Baskıcı iktidar tarafından asimilasyona tabi tutulan bir halk, kimliğini, kültürünü ve ana dilini korumak üzere eninde sonunda direnişe geçer. Yüzyıllar boyunca Danimarka'nın sömürgesi olan Grönland'da 70'li yıllarda filizlenen mücadele adalılara bağımsızlık kazandırmış olmasa da birçok özerkliğe yol açtı. Yönetime karşı herhangi bir sözün veya davranışın tahayyül bile edilemediği o dönemde hareketin fitilini ateşleyen muhalif rock grubu Sumé oldu.
Prömiyeri Kopenhag'da CPH:DOX sırasında yapılıp, geçenlerde Berlin Film Festivalinin Panorama bölümünde gösterilen Sumé - The Sound of a Revolution (Sumé - Bir Devrimin Sesi) adlı belgesel Grönland yakın tarihine yumuşak bir dalış imkanı tanıyor.
Anadili yaşatmak
Grönland halkının ana dili Kalaallisut, eğitimin Danca verilmesinden dolayı unutulmaya yüz tutmuştu. Adalı olup Kopenhag'da okuyan bir grup üniversiteli genç duruma kayıtsız kalınmaması gerektiğine inandıklarından Sumé grubunu kurup Grönlandca kaydedilmiş ilk rock albümüne imza attılar. Baskı veya devrim kelimelerinin var olmadığı bir dilde iktidarı eleştiren mesajlar duymak adalıları adeta şoke etti. Muhafazakar Danimarkalılar gençlerin düşüncelerini hoyratça ifade ettiklerini iddia ettiler fakat muhalif rock Grönland'ın çoğu evindeki pikaplarda artık dönmeye başlamıştı.
Asi ruhlu şarkıcı, gitarist, söz yazarı ve besteci Malik Høegh ve müzisyen ruhu ağır basan Per Berthelsen'in liderliğinde oluşan grup psikadelik, progresif ve folk rock karışımı müzikleriyle boyun eğmeye koşullandırılmış adalılara ilham verdiler. Adaya ithal edilmiş kapitalizmin geleneksel İnuit yaşamını yerle bir ettiğini ifade ederken öğrenci hareketine ivme kazandırdılar, kolonyalist Danimarka'ya karşı başlatılan siyasi direnişin müzikal lokomotifi oldular.
Tüm gezegendeki başkaldırı hareketlerine paralel olarak 1973, 1974 ve 1977'de üç albüm kaydedip ünlerine ün kattılar; memleketlerindeki imkansızlıklara rağmen unutulmaz bir turneye bile çıktılar. A Whiter Shade of Pale şarkısıyla dünya çapında sükse yapmış olan Procol Harum'un alt grubu olarak teklif aldıklarında alçak gönüllü davranarak seçimlerini üniversiteyi bitirmekten yana kullandılar. Grup üyeleri, sonradan çeşitli vesilelerle birleşip bazı kayıtlar gerçekleştirmiş olsa da, eğitimleri sona erdiğinde her biri köyüne geri döndü ve Sumé fiilen dağılmış oldu.
#Kalaallit Nunaat *
Yönetmenliğini Inuk Silis Høegh'ün yaptığı sevimli belgeselde gençken kendilerine yeni ufuklar açan Sumé'yi minnetle anan kayda değer bir hayran kitlesi var.
Yapımcılığını Ánorâk Film'in yaptığı eserde tepeden inme kararlarla adalıların hayatına müdahale eden Danimarka devletinin muhtelif icraatları da var; mesela küçük yerleşim birimlerinin boşaltılarak binlerce insanın devasa sitelerde yaşamaya mecbur edilmesi fazlasıyla irkiltici.
Birbirinden şirin arşiv görüntüleriyle şenlendirilmiş 73 dakikalık yapımda kademeli olarak elde edilmiş haklara rağmen direnişin özünü oluşturan birçok derdin Grönlandlılar için hala geçerli olduğu da ifade ediliyor. Orijinal adı Sumé - Mumisitsinerup Nipaa olan belgeselde grubun liderlerinden Per'e politik kariyere bulaşmış, neşeli biri olarak rastlıyoruz. Malik ise, ülkenin resmi radyo kurumunda müzisyenlik tecrübesine paralel bir meslek sürdürse de, düşünceli ve ağır başlı duruşunu koruyor; katedilmesi gereken uzun mesafenin daha başında olduklarının farkındalığında… (MT/AS)
*Diren Grönland
