1950’li yıllardan günümüze kadar Kürtçe’nin en çok seslendirilen eserlerinin başında gelen “Ez Kevok im” aslında hem Türkiyeli hem de uluslararası müzik camiasında bilinen bir eser. Şimdiye kadar onlarca Kürt sanatçısı ve başka milletlerden sanatçılar bu eseri okudu.
Mart ayında Mısırlı sanatçı Hamza Namira ve bir grup arkadaşının İrlanda’nın ünlü meydanlarından birinde söylediği bir şarkının videosu Youtube başta olmak üzere dijital platformlarda yayıldı. Namira, bu videoda Kürtçe’nin en çok bilinen stranlarından (şarkı) olan “Ez Kevok im”î (Ben Güvercinim) seslendiriyordu.
Videoda meydanda bulunanların ve oradan geçenler de şarkıya eşlik edip tempo tuttukları görülüyordu.
Video kısa sürede pek çok sosyal medya hesabı üzerinden yayıldı.
Kürtçe'nin en çok seslendirilen şarkılarının başında geliyor
1900'lü yılların ikinci yarısından günümüze kadar Kürtçe’nin en çok seslendirilen eserlerinin başında gelen “Ez Kevok im”, Kürt sanatçılar dışında pek çok milletten başka sanatçılar tarafından da söylendi.
Bağdat Radyosu’nun Kürtçe bölümünde söylenmesi özellikle Arap coğrafyasında, Aynur Doğan, Kamkaran, Şehram Nazerî gibi Kürt grup ve sanatçıların pek çok uluslararası platformda okuması da dünya çapında şarkının popülaritesinin artmasına yol açtı.
1917 yılında Şırnak’a bağlı Cizre ilçesinde dünyaya gelip 1982 yılında Irak Kürdistan Federe Bölgesinde bulunan Zaho’da hayatını kaybeden ve uzun yıllar Bağdat Radyosu’nun Kürtçe bölümünde de eser seslendiren Hesen Cizrawî, diğer adıyla Hesen Cizîrî şarkının kaynak kişisi olarak görünüyor.
Kürtçe'nin değişik lehçelerinde seslendirildi
Cizrawî’den sonra onlarca sanatçı Kürtçe’nin Kurmanci, Soranî ve Hewramî lehçelerinde okudu bu şarkıyı.
Hesen Cizrawî bu şarkıyı söylemeye başladığı zaman şarkının bu kadar yaygınlaşacağını bilemezdi ancak O’ndan sonra Arap sanatçılar başta olmak üzere, dünyanın çeşitli bölgelerinden başka sanatçılar da seslendirdi. Hamza Namira bunu son örneğiydi. Kürtler sanatçılarından okuyanlardan bazıları şunlar: Mihemed Arif Cizrawî, Hesen Zîrek, Mamlê, Kamkaran, Dilşad Saîd, Şehram Nazerî, Aynur Doğan ve daha onlarcası.
Türkçeleştirilen şarkılardan biri
Şarkı Türkiye'de ise de biliniyor. Ancak o da Kürtçe'nin Türkçeleştirilen pek çok eserlerinden biri olarak uzun yıllar "Hele yar zalim yar" adıyla seslendirildi. Celal Güzelses tarafından "Hele yar zalim yar" adıyla Türkçeleştirilen şarkıyı Celal Güzelses başta olmak üzere, İbrahim Tatlises, Zekeriya Ünlü ve İzzet Altınmeşe olmak üzere pek çok sanatçı okumuş.
Cazdan popa kadar sözel ve enstrümantal olarak neredeyse pek çok müzik türüyle icra edilen bu eseri, müzik araştırmacısı Zeynep Yaş Hesen Cizrawî’nin bestesi değil de halk şarkısı olabileceğini söyledi. Bianet'e konuşan Yaş, şarkının çok değişik varyantlarla ve Kürtçe'nin birden çok lehçesinde söylenmesinden yola çıkarak bu kanıya vardığını belirtti.
Hep birlikte bakalım kimler bu şarkıyı seslendirmiş:
bianet Kurdî editörü. Marmara Ünivesitesi Gazetecilik Bölümü mezunu. Aynı okulda ve aynı bölümde yüksek lisans yapıyor. Birgün, Dicle Haber Ajansı (DİHA), Dem Tv, Rûdaw TV...
bianet Kurdî editörü. Marmara Ünivesitesi Gazetecilik Bölümü mezunu. Aynı okulda ve aynı bölümde yüksek lisans yapıyor. Birgün, Dicle Haber Ajansı (DİHA), Dem Tv, Rûdaw TV ve Sputnik Kurdistan’da muhabir, editör, haber müdürü ve şef editör olarak çalıştı. "Haber Analizi ve Arşiv İncelemeleriyle: Türkiye'de 9 Gazete" kitabına katkıda bulundu. "Çîrokên Şêwra Ermenan" (Cervantes Yayınları) ve "Guldesteyek ji Baxê Rewanê" (Sor Yayınları) adlı kitapları bulunuyor. 2023 Musa Anter ve Özgür Basın Şehitleri Gazetecilik Ödülü (Kürtçe haber dalında) sahibi.
Sennur Sezer Ödülleri, Üzeyir Karahasanoğlu ve Bahtiyar Kaymak’ın
Öykü dalında Üzeyir Karahasanoğlu’nun “Geçmişi Beklemek” adlı dosyası, şiir dalında ise Bahtiyar Kaymak’ın “Patron” adlı dosyası ödül almaya değer görüldü. Jüri Özel Ödülü ise İrfan Temel’in “91’kışı” dosyasına gitti.
Sennuz Sezer Emek – Direniş Şiir ve Öykü Yarışmasının yedincisinin sonuçları açıklandı.
DİSK/GIDA-İş ve Manos Kitap’ın birlikte düzenlediği yarışmada ödüller, “Şiirin ustalarından, hayatı işçi ve emekçilerin hamuruyla yoğrulmuş, demokrasi mücadelesinin hep içinde yer almış, ezilen halkların dostu, kadın mücadelesinin neferi” yazar ve şair Sennur Sezer adına veriliyor.
Adnan Özyalçıner, Ayşegül Tözeren, Nalan Barbarosoğlu, Sibel Öz ve Ahmet Tulgar’ın üyesi olduğu jüri, Üzeyir Karahasanoğlu’nun “Geçmişi Beklemek” başlıklı dosyasını öykü dalında ödüle değer gördü.
Şiir dalında ise Bahtiyar Kaymak’ın "Patron" başlıklı dosyasına ödül verildi. Şiir kategorisinin jürisi ise A. Hicri İzgören, Orhan Alkaya, Nalan Çelik, Gülce Başer ve C. Betül Dünder'den oluştu.
Şiir Jürisi tarafından yapılan değerlendirmede ayrıca Jüri Özel Ödülü “91’kışı” dosyasıyla İrfan Temel kazanmış oldu.
Ödül töreni Sennur Sezer’in doğum günü olan 12 Haziran’da gerçekleşecek.
Sennur Sezer hakkında
1959’da İstanbul Kız Lisesi’nin ikinci sınıfından ayrıldıktan sonra Taşkızak Tersanesi’nde çalışmaya başladı. 1965'te Varlık Yayınları’nda çalışmaya başladı. 1982'ye kadar çeşitli yayınevlerinde ve ansiklopedilerde düzeltmen, metin yazarlığı yaptı.
Gerçek ve müstear isimle özellikle Yeşilçam'a çok sayıda senaryo ve şarkı sözü yazdı. Türkiye sosyalist hareketinin ve işçi sınıfı mücadelesinin içinde yer aldı. 7 Ekim 2015’te İstanbul'da eşi yazar Adnan Özyalçıner'le birlikte yaşadığı evde yaşamını yitirdi.
Şiir kitapları
Gecekondu (1964), Yasak (1966), Direnç (1977), Sesimi Arıyorum (1982), Kimlik Kartı (ilk üç kitap, 1983), Bu Resimde Kimler Var (1986), Afiş (1991), Kirlenmiş Kağıtlar (1999), Bir Annenin Notları (Seçme Şiirler 2002), Dilsiz Dengbej (2001), Akşam Haberleri (2006), İzi Kalsın (2011)
Diğer kitaplarından bazıları
Osmanlı’da Fal ve Falnameler (1998), Nâzım, Dünya ve Biz, (Şükran Kurdakul ile, 2002), Üç Dinin Buluştuğu Kent İstanbul (Adnan Özyalçıner ile, 2003), 68’in Edebiyatı Edebiyatın 68’i (2008), Gerçeğin Masalı (şiirler, 1979/2003), Anadolu’dan Öyküler (Adnan Özyalçıner ile, 1995), Mevlâna Dedem Demiş ki (2008), Türk Safosu Mihri Hatun (Belgesel Anlatı, 1997/2005) , Kerem ile Aslı (2005), Şahmaran (2006)
Ödülleri
Kadınların Sesi Dergisi’nin 8 Mart Ödülü (1980), “Bu Resimde Kimler Var” adlı kitabıyla Halil Kocagöz Şiir Ödülü (1987), “Keloğlan İle Köse” Sıtkı Dost Çocuk Edebiyatı Ödülü (1990), Pir Sultan Abdal Dernekleri Edebiyat Ödülü (1998), Oğuzkaan Koleji Şiir Ustaları Ödülü (2000), “Kirlenmiş Kağıtlar” ile Yunus Nadi Şiir Ödülü (2000), Ş.Avni Ölez Şiir Emeği Ödülü (2009), PEN Şiir Ödülü (2012)
Erivan Radyosu’nun Kürtçe Şarkı Arşivi kitap olarak basıldı
Kitapta şarkılar “Ritmik” ve “Serbest” şeklinde iki ana başlık altında toplanmış. 1 ve 2. Ciltlerde “Ritmik Şarkılar”, 3 ve 4. Ciltlerde de “Serbest Şarkılar”a yer verildi.
Alman-Kürt Kültür Enstitüsü (Deutsch-Kurdisches-Kulturinstitut) geçen ay, Erivan Radyosu’nun 900 şarkılık Kürtçe arşivini dijital platformlarda yayınladıktan sonra, şimdi de bu şarkıların notalarının ve sözlerinin yer aldığı dört ciltlik bir kitap yayınladı.
Kürt Müzik Araştırmacısı ve Sanatçı Cewad Merwanî’nin Erivan Radyosu’nun Kürtçe müzik arşivi ile ilgili yıllara yayılan araştırması, geniş bir ekibin 4 yıllık çalışmasının sonucunda dört ciltlik kitap haline getirildi.
Belli bir sistematik ile hazırlanan kitapta şarkılar, sanatçıların isimlerinin alfabetik dizilişi esas alınarak kitaplaştırıldı. Kitapta 900 şarkının notasının yanı sıra sözleri de bulunuyor.
Kitapta şarkılar “Ritmik” ve “Serbest” şeklinde iki ana başlık altında toplanmış. 1 ve 2. Ciltlerde “Ritmik Şarkılar”, 3 ve 4. Ciltlerde de “Serbest Şarkılar”a yer verildi.
Kitabın giriş kısmında Kürt müziği, sözlü gelenek ve dengbêjlik ile ilgili bilgiler bulunuyor. Ayrıca yine girişte temel müzik terimleri ile ilgili bir sözlük hazırlanmış.
Kitap ile birlikte 1955 yılından bu yana Kürtler arasında klişe haline gelmiş olan “Êrîvan xeber dide. Guhdarên ezîz, naha bibîzin deng û behsên teze“. (Erivan Radyosu haberleri sunar. Değerli dinleyiciler, şimdi yeni haberleri dinleyeceksiniz) sözü artık sadece söz olmaktan çıkıyor ve yazılı bir hal alıyor. Böylece arşiv kitap aracılığıyla, müzisyenler başta olmak üzere müzikolog, etnomüzikolog ve araştırmacılar için de önemli bir başucu kaynağı haline geliyor.
Enstitü bu dört ciltlik hacimli kitap ile birlikte bir de 900 şarkının tümünün yer aldığı bir DVD de hazırlamış.
Yine Cewad Merwanî başta olmak üzere sanatçı Dilovan, müzikolog Veysi Varlı, Erivan Radyosu sanatçılarından Dîlbera Wekîl, Neuss Şehri Kültür Daire Müdürü Harald Müller, Öğretmen Berzan Farqin, şair ve yazar Îşxanê Aslan’ın mesajlarının yer aldığı bir video yayınladı.
bianet Kurdî editörü. Marmara Ünivesitesi Gazetecilik Bölümü mezunu. Aynı okulda ve aynı bölümde yüksek lisans yapıyor. Birgün, Dicle Haber Ajansı (DİHA), Dem Tv, Rûdaw TV...
bianet Kurdî editörü. Marmara Ünivesitesi Gazetecilik Bölümü mezunu. Aynı okulda ve aynı bölümde yüksek lisans yapıyor. Birgün, Dicle Haber Ajansı (DİHA), Dem Tv, Rûdaw TV ve Sputnik Kurdistan’da muhabir, editör, haber müdürü ve şef editör olarak çalıştı. "Haber Analizi ve Arşiv İncelemeleriyle: Türkiye'de 9 Gazete" kitabına katkıda bulundu. "Çîrokên Şêwra Ermenan" (Cervantes Yayınları) ve "Guldesteyek ji Baxê Rewanê" (Sor Yayınları) adlı kitapları bulunuyor. 2023 Musa Anter ve Özgür Basın Şehitleri Gazetecilik Ödülü (Kürtçe haber dalında) sahibi.
.jpg)
.jpg)
