Dinozor fosilleri açık arttırmada satışa çıkarılıyor, özel koleksiyoncuların gösterdiği ilgi ise bilimsel araştırmaların önüne geçiyor.
Paris’teki bir müzayede evi, diplodocus ve allosaurus cinsi iki dinozor fosilini Çarşamba günü 16:00’da başlayan açık arttırmada satışa sundu. Binoche et Giquello müzayede evinde gerçekleşen açık arttırma sonucunda iki fosil ismini açıklamak istemeyen bir kişi tarafından toplam 2.85 milyon euroya satın alındı.
Yılda ortalama sadece beş dinozor fosili satılıyor. Dolayısıyla bu pazarda rekabet oldukça fazla. Her yıl daha fazla fosilin milyonlarca yıl önce başlayan yolculuğunu bir koleksiyoncunun özel galerisinde ya da evinin geniş salonunda tamamlıyor.
Dekorasyon öğesi olarak dinozor fosili
Müzayede evinin dinozor uzmanı Lacopo Briano AFP’ye yaptığı açıklamada: “Fosil marketi artık yalnızca bilim insanlarına yönelik değil. Dinozorlar artık tablolar gibi oldukça havalı ve moda olan dekorasyon öğeleri” diye belirtiyor.
3,8 metre yüksekliğe sahip olan allosaurus cinsindeki fosilin 650 bin Eurodan; 12 metre yükseklikteki diplodocus cinsi fosilin ise 450.000 ile 500 bin Euro arasında bir fiyatta satılacağı müzayede yetkilileri tarafından ön görülüyordu.
Çarşamba gerçekleşen müzayede sonucunda diplodocus cinsi fosil 1.44 milyon euroya satılırken, allosaurus cinsi dinozor fosili ise 1.41 milyon Euroya satıldı.
Fosiller bilimsel araştırmalardan siliniyor
Yüksek fiyatlar, hem müzecileri hem de bilim insanlarını pazarın dışına itiyor, markette özel koleksiyoncular daha fazla yer almaya başlıyor. Bilimsel araştırmalar için bir diğer olumsuz yönü ise araştırmacıların özel koleksiyonlar üzerine çalışmaların başka kişiler tarafından tekrar edilemeyeceğini ve incelenemeyeceğini düşündükleri için araştırmalarında kullanmamaya özen göstermesi. Kısacası, dinozor fosillerinin Binoche et Giquello gibi müzayede evleri tarafından özel koleksiyonculara satılması, fosillerin bilimsel araştırmalardan silinmesi anlamına geliyor.
Paleontoloji meslek ahlak kuralları ihlal ediliyor
Omurgalılar üzerine çalışan Paleontoloji Topluluğu mesleki etik kuralları yönetmeliği ise bilimsel değeri olan omurgalı hayvan fosillerinin kamuya mal edilmediği sürece satışının yapılmaması gerektiğini söylüyor:
“Bilimsel olarak önemli olan omurgalı fosillerin satımı, alımı ve takasına kamuya mal edilmediği takdirde göz yumulamaz. Bunun dışındaki amaçlarla yapılacak bilimsel değeri olan omurgalı fosillerin ticaret ve alım-satım işlemleri aynı zamanda doğal mirasa ait bu numunelerin hem profesyonellerden hem de halktan mahrum bırakılması anlamına gelir.”
Milyon dolarlık fosil pazarı
Fosil marketi özellikle 90'lı yıllarda Jurrasic Park’ın vizyona girmesinden sonra özel koleksiyoncular ve müzeler tarafından büyük ilgi görüyor. Fosilin tamamlanma oranına ve büyüklüğüne göre ise fiyatı milyon dolarları bulabiliyor.
1997 yılında Şikago’daki Doğal Tarih Müzesi tarafından 8.36 milyon dolara satın alınan T-Rex fosilini görmek için her yıl milyonlarca insan müzeyi ziyaret ediyor. 2016 yılında Fransa’da bir müzayedede açık arttırmaya sunulan allosaurus cinsi neredeyse tüm parçaları tamamlanmış dinozor fosili ise 1.1 milyon euroya satılmıştı. Önümüzdeki Haziran ayında ise terepot cinsi bir dinozor fosilinin 1.47 milyon euroya satılması bekleniyor.
Hollywood aktörlerinden Leonardo DiCaprio ve Nicolas Cage de dinozor fosillerine meraklı özel koleksiyoncular arasında yer alıyor. Ancak Cage, 2007’de bir müzayedede aldığı oldukça nadir olan tyrannosaurus bataar cinsi fosili, Moğolistan’dan yasa dışı yöntemlerle çalındığını ve getirildiğini öğrendikten sonra geri teslim etmişti.
Artan rekabet özel koleksiyoncuların lehine
Briano birkaç yıldır markete Çinli özel koleksiyoncuların da katıldığını belirtiyor. Bununla birlikte uluslararası kuruluşlar, müzeler ve çoğunluğu Avrupa ve Amerikalı olmak üzere son derece varlıklı özel koleksiyoncular da dinozor fosillerinin potansiyel alıcıları olarak rekabet ediyor. Yılda dünya çapında yalnızca dört ya da beş satış gerçekleşen oldukça kısıtlı olan fosil pazarındaki rekabet ise müzelerin ve bilim insanlarının aleyhinde ilerliyor.
Özel koleksiyoncular tarafından eşi benzeri olmayan dinozor fosillerini evlerinde veya galerilerinde yakın çevrelerine sergileyebilmek bir övünç kaynağı olurken bu durum paleontoloji ve insanların bilime dair duyduğu ilgi açısından olumsuz sonuçlar doğuruyor. (EÜ/HK
