İnternet Toplumsal Muhalefete Yeni Araçlar Sağlıyor

Toplumsal muhalefet her yiğidin harcı değildir.

Ucunda hep bedel ödeme riski; kurşunlanma, darağacında sallandırılma, kuytularda kaybedilme ihtimali var.

Sakat kalma, işkencelerin ruhunuzda bıraktığı izle bir ömür boyu adeta bir kötürüm gibi yaşayıp gitme tehlikesi var.

İşini-gücünü, eşini-dostunu, sevdiklerinden ve en yakınlarından uzaklaşma durumu, belki bütün bunların hafifi...

İnternetin gelişimi, bundan 20-30 yıl öncesine kadar akla bile gelmeyebilecek diğer birçok imkânla birlikte -en azından gelişmiş Batılı ülkelerde- bütün bu saydığım risklerden uzak toplumsal muhalefete zemin sunuyor.

Sihirli kelime: sanal imece

Sihirli kelimeyi birkaç yazıdır orasından burasından çekiştirip duruyoruz: Sanal imece (crowdsourcing) kavramını önce 12 Mayıs 2011 tarihli Biamag'da, Projelerinize Kaynak Sağlayabileceğiniz 10 Web Sitesi başlıklı yazıda, ardından geçen hafta da Modayı "Demokratikleştiren" 10 Site başlığıyla bir başka yönünü ele almıştık.

Bu hafta sanal imecenin, kullanıcıları organize kitlelere ve "belirli bir hedef doğrultusunda kenetlenmiş bir gruba" dönüştüren siyasi yönüne bakıyoruz.

Her şey Alman gazetesi Süddeutsche Zeitung'da, 16 Şubat 2001 tarihinde Roland Preuß ve Tanjev Schultz imzasıyla yayımlanan bir haberle başladı. Haberde görüşlerine başvurulan Bremen Üniversitesi Hukuk Fakültesi öğretim görevlisi Andreas Fischer-Lescano, görev başındaki Savunma Bakanı Karl-Theodor zu Guttenberg'in doktora tezinde tam 24 yerde intihal tesbit ettiğini söylüyordu.

Eşi de kendisi de soylu, geleceğin başbakanı olarak görülen, kamuoyu yoklamalarında hep en sevilen politikacı seçilen Guttenberg hakkında bu haberle birlikte ortaya atılan "fikir hırsızı" suçlaması, Almanya gibi dürüstlüğün hâlâ geçer akçe olduğu bir ülkede öyle yenilir yutulur cinsten değildi.

Nasıl başladı?

Elbette muhalefet harekete geçti; basın açıklamaları, konuyu Meclis'e taşımalar... Bütün bunlar bildiğimiz, yıllardır kanıksadığımız tepkiler... Ama o ana kadar eşi benzeri görülmemiş, Wikileaks kurucusu Assange'ın tutuklanması üzerine Anonymous (http://en.wikipedia.org/wiki/Anonymous_%28group%29 ) grubunun ön ayak olduğu sanal saldırıları anımsatan bir gelişme yaşandı.

Hemen haberin yayınlandığı akşam, kendisini kısaca „PlagDoc" olarak adlandıran bir kişi, "Guttenberg'le ilgili intihal dosyasını derinleştirip tüm ayrıntılarıyla ele alma hedefiyle" Google Belgeler'de (http://www.google.com/google-d-s/hpp/hpp_tr.html) bir metin dosyası oluşturdu. Belgeyi herkesin kullanımına açtı ve Twitter üzerinden destek çağrısında bulundu. Çağrısına yanıt verenlerin sayısı yüzleri aşınca Google Belgeler'de çalışmak imkânsız hale geldi. İntihal avcıları bunun üzerine Wikia'da açılan GuttenPlag hesabına taşındı. Yalnızca dijital araçlardan ve yazılımlardan değil, kütüphanelerden de yararlanıldı. Binlerce kitap sayfası OCR yazılımlarından (http://bianet.org/biamag/kultur/121989-ucretsiz-e-kitap-icin-10-adres) geçirilip metin belgelerine dönüştürüldü ve böylece birkaç saniye içinde kıyaslanmaları mümkün oldu. Yüzlerce kişinin takma isimlerle yaptığı amansız ve kılı kırk yaran takip, Karl-Theodor zu Guttenberg'in 2007'de Bayreuth Üniversitesi'nde tamamlayıp, bir de üstüne hiç çekinmeden 2009'da kitap olarak yayınladığı doktora çalışmasındaki 10 bin 421 satırın, bir başka deyişle "çalışmasının" yüzde 63,8'inin intihal olduğunu ortaya çıkardı.

Guttenberg'in 1 Mart 2011 tarihinde bakanlıktan istifa etmesi, intihal avcılarının çabalarının somut bir sonucunu görmelerini sağladı. Bu, onların sanal düzeyde de olsa "devrimci ruh"unu kamçıladı. Bilimi siyasete alet eden, akademik unvan için her yolu mübah gören anlayışa haddini bildirmek gerekiyordu. Artık onlar bakan deviren "dijital bekçiler" idi.

GuttenPlag ekibinden "görüş farklılıkları" nedeniyle ayrılan (Tanıdık geliyor mu?) Goalgetter, KayH ve marcusb önderliğindeki bir grubun yine Wikia'da kurduğu VroniPlag, siyaset düyasından yeni hedefler belirledi. İntihal avcıları, yine Guttenberg gibi eli yüzü düzgün, yine onun gibi ümit vaat eden bir başka siyasetçi, Avrupa Parlamentosu'nun başkan yardımcısı Silvana Koch-Mehrin'in Heidelberg Üniversitesi'nde ekonomi tarihi alanında hazırladığı doktora tezinin intihalden geçilmediğini saptadı. Alman siyasetinde merkez sağda yer alan Hür Demokrat Parti'ye (FDP) mensup bu hanımefendinin, doktora tezinin yüzde 32'sini, hiç anmadan birebir kopyaladığı 20 kaynaktan yararlanarak hazırladığı ortaya çıktı. O da uzun süre sessiz kaldıktan sonra 11 Mayıs 2011'de istifadan başka çare bulamadı.

Hrıstiyan Sosyal Birlik Partisi'nin uzun yıllar liderliğini yapan Edmund Stoiber'in kızı Veronica Saß (yüzde 53,98), Baden-Württemberg eyaleti meclis üyesi Matthias Pröfrock (yüzde 50) doktoraları "kirli" çıkan diğer ünlüler oldu.

Dedik ya, Alman intihal avcılarında devrimci ruh eksik değil diye: GuttenPlag ve VroniPlag yetmedi, bir başka grup da Wikia ortamında PlagiPedi'yi kurdu.

PlagiPedi, öyle az buz değil, Alman siyaset ve ekonomi dünyasından 100'e yakın ismin doktora çalışmasını mercek altına almayı kendisine hedef olarak belirledi. Listede gözüme çarpan isimlerden bazıları:

* Angela Merkel, Almanya Başbakanı

* Josef Ackermann, Deutsche Bank Yönetim Kurulu Başkanı

* Gregor Gysi, Sol Parti Federal Meclis Grup Başkanı

* Dieter Hundt, Alman İşverenler Birliği Başkanı Dieter Hundt

* Franz Josef Jung, Almanya eski Savunma Bakanı

* Kardinal Karl Lehmann, Alman Katolik Kiliseleri Başkanı

* Ursula von der Leyen, Almanya Çalışma Bakanı

İntihal avcılığı ve sonuçları

Şimdi de özetle olayın sonuçlarına göz atalım:

Bakan deviren GuttenPlagb, Almanya'nın en önemli internet ödülü Grimme'ye aday gösterildi.

İntihal avcılarının ciddi faaliyeti, medyanın da onları ciddiye almasını sağladı. Medyada yer alması ise bu platformların aktif kullanıcı sayısını artırdı. 143'ü düzenli olmak üzere bini aşkın kişi, bu sitelere karşılıksız destek verdi ( http://meedia.de/internet/der-wiki-club-vor-dem-doktoren-zittern/2011/05/12.html ). Okur/kullanıcı ile gazeteci/içerik sağlayıcı/araştırmacı arasındaki hattın, dijital teknolojilerin etkisiyle artık ne kadar geçişken olduğunu ortaya koydu (http://bianet.org/bianet/biamag/126542-beta-modunda-gazeteler-icerik-djine-donusen-gazeteciler ).

Dortmund Üniversitesi Gazetecilik Enstitüsü'nden Julius Reimer'in intihal avcılarıyla yaptığı bir anket çalışması da onlar hakkında birtakım ipuçları veriyor: Ortalama yaş 38 ve üzeri. Yüzde 60'ı yüksekokul mezunu, her 5'inden biri doktora unvanına sahip. İntihal avcıları siyaseten solda. Tercihlerinin ilk sırasında Yeşiller Partisi, ikinci sırada ise Sosyal Demokrat Parti yer alıyor. Aralarında çat-pat Hrıstiyan Birlik Parti yandaşları da var (http://www.abendblatt.de/politik/deutschland/article1888428/Jaeger-und-Gejagte-Alles-kommt-raus.html ).

İşin ilginç yanı, intihal avcılarının parti tercihi listesinde, üçüncü sırada Korsan Partisi'nin yer alması. Topu topu 11 bin 720 üyeli partinin kamuoyunda bu kadar çok ses getiren bir harekette etkili olması, 2000'lerle birlikte muhalif seslerin nerelerden yükselebileceğine dair ilginç bir detay ( http://www.journalist.de/aktuelles/meldungen/guttenplag-wiki-der-ex-minister-und-sein-schwarm.html ).

Şimdi de Alman intihal avcılarının kullandığı bazı araçları tanıtalım:

UN.CO.VER ( http://www.textbroker.de/uncover/ ): Windows, Mac ve Linux işletim sistemleriyle çalışan bilgisayarlara kurulabiliyor.

Copyscape (http://www.copyscape.com/ ): Tarayıcı tabanlı intihal avcısı. Ayda ücretsiz 10 aramaya izin veriyor.

Plagiarisma (http://plagiarisma.net/ ):  Tarayıcı tabanlı bir başka çözüm.

Docoloc (http://www.docoloc.de/ ): Kısmen ücretsiz, tarayıcı tabanlı.

PlagScan (http://www.plagscan.com/ ): İntihal avcılarına ücretsiz hizmet veren online hizmet. (NH/EÖ)