Elektronik posta kavramıyla henüz tanışmadığımız devirlerde, mektup yazılacağı zaman bakkalın yolu tutulurdu.
Hangi sınıftan olursa olsun, mektup yazılırken her evde belli bir özen, bir merasim havası yaşanırdı. Bakkal amcanın "çizgili mi, çizgisiz mi" sorusuna genelde çizgili yanıtı verilir, "dosya kağıdı" ve zarfla birlikte, kafada karalanacak cümleler uçuşurken evin yolu tutulurdu. Tıpkı çıtır ekmek gibi ille mektup kağıdımız da kırışıksız, apak ve taptaze olmalıydı!
Ya kitaplar? Her biri sanki bir kişiliğe sahipmişcesine ayrı kokusu, çağrışımlarla yüklü lekeleri, kurutulmuş kır çiçekleri barındıran kitaplar ne zaman hayal meyâl hatırladığımız anılar arasına katılacak?
Dijital diyarların bir parçası
Kitaplar da gün gelecek, yalnızca belli kuşakların bildiği ya da yaşlılarca bambaşka algılanan, farklı anlamlar yüklenen nesneler olacak. Yine kitaplar basılacak, bu kesin. Ama kitap, bildiğimiz yaygınlık ve nitelikte bir kavram olmaktan çıkacak, dijital diyarların bir parçasına dönüşecek.
Piyasalarda satılan e-kitap okuyucular, hem bu alanda yolun nereye uzandığı hakkında ip uçları veriyor, hem de işin henüz daha başında olduğumuzu ortaya koyuyor.
Okuyucu cihazlar ebat, ağırlık, ekran ve internete erişim özellikleriyle birbirinden ayrılıyor. Fiyatları 200 - 700 Euro arası oldukça geniş bir yelpazede değişebiliyor. Hesaplı görünen okuyucular işlemci ve hafıza kapasitelerinden, batarya ömründen kısıyor.
E-kitap alacaklara tavsiyeler
E-kitap okuyucusu alacakların iki özelliğe dikkat etmesini salık veririm:
Bunlardan biri format sorunu: E-kitaplarda format olarak bir standardın oturmamış olması, okuyucu cihazların da ayrı tellerden çalmasına neden oluyor. Ancak yine de ePUB formatının giderek kabul gördüğü gözleniyor. iPad'den Sony Reader'e ePUB'a çok sayıda cihaz destek veriyor. Ancak önerim, ePUB'ın yanı sıra PDF, rtf ve HTML gibi yaygın formatlara desteğin de aranması...
Ekran, e-okuyucularda henüz oturmamış bir başka özellik. E-ink, yani elektronik mürekkep, giderek ağır basıyor. Gözü yormayan bu teknoloji, güneşin altında da çok daha net bir görüntü sunuyor. E-ink ile basılı kâğıda yakın kalitede bir görüntü elde ediliyor. Gözü yormamasının sebebi bu.
Hemen her okuyucu cihazda e-ink teknolojisine geçerken iPad'in yanı sıra Jetbook da LCD ekran kullanıyor. Sayfa geçişlerinde LCD ekranın kararmadığını savunan LCD cephesi ekran arka aydınlatmasına ihtiyaç duyulmadığından daha az elektrik tüketimiyle daha uzun kullanım süresi sağlandığı gerekçesini öne sürüyor.
Belli başlı e-kitap okuyucuları ve öne çıkan özelliklerine kısaca göz atıyoruz:
Apple iPad ( http://www.apple.com/ipad/ ):
iPad, birçok elektronik cihaz için bir yol ayrımını ifade ediyor. Tablet bilgisayar sınıfına da girse, e-kitap okuyucular açısından "iPad'den önce, iPad'den sonra" diye bir ayrım yapmak yanlış olmayacaktır. iPad belki diğer e-okuyuculara kıyasla daha az yetersiz teknik özelliklerle geliyor olabilir. Yine de bu cihazda ihtiyaçların doğru kavranmış olduğunu görüyoruz: Teknoloji tutkunu her şeyi aynı anda istiyor: Video izleyip internette dolaştığı cihazla e-kitap da okumak istiyor. iPad bizi çağın okuruyla, "multimedyal okur" ile tanıştırıyor.
Sony Reader Touch Edition PRS 600 ( http://www.sonystyle.com/ ):
E-kitap okuyucularının kıdemli üreticisi Sony'den yeni bir cihaz: Sony Reader Touch Edition PRS 600, serinin bir önceki halkası PRS 505'e oranla dokunmatik ekranıyla öne çıkıyor. 300 Euro seviyesinden satılan PRS 600, inceliği ve 286 gram ağırlığıyla da dikkat çekiyor. E-kitaplarda arama yapılabiliyor, dijital notlar alınıyor.
Amazon Kindle 2 ( http://www.amazon.com/ ):
Alanın duayenlerinden Amazon da okuyucu cihazı Kindle'ı yeniledi. Kindle2, ilk cihaza oranla yepyeni özelliklerle geliyor. 285 gram ağırlık ve görünümüyle daha bir güzelleşmiş ama asıl güzellikler „cihazın içinde". 3G ile internete erişen Amazon Kindle2, USB girişi ve metni konuşmaya çevirme (Text-to-Speech) özellikleriyle dikkat topluyor.
Cybook Gen3 ( http://www.bookeen.com/en/ ):
Fransız üretici Bookeen'in imzasını taşıyan bu cihaz, 269 Euro ile düşük fiyatla bir okuyucu edinmek isteyenlere sesleniyor. 174 gram ağırlığıyla bir hafif siklet olan Cybook Gen3, başta Amazon Kindle ve Sony PRS 505 olmak üzere önde gelen birçok cihaza güç veren e-ink teknolojisini kullanıyor. Maalesef ekranı hâlâ dokunmatik değil.
Txtr ( http://reader.txtr.com/start/txtr/ ):
E-kitap okuyucu cihazlarında hep Asya ve ABD'li firmaları görecek değiliz ya. Txtr, Berlin merkezli Wizpac tarafından geliştirilmiş. İnternete 3G ile erişiyor, e-ink teknolojisini kullanıyor. Cihaz, hız ve uzun batarya ömrüyle dikkat çekiyor. txtr.com (http://www.txtr.com/ ) adresinde hizmet veren site ise cihazın kullanıcıları arasında PDF'ten ePUB'a çeşitli formatlarda e-kitap alışverişine imkân sağlıyor.
Cool-er ( http://www.coolreaders.com/row-map3.asp ):
Piyasanın yenilerinden, ABD'li Interead'in ürünü. Yalnızca 178 gram ağırlığıyla değil, 225 Euroluk fiyatıyla da dikkat çekiyor. iPod'u çağrıştıran görünümüyle özellikle gençlerin gönlünü fethetmeyi umuyor. İnternet bağlantısından yoksun cihaza kitaplar USB kablosu aracılığıyla aktarılıyor.
iRex 1000s Digital Reader ( http://www.irextechnologies.com/irexdr1000 ):
Cihaz, oldukça başarılı iLiad eBook Reader serisini üreten Hollandalı iRex Technologies'in imzasını taşıyor. Artırılan teknik özellikler ve kapasiteyle çıta bu cihazda belirgin şekilde yükseltiliyor. İşadamı ve üst düzey yöneticilere hitap eden cihaz, 1,2 cm'le en ince e-kitap okuyucuları arasında başı çekiyor.
iLiad 2nd Edition (http://www.irextechnologies.com/products/iliad ):
iLiad, fiyat ve teknik yönleriyle öğrencileri cezbedebilecek özellikte bir cihaz. Liad 2nd edition, dipnotlar düşüp yorumlar karalamaya uygun 8,1 inçlik oldukça büyük bir ekrana sahip. iRex Technologies'in bu alanda geliştirdiği bir başka cihaz ise iLiad Book Edition
(http://www.irextechnologies.com/products/bookedition ).
BeBook ( http://mybebook.com/ ):
Hollandalılar bu e-kitap işini çok sevmiş olacak ki BeBook da yine bu ülkede merkezi bulunan Endless Ideas firması tarafından geliştirilmiş. Neo, One ve Mini olmak üzere 3 ayrı modeli bulunuyor.
Jetbook (http://www.jetbook.net/ ):
New York merkezli ECTACO tarafından üretiliyor. Diğer cihazlar yanlızca siyah, beyaz ve gri tonlarda gelirken Jetbook'u kırmızı renkte edinmek de mümkün. E-kitap okuyucularında artık neredeyse standart haline gelen e-ink teknolojisi yerine Apple iPad'de olduğu gibi LCD ekran tercih edilmiş.
Her zaman olduğu gibi eleştiren, yol gösteren, paylaşan e-postalarınızı beklediğimiz belirterek bu yazıyı da noktalıyoruz. (NH/EÖ)
