"Duvar Resminden Korkuyorlar"

SALT Beyoğlu'nda 31 Ocak 2013 günü açılan "Duvar Resminden Korkuyorlar" adlı sergi 1976-1980 yılları arasında yapılan sanatsal üretimleri günümüze taşıyan bir arşiv projesi.

Sergi adını 8-11 Eylül 1980 tarihlerinde, Kuşadası Kültür ve Sanat Şenliği'nde toplanan sanatçıların duvar resmi yapmalarına izin verilmemesi sonucu hazırlanan ve üzerinde "Duvar resminden korkuyorlar" yazan pankarttan alıyor.

Serginin ana gövdesini oluşturan parçalardan biri sanatçı Ahmet Öktem'in, 1975'te kurulan Görsel Sanatçılar Derneği'nin 1 Mayıs 1977'te Harbiye'deki Spor ve Sergi Sarayı'nda açılan "1. Mayıs Sergisi"nin çektiği fotoğraflardan oluşuyor. Sergi büyük ölçüde Öktem'in arşivinin dijitalleştirilmesi sürecinde söz konusu sergiye katılmış sanatçılarla yapılan görüşmeler sonucunda ortaya çıkmış.

1976-1980 yıllarında sanat, sanatçı hakları ve örgütlenmeleri, duvar resimleri, siyaset ve kitlesellik üzerine bir araştırma ve arşiv projesi olan "Duvar Resminden Korkuyorlar" sergisi, fotoğraflar, basılı kaynaklar ve döneme ilişkin söyleşileri bugüne aktarırken, sanatçıların bu ilişkide yerini belirlemeye çalışıyor. Ve temel olaran Görsel Sanatçılar Derneği macerasını izliyor.

Görsel Sanatçılar Derneği

Görsel Sanatçılar Derneği sanatın ve sanatçının düşünce ve ifade özgürlüğünün kısıtlandığı bir dönemde 1975 yılında Orhan Taylan, Cihat Aral ve İsa Çelik gibi sanatçılar tarafından kuruldu ve 12 Eylül Darbesi sırasında kapatıldı.

"Duvar Resminden Korkuyorlar" aynı zamanda Görsel Sanatçılar Derneği'nin bu beş yıllık mücadelesinin de tarihi.

Haziran 1976'da 13. Uluslararası Antalya Film ve Sanat Festivali'ne katılan sanatçıların yaptığı duvar resimleri ve sokak heykelleriyle başlayan sergi, 11 Eylül 1980 akşamı bir grup sanatçının Kuşadası Kültür ve Sanat Şenliği için Açık Hava Sineması'nda çektirdiği bir fotoğrafla sonlanıyor. (En alttaki fotoğraf).

Yusuf Taktak'ın sesinden

Sergi'de fotoğraflar ve basılı kaynaklar dışında Yusuf Taktak'ın sesinden Antalya Film ve Sanat Festivali ve sonrasındaki gelişmeleri anlatan bir kayıt dinlemek de mümkün.

"Türkiye'de ilk defa halkın gözü önünde tartışmaya, soruya açık çoğu gerçekçi biçimde yapılan duvar resimleri ve heykeller halkın büyük ilgisini çekti. Sanat, halkın günlük yaşamına, konuşmalarına girdi. Haziran'ın üçünden bu yana devam eden resim, heykel sempozyumunun bu yanı, yani sanatçıların insanlarla doğrudan ilişki kurabilmesi ve beklenmedik ilgiyle karşılanması, toplumları iyiden, güzelden, doğrudan yana eğilimlerine ilgilenmesine karşı olan egemen güçlerin hiç hoşuna gitmedi. Saldırılar başladı. Tarihte ve günümüzde rastlanan böylesi olaylar, insanlık tarihindeki kara sayfalardır."

Geçmişe salt geçmiş olarak bakmayan sergi, kırılma noktalarının yanı sıra sürekliliklerin saptanması, kültürel üretim alanlarının araştırılması, söylemlere yönelik şiddetin sorgulanması ve uzun süredir ihmal edilen sorular ile küçümsenip kötülenen meselelerin ön plana çıkarılmasını amaçlıyor.

"Duvar Resminden Korkuyorlar" tamamlanmış bir arşiv projesi değil; araştırmaları sürdürülen, henüz erişilmemiş yazılı ve görsel belgelere açık bir sergi. O dönemin kültür aktörleri ile dönemi birebir yaşayanlar ve hatırlayanlar için tartışmalara açık olan sergi sürekli yenilenecek.

SALT Yorumlama, sergi boyunca üniversite öğrencilerinin katılımına yönelik eleştirel sergi turları düzenliyor. Her ay farklı disiplinlerden uzmanların vereceği turlarda öğrencilerin sergiye dair çok yönlü tartışmalar yürütmesi mümkün. Sergi, 21 Nisan'a kadar SALT Beyoğlu'nda.

* Tablo: "Grev Gözcüsü" Zeyra Aral 1977, yağlıboya.