Bloger û nivîskarê Înan Eroglu li bloga xwe (inanolo) dest bi amadekirina Ferhenga Şer û Amrazên Şer ji Kovara Ronahîyê kiriye. Erogluyî di yekem nivîsa xwe ya li ser mijarê de ferhenga 7 jimarên kovara Ronahiyê çêkiriye. bianetê nivîsa wî wek-xwe belav kir.
Erogluyî di vê beşa duyem de ji hejmarên navbera 8 û 17an ên Ronahîyê 67 peyv berhev kirine û ravekirine. Beşa duyem a nivîsê li vê derê ye.
Ferhenga Şer û ya Amrazan ji Kovara Ronahîyê (hj. 8-17)
Hejmar 8:
wasteya guhastinê: amûrên wek trên, likomotîv hwd. ku dikare tiştekî ji cihekî biguhêzîne cihekî din.
- “Ev du sê saet jî bi xurtî û piraniya wasteyên guhastinê bi dest dikevin.”
bombarana hewayî: bnr. bombardimana hewayî.
- “Diçû Londrê û şîret li xelkê dikirin ko bi çi awayî xwe ji bombaranên hewayîbiparêzin.”
polîsxane: avahiya ku polîs lê dimînin.
- “Dr. Tod di polîsxanê de; digote mifetişê polîsê”
civata arîkariyê ji bo ehaliyan: saziya ku karê wê alîkariya mirovan e ji ber rewşa xirab û karesatan. tr. sosyal yardımlaşma kurumu.
- “Di wê tanga bajêr de sê xanî hilweşiya bûn û ji lebatên civata arîkariyê ji bo ehaliyançar peya hati bûn kuştin.”
civata midafeha ehaliyan: saziyên ku di rewşên wek şer û karesatê de hewl dide can û milkê însanan biparêze. tr. sivil savunma kuruluşu.
- “Herwekî hon dizanin jina min di xaça sor û di civata midafeha ehaliyan de dixebite.”
xeberdox: axêver, spîker.
- “Li gora gotina xeberdoxên emêrîkanî ev tevdîreke ihtiyatî û ji ber ihtimala hin hereketên elemanan e.”
sef: xet, alî. tr. saf
destbombe: bombeya destan. tr. el bombası.
topçî: pisporê bikaranîna topan. tr. topçu.
- “Sarc di nav sefên dijmin re xwe gihande betariyên neyar û bi destbombeyên xwe beratopçiyan da û ew revandin.”
darûbest: darê, textê ku pê birîndar tên barkirin. tr. sedye.
- “Sarc vê carê hêj bêtir mêranî şanî da lê piştî êrîşê darûbestekê ew vegerande qerargehê. Sarc birîndar bûbû.”
şargeh: veşargeh. cihê ku lê tê veşartin. kozik. çeper.
- “Herkes gihaştibû şargeha xwe û li hêviya emirê dagirkirinê dima.”
zabitê mesafepîv: zabitê ku derheqê mesafeyan çûn û hatinê de agahiyan dide.
- “Zabitê mesafepîv dida zanîn ko ji Maltayê re hêj 160 mîl mane; îşê çend saetan.”
birca dîdevaniyê: birca ku di keştiyan de ji bo çavdêriyê tê bikaranîn.
- “Di vê navê de birca dîdevaniyê dida zanîn ko ji dûr ve cenkeştiyên dijmin xuya dikirin.”
dîdevan: çavdêr. tr. gözcü.
- “Di klîşa me de dîdevanên topçiyan di kûrahiya ezmên de li balafirên neyar digerin.”
Hejmar 9:
nexweşerebe: siwareya ji bo nexweşan. ambûlans.
- “Yek ji nexweşerebeyên Emerîkanî di Sûriyê de.”
motorbot: wesayiteke behrê ku bi motorê dixebite.
- “Motorboteke emêrîkanî ji Gwadel-kenalê diçû girava Floridayê.”
nêregah: cihê ji bo çavdêriyê. tr. çanaklık.
- “Dîdevanê me, ji nişkekê ve terka nêregaha xwe da û li me vegeriya.”
bilindpaye: rutbeya zêde.
- “Eve zabitekî bilindpaye.”
lebatên destkut: lebatên wek dest û lingên sun’î, çêkirî ji bo kesên bê dest û ling. tr. protez.
- “Lê îro fena nû ji wan mirovên seqet re dest û lingên darîn û hesinîn çêdike û ew mirovên ha gelek caran bi wan labatên destkut yanî sinhî bi karê xwe ê kevin radibin.”
tifika gazê: ocaxa ku bi gazê dişuxule û xwarin li ser tê çêkirin. tr. gaz ocağı.
- “Mêrê min xwe dahelandiye ser tifika gazê. … Şirikên gazê vekirî bûn.”
gaza hewayî: gaza ku ji komirê çêdibe û bo germ û ronahiyê tê bikaranîn. tr. havagazı.
- “Ji ber ko destên xwe dabû mêrê xwe û ew bi gaza hewayî kuştibû.”
Hejmar 10:
nexweşnêr: kesên ku di nexweşxaneyan de li nexweşan dinêrin û alîkariya hemşîreyan dikin. tr. hasta bakıcı.
- “Onya piştî ko mezin bû çûye Swîçreyê û di xestexanekê de bûye nexweşnêr.”
naxuda: kaptanê keştî û noqaran.
- “Naxuda yanî keptanê noqara emêrîkanî di radyowa Nûyorkê de biserhatiya xwe qise kiriye.”
bombeya binavîn: bombeya ku di bin avê de tê teqandin û li noqaran tê dan. tr. sualtı bombası.
- “Niho bertorpiyorên dijmin bombeyên xwe ên binavîn wê berdana me.”
Hejmar 11:
sergevaz: rêber, mezinê dewletê. tr. devlet büyüğü, önder. fr. chef, chef d'Etat. îng. chief, Head of State. (R.K.)
nimînende: nûner. tr. temsilci, delege. fr. représentant, délégué. îng. representative, delegate. (R.K.)
- “Klîşa jorîn sergevazê Fransa Şerevanî genêral de Gol û nimînendeyê wî genêral Kotrû nîşan dide.”
qorgirtî: di rêzê de. di hazirê de.
- “Eskerên emêrîkanî qorgirtî silavan li wan dikin.”
mija sinhî: mija çêkirî. tr. yapay sis. sis bombası.
- “Dinya zelal dibû, min dora xwe çêtir didît, mija japonan a sinhî jî belav bûbû.”
şefqeya rojşikên: şefqeya ku nahêle tav bide rûyê însan. tr. güneş şapkası.
- “Gava hêsîr li vaporê siwar bûn, bi lingên wan ve solên sehrayê û li serê wan şefqeyên rojşikên hebûn.”
rotikên hesinî: hesinên zirav î dirêj. tr. demir sırık.
- “Li cem hêsîran silehine neadetî hatine dîtin: lingên kursiyan, rotikên hesinî, kêrên xwarinê.”
cihetnima: pisûla. cihnûma.
- “Li me bûbû nîvê şevê û cihetnima jî nema dişuxulî.”
Hejmar 12:
hêsîrgah: cihê ku hêsîr lê dimînin.
- “Min dizanibû ko heta çend rojan japoniyann di heqê me de qerareke qetî dê bidana û bivê nevê ez jî ezê vegeriyama hêsîrgahê.”
rewjok: amrazek e ji bo kolandinê.
- “Xortine ingilîzî yên ko di tersaneyên Ingilterê de dixebitin, bi rewjokan hewdê filûqekê dikolin.”
şeşagir: sîleheke bi şeş gulleyan. şeşar. şeşderb.
tiving: cureyek sîleha dirêj. tr. tüfek.
- “Min dît ko du canbêzar bi kincên şidandî û şeşagirê her yekî ji wan di ber tilê wan de û singo bi serê tivingan li ber min sekinîn.”
balafirên behrî: balafirên ku dikarin ji ser behrê jî bifirin û li ser behrê jî dakevin.
- “Balafirên behrî ên Ingilîzî di hefadiya peravên Ingilistanê de.”
serberz: bilindpaye.
- “Rojekê serberzekî ji leşkerên general Lo sendûqa şîraniyê şikand û hemî xwar.”
keştiyên serbestiyê: vaporên 10500 tonî.
- “Di nav wan de nemaze vaporên 10500 tonî hene ko emêrîkanî ji wan re “keştiyên serbestiyê” dibêjin.”
tonela binbehrîn: tonela ku di bin behrê re derbas dibe.
- “Japonan ji mêj ve dixwest her du giravên xwe ên bingehîn Honde û Kiyoçiyoyê bitoneleke binbehrîn bigehînin hev.”
timatîka-elêktrîkî: sîleha otomatîk a bi elektrîkê dixebite.
- “Qewetên mihwerê di qada şerê Ûris de mitralyozeke welê bi kar êxistine ko ew timatîka-elêktrîkî di deqîqê de 3000 berikî ber dide.”
xeberguhêz: kesê ku xeberan diguhêzîne xwendev/guhdar/temaşevanan. nûçegihan.
êrîşvan: kesê ku karê wî êrîşkirin e.
- “Her çar xulaman jê ra tifing dadigirtin û wî jî her bi singa neyarên êrîşvanî da vala dikirin.”
nîşandar: kesê ku bi sîleh an jî amrazeke din li nîşanê dide. pisporê nîşanê. tr. nişancı.
- “Bi qasî ko Mist-Awik mêrekî çê bû; ewçend jî nîşandarekî xedar bû.”
Hejmar 13:
mîtralyozkêş: kesê ku karê kişandina mîtralyozê dike.
- “Mîtralyozkêşê balafireke Brîtanî.”
Hejmar 14:
rêhesina binerdîn: rêya hesinê ya ku di bin erdê re derbas dibe.
- “Di wextê bombarana Londrê de hin rêhesinên binerdîn xerab bûbûn.”
taxok: amrazek e ku pê tişt tên şemitandin. tr. kızak.
- “Vaporeke Emêrîkanî li ser taxokê.”
Hejmar 15:
polîsê çobidest: polîsê bi jop.
- “Hingê li Efrîqayê hesêb eskerên ingilîz nîn bûn; ji polîsên çobidest pê ve.”
topa berbalafir: bnr. topa balafirşikên.
- “Lê herçî topên berbalafir qey lal bû bûn û zimanê wan nema digeriya. Çend derb berdane me û hew.”
aletên agirkuj: aletên ku pê agir tê vemirandin. tr. yangın söndürücü.
- “Hinan ji me depê balafirê qul kir û aletên agirkuj bera şewatê da. Lê bêfêde; ji ber ko agir ji me bi dûr bû.”
dolaba daketinê: dolaba ji bo daketina balafirê tê xebitandin (??)
- “Motora milê çepê hatibû hingaftin, dolabên daketinê jî xesarzede bûbûn. … Me dolabên daketinê bi nepexeke ihtiyat nepxandin.”
vedêt: (?)
- “Topên vedêteke Emêrîkanî.”
vapora petrolkêş: vapora ku petrolê ji cihekî vediguhêze cihekî din.
- “Wê noqavê di dûrahiya peravên Norvêjê de vaporeke elemanî e petrolkêş binav kiribû.”
Hejmar 16:
kevankêş: kesên di şer, nêçîr hwd. de kevanê bi kar tînin. hosteyê kevanê.
- “Di kevankêşiyê de tu kesî pê nedikarî.”
çavşkênandin: propaganda.
- “Nemaze di vî şerî de, bi derewan çavşkênandin –propagande- roleke mezin leyistiye.”
silehbidest: xwedansîleh, sîlehkirî.
çakûçbidest: xwedançakûç, bi çakûç.
- “Dema ko eskerine silehbidest di eniyan de şer dikin, di pişt eniyê de eskerineçakûçbidest di fabrîkan de, xebateke zor dixebitin û ji wan re çekan çêdikin.”
topa bertang: bnr. topa tangşikên.
- “Gelek caran tangên dijmin bi qasî topên fransizan ên bertang hebûn.”
sondxwarî: di herba duyem a cîhanê de, dewletên Mutefîq. hevalbendên Ingiltereyê. tr. müttefik devletler.
- “Noqavên elemanî li behirên dinyayê belav bûbûn û bera vaporên sondxwariyan didan.”
kelehvan: parêzvanê kelehê.
- “Bi tenê kelehin hatine dîtin ko kelehvanî xeta mihaserê qelaştine û xwe gihandine giraniya ordiwê.”
Hejmar 17:
serxwerabû: serhildêr. asî.
gerana xweser: rêveberiya taybet. walîtî. tr. (il) özel idaresi.
- “Hikûmeta tirk ji bo aşkirina serxwerabûyan, di bin serekiya Hemedoyê Birho dageraneke xweser (îdare î xisûsiye) dabû xelkê Sasûnê.”
tilînivîs: daktîlo (?)
- “Rêzker li ber aletêkê wek tilînivîsê rûdine û bêî ko destên xwe bide tîpan wan rêz dike.”
motorbota torpîlavêj: amraza ser behrê ku torpîlan diavêje.
- “Di dora wan de torpiyor û bertorpiyor û motorbotên torpîlavêj dihatin.”
cengcû: hezkerê cengê, lêdanê.
şerker: kesê ku her tim şer dike.
- “Çawan kurd bi cengcûyî û şerkerî hatine nasîn, welê jî bi nêçîrvaniya xwe e dilgeş in.”
xençerhingêv: kesê bi xençerê lê dide, birîndar dike, dikuje. pisporê xençerê.
- “Heke nêçîrvan î xençerhingêv be, bi du xençeran perda dil diçirîne û davêje erdê.”
berhicûm: rikêfkirin, êrîşbirina ser sefên dijber.
- “Qewetên rûsî di nîvroyê Donez de, ji Seretov û Esterxanê rabûn berhicûmê û elemanan bi şûn de vegerandin.”
(ÎE/MB)
.jpg)
