçi için artık iş işten geçiyor. Hastalığın tedavisi yok. Yüzde yüz ölümle sonuçlanıyor.
Ama kotlar taşlanınca, daha çok para eder. Dolayısıyla kot, taşlanır.
Bu taşlama işlemi ucuza gelirse, taşlanmış kottan daha çok kar edilir.
Bu yüzden büyük çok uluslu şirketler ülkeler bu işi ucuza, sigortasız işçilerin çalıştırılabildiği gelişmekte olan ülkelerde yaptırır.
Kot kumlama tehlikeli iştir. Ortamın iyi havalandırılması, işçilerin havayı dışarıdan alan maskeler takması gerekir.
Ama bu şartlar yerine getirilirse bizim patronların karı düşer. Çünkü iyi havalanan odadaki kum dışarı kaçar. Bu saf kum, bizim ülkede işçilerin hayatından daha değerlidir.
Maske de pahalıdır: nereden baksanız 100 lira eder. Bizim ülkede işçilerin hayatı 100 lira bile etmez.
Kot kumlama işi Türkiye'de 2009 yılında yasaklandı. Bilanço ağır. 47 işçi öldü ve geride ölmeyi bekleyen 1400 işçi kaldı.
Gelişmiş ülkelerde ise çalışanların güvenliği önceliklidir. Batılıların "safety first" dedikleri ve çok önemsedikleri prensipten söz ediyorum. Çalışanların güvenliği kanunlarla ve çok ciddi cezai yaptırımlarla güvence altına alınmıştır. Patron olarak hata yapma şansınız yoktur. Eğer hata yaparsanız bedelini hukuk size çok ağır ödetir. Hem hapse girersiniz hem de hayatını çaldığınız o işçinin, geride kalan ailesine milyonlarca dolar ödersiniz.
Dolayısıyla gelişmiş ülkelerde işçi güvenliği hafife alınamaz.
Standardizasyon ve sıkı denetim bizim memlekette asla bir araya gelmez.
Yıllarca kot taşlama işinde çalışan silikozis hastaları hiçbir tedbir alınmadan çalıştırıldı. Sigortaları ödenmedi. Üç kuruşa çalıştırıldılar. Ve hayatları ellerinden alındı. Şimdi 1400 işçi ölmeyi bekliyor.
Devlet, ölmeyi bekleyenlere bile zorluk çıkartıyor. Bu hafta mecliste görüşülen yasa tasarısında silikozis hastalarına malulen emekli olma hakkı veriliyor verilmesine. Ama önce, kot kumlama işinde çalıştıklarını kanıtlamaları gerekiyor.
Yani kendilerine sigorta bile yapmayan, asgari ücretten düşük maaş veren ve merdiven altı işyerlerini kapatmış isimsiz patronlarının peşinde koşmak, onlardan bir kanıt talep etmek zorundalar, hasta halleriyle.
Silikozis, günlük hayatta karşılaşılabilecek bir hastalık değil. Bir meslek hastalığı. Kot kumlama işçilerinin meslek hastalığı.
Bu hastalığa yakalandıysa insan, 6 ay, 1 yıl ya da 5 yıl kot kumlama işinde çalışmış demektir. Bir daha da başka bir işte çalışamayacak kadar hasta demektir. Bu insanlardan silikozis hastası olduklarını gösteren bir rapor dışında kanıt istemek, dünyanın hiçbir ülkesinde raslanamayacak türden bir mantıksızlık ve yan çizmedir.
Bu insanlara yaşarken sahip çıkamadınız, iş bulamadınız, merdiven altlarında ölüme gönderdiniz.
Çalışma şartlarını kontrol edemediniz, patronlarına hesap soramadınız, hepsinin izini kaybettiniz.
Bari ölürken sahip çıkın.
Yakın zamanda öleceklerini ispata zorlayıp onurlarını zedelemeden. (BS/EK)
