Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Antonio Guterres düzenlediği son basın açıklamasında, Afrika tarihinin iklim değişikliği kaynaklı en büyük felaketlerinden biri olan Idai Kasırgası’nı “tehlike çanı”na benzeterek, dünyanın içinde bulunduğu durumu şu sözlerle özetledi:
“İklim değişikliğine neden olan emisyonların yüzde 80'i G20 ülkelerinden geliyor ve iklim değişikliği sorununun daha da kötüleşmemesi için sorumluluk da büyük ekonomilere düşüyor. Açık konuşalım: Bu yarışı kazanmıyoruz ve durum daha da kötüye gidecek.“
14 Mart tarihinde Mozambik, Malawi ve Zimbabwe’yi tam anlamıyla yerle bir eden Idai siklonu* 750’den fazla kişinin hayatına mal olurken, halen yüzlerce kişinin kayıp olduğu söyleniyor.
1 milyon 850 bin insanın etkilendiği siklon sonrası ortaya çıkan yıkım tarif edilemiyor. Morgların bile çatılarının uçtuğu bu iklim felaketinde, kimisi öksüz kalmış, kimisi ailesini kaybetmiş en az bir milyon çocuğun yardıma ihtiyacı olduğu haberleri geliyor.
Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Dernekleri Federasyonu’nun açıklamasına göre, Mozambik'in ikinci en büyük kenti, 530 bin nüfuslu Beira’nın yüzde 90’ı yıkılmış durumda. Şehirde 11 bin ev tamamen yıkılırken, 2 bin 600 derslik ve 39 sağlık merkezi büyük hasar gördü.
Ekonomik sıkıntılar ve kuraklıkla mücadele eden komşu Zimbabwe’de ise, hızı saatte 170 km’yi bulan rüzgarlar, sayısız ev, yol ve köprüyü silip süpürürken, Chimanimani bölgesinin bir haftadan uzun bir süre ülkenin geri kalanı ile bağlantısı kesildi. Bölgede bir yanda arama kurtarma çalışmaları sürerken, diğer yanda da defin işlemleri devam ediyor.
Siklondan 700 binden fazla insanın etkilendiği üçüncü ülke Malawi’de ise, felaket sonrası 125 binden fazla insanın kaldığı kamplarda salgın hastaların ortaya çıkma riskinden bahsediliyor. Ayrıca bölgede hasat zamanına 2 ay kala yaşanan sel felaketinden ötürü gıda sıkıntısının da yaşanması riski de mevcut.
Dünya Gıda Programı (WFP) direktörü David Beasley, El Cezire’ye yaptığı açıklamasında bölgenin kendini toparlamasının uzun zaman alacağını söylüyor. Zarar görmüş yollardan, elektriksiz ve temiz su kaynaklarından uzak köylere yardım ulaştırma çalışmaları devam ediyor.
Zenginler kirletiyor, yoksullar ölüyor
(UNHCR/Zinyange Auntony)
Kişi başına düşen 342 dolar ile Malawi dünya üzerindeki 193 ülke arasında en fakir üçüncü, Mozambik beşinci, Zimbabwe otuzbirinci ülke olarak ayakta kalmaya çalışıyor.
Kuraklıklar ve toprakların verimsizleşmesi, kaynak yetersizliğinin tetiklediği çatışmalara, göç ve yolsuzluk da ülkelerin kalkınmasında büyük engellere neden oluyor.
Son felaketin nedeni olan iklim değişikliği konusunda ise, Malawi kişi başı yıllık 0.1 ton, Mozambik 0.3 ton ve Zimbabwe de 0.8 ton emisyon salımı ile iklim krizine neden olan ülkeler arasında yine en son sıralarda yer alıyor.
16 yaşındaki İsveçli iklim aktivisti Greta Thunberg de bu duruma dikkat çekerek, iklim adaletinin ne derece önemli olduğunu hatırlatıyor:
“Mozambik’in eski “first lady”si ve önde gelen hümanistlerinden Graça Machel, verdiği bir röportajda, kasırganın en şiddetli vurduğu bildirilen Beira şehri için “iklim değişikliğinin yerle bir ettiği ilk şehir olarak tarihe geçecek,” demiş. Birleşmiş Milletler tarafından “Güney Yarıküre tarihinin en kötü hava felaketi” olarak nitelendirilen kasırgada yüzlerce insan hayatını kaybetti. İklim yıkımı şimdi, hemen şu anda gerçekleşiyor. Eziyetini çekenlerinse çok büyük çoğunluğu, bu krize yol açacak hiçbir şey yapmamış olan insanlar. Mozambik’te kişi başına düşen karbondioksit emisyon miktarı yılda 0.3 ton. Bizim İsveç’te kişi başına 10 tonun üstünde emisyonumuz var. ABD’de bu değer kişi başına 16 tonu aşıyor. Hepimiz değişmeye mecburuz. Bazılarımız daha çok mecbur… #iklimadaleti #iklimyıkımı”
İklim aktivisti Greta, iklim adaletsizliği üzerine yaptığı bir diğer sosyal medya paylaşımında, uluslararası şirketlerin, yine uluslararası bankalardan aldığı destekle, yaşanmakta olan iklim krizini nasıl daha da kötü hale getirdiğine dikkatleri çekiyor:
“Bu hafta yayınlanan yeni bir rapora göre, Paris Anlaşması’nın onaylanmasından bu yana 33 küresel banka, fosil yakıt şirketlerine 1,9 trilyon dolar aktarmış.
Vay. Bizim iklim için okul kırarken birkaç ders kaçırmamız kadar kötü bir şey sayılır bu. Peki bizi eleştirmek için hikayeler icat edip duranlar acaba neden böyle hikayelere hiç değinmiyorlar?? Tabii ki. Neden olacak? İklim krizi umurlarında bile değil de ondan.”
(Rapor için tıklayın.)
Gelecek için Cumalar
Greta’nın dediği gibi, “İklim krizi umurlarında bile olmayanlar”, verilmiş olan sözlerin etrafında dolaşarak dünyayı iklim krizine sürükleyen fosil yakıt sermayesine kredi akıta dursun, iyi şeyler de olmuyor değil.
Extintinction Rebellion (Yokoluş İsyanı) iklim krizine dikkat çekmek için büyük bir uluslararası eylem hazırlığı yaparken, Greta’nın başını çektiği Fridays For Future (Gelecek için Cumalar) hareketi 15 Martta düzenlediği dünyanın en büyük iklim protestosunun ardından ülke ülke, şehir şehir ‘buradayım’ diyor.
Greta’nın mesajı ile harekete geçen gençler Kıbrıs’ta, İran’da, Iğdır’da, İtalya’da, Melbourne’da, Amerika’da, Avrupa’da birçok yerde sesini yükseltiyor ve 12 senesi kalmış olan dünyayı kurtarmak için ellerinden geleni yapacaklarını tüm dünyaya duyurmaya çalışıyor. (CT/HK)
* Fırtınalar, Kuzey Pasifik Okyanusunun doğusunda, Meksika Körfezinde, Karayıp Denizinde ve Kuzey Atlas Okyanusunda görüldüğünde kasırga (hurricane), Kuzey Pasifik Okyanusunun batısında oluştuğunda tayfun, Hint Okyanusunda meydana geldiğindeyse siklon adını alıyor.
