"Heke hûn dixwazin paşeroja civakekê bibînin, lê binerin ka ew çawa bi zarokên xwe re mijûl dibe."
Rastiya ku li Tirkiyeyê nêzî 3 hezar û 500 zarok di girtîgehê de ne, rewşeke cidî ye ku pêwîstî bi lêpirsîna pêkhateya civakî, sîstema edaletê û hişyarkirina mafên zarokan heye. Girtina zarokan pirsgirêkek e ku ne tenê li ser jiyana takekesî, li paşeroja civakê jî bandor dike. Asayîkirina vê pirsgirêkê ne tenê li ser zarokan, bandorê li civakê jî dike.
Zarokên ku di temenek biçûk de dikevin girtîgehê, pêşveçûna wan a derûnî û civakî bi giranî asteng dibe. Şert û mercên girtîgehê zarokan ji perwerdehiyê, têkiliyên hevsalan û piştgiriya malbatê bêpar dihêle, têkiliyên wan ên civakî qels dike. Lêkolîn nîşan dide ku rêjeyek mezin ji zarokên ku dikevin girtîgehê dibe ku di mezinbuna xwde ji nû ve sûc bikin. Ev nîşan dide ku girtîgeh ji bo rehabîlîtasyonê fonksiyonek ku sûcdariyê xurt dike.
Nebûna piştgiriya psîkolojîk, bernameyên perwerdehî û rehabîlîtasyonê yên têrker ên li girtîgehan, ji nû ve entegrekirina zarokan di nava civakê de dijwar dike. Zarokên ku di girtîgehê de mezin dibin, dema ku azadiya xwe ji nû ve bi dest dixin, di avakirina jiyaneke dûrî sûc û ji nû ve adaptekirina civakê de zehmetiyan dikişînin.
Sedemên sereke yên jêrîn dibin sedem ku zarok di temenek piçûk de bi pergala dadweriyê re tên nasîn:
Zarokên ku di nav malbatên ku di warê aborî de zehmetiyên wan hene mezin dibin, dibe ku bêtir sûcdar bibin. Dibe ku negihîştina hewcedariyên bingehîn bibe sedemek ku zarokan ber bi sûcan ve bikişîne.
Zarokên ku ji pergala perwerdehiyê veqetiyane, dikarin bi hêsanî tev li hawîrdorên civakî yên ku rîska kirina sûcan li xwe digirin, bibin.
Zarokên ku li malê rastî şîdet û îstîsmarê tên, dibe ku di encama travmaya wan de meylên sûc derbikevin holê.
Kêmbûna qebûlkirina civakî û marjînalbûn dikare zarokan ber bi komên ku sûcan dikin bikişîne.
Girîngiya pergala edaletê ya li ser cezakirinê dibe sedem ku pirsgirêk bi paşguhkirina pirsgirêkên zarokan kûrtir bibe.
Pêşniyarên Çareseriyê
Divê polîtîkayên li dijî xizaniyê û piştgiriya civakî bên pêşxistin. Dewlet û rêxistinên civaka sivîl ji bo zarok ji sûcan dûr bikevin divê alîkariya civakî zêde bikin.
Divê mekanîzmayên parastinê ji bo zarokên di bin rîska kaşkirina nav sûc de bên avakirin. Divê navendên rehabîlîtasyonê bên avakirin û ji bo zarokên ku di temenê biçûk de meyla sûcan dikin, desteka derûnî bê dayîn.
Li şûna cezakirinê divê bernameyên perwerdehî û piştgiriya civakî bên meşandin. Li şûna cezakirinê divê bernameyên perwerdehiyê û qursên pîşeyî bên bicihanîn.
Divê pergala edaletê bê reformkirin û dadgehên zarokan bi bandortir bibin. Divê prensîb be ku zarok ne wek sûcdar lê wek kesên ku divê di nav civakê de entegre bibin bên dîtin.
Divê kampanyayên hişmendiya civakî bên organîzekirin. Divê civak li ser mafên zarokan, sîstema edaletê û cezayên alternatîf hişyar bibe.
Rastiya ku zarok di girtîgehê de ne tenê pirsgirêkek takekesî ye, di heman demê de pirsgirêkek civakî ye jî. Asayîkirina vê rewşê, wijdana civakî bêzar dike û paşerojê dixe xeterê. Divê zarok wek kesên ku pêdiviya wan bi piştgirî û hezkirina civakî heye, ne wek sûcdar bên dîtin. Weke civak, divê em pergala xwe ya dadmendiyê ji nû ve bifikirin da ku zarokên xwe biparêzin û pêşerojek çêtir ji wan re peyda bikin.
