Kitaba ömür biçenler var. Kitabın bu yüzyıl içinde, 20 olmazsa 50 yıl içinde yerini e-kitaba bırakacağını savunanlar var. E-kitap dalgası en çok ABD'de etkili. Ancak Almanya gibi her yıl 10 milyar euroluk kitabın satıldığı bir ülkede yayınevlerinde endişeli bir havanın egemen olduğunu söylemek abartı olmaz.
Alman Yayıncılar Akademisi (http://www.buchakademie.de/ ), Münih'te "tablet bilgisayarlar ve çocuk kitapları" konulu bir konferans düzenledi. Bu toplantıda sunulan tebliğlerden bazı başlıklar:
Essen Üniversitesi'nden Prof. Peter Wippermann yeni medya araçlarının çocukların günlük hayatının bir parçasına dönüşmesinin sonuçlarını ele aldı.
iconkids & youth danışmanlık şirketinden ( http://www.iconkids.com/index.html ) Axel Dammler "3-4 yaş grubu çocuklarda medya kullanımı"nı inceledi. Appsfactory (http://www.appsfactory.de/ ) yönetim kurulu başkanı Dr. Alexander Trommen, aynı konuda iPod, iPhone ve iPad cihazlarına yoğunlaştı.
Geleceğin yayıncılar açısından neler getirdiği konulu panelde Coppenrath Yayınevi'nden ( http://www.coppenrath.de/ ) Wolfgang Foerster, Terzio (http://www.terzio.de/index.html ) genel müdürü Ralph Möllers, Oetinger Yayıncılık'tan ( http://www.oetinger.de/buecher/kinderbuecher.html ) Markus Niesen ve Boje Kitapçılık'tan (http://www.luebbe.de/Buecher/Buch-Tipps/Kinder/1/10) Ulrich Störiko-Blume tartıştı.
Ravensburger Digital (http://www.ravensburger-digital.com/ ) şirketinden Thomas Bleyer, iPhone ve iPad platformlarında çocuk kitapları yayıncılığı alanındaki deneyimlerini paylaştı. Yazar ve danışman Louise Carleton-Gertsch (http://carleton-gertsch.com/), ABD ve İngiltere'de dijital çocuk kitapları alanında kaydedilen gelişmeyi aktardı.
100 dolayında Alman yayınevi temsilcisinin izlediği toplantılarda dile getirilen görüş ve düşüncelerden bazıları:
App, e-kitap ve vook
* Yeni teknolojiler çocuk yayıncılığı için pek çok imkân sunuyor. Bu gelişmiş bir e-kitap şeklinde de olabilir, uygulama (app) ya da e-kitapla video ve internet linklerinin aynı platformda birleştiği (vook) şeklinde de... Yayıncı hangi cihaz için hangi teknolojiden yararlanarak üretim yapacağını içeriği dikkate alarak karar vermeli.
* Yeni teknolojilerle kitapların kahramanları canlanıyor. Çocuklar yalnızca evde kişisel bilgisayarlarının karşılarında değil, yolda, okulda, diledikleri her yerde mobil cihazlarında e-kitap uygulamalarını açıyor; okuyor, dinliyor, oynuyor; interaktif yolculuklara çıkıyorlar.
- Dijital içerik hazırlanırken medya cihazının/okuyucunun teknik özellikleri dikkate alınmalı. Örneğin dokunmatik ekrana sahip iPad, sallama-silkeleme-sağa sola çevirme hareketlerine duyarlı. Dijital kitabın kurgusunda bunları tetikleyen eylemlerin de mutlaka yer alması gerekiyor.
Oyun modunda e-kitap okumak
* Yalnızca metin, ses, fotoğraf/çizim ve video değil hikâye ile bağlantılı oyun da dijital içeriğin bir parçası haline geldi. Ancak interaktivite hikâyenin önüne geçmemeli. Birçok yayınevi dijital kitabı iki farklı mod şeklinde kurguluyor. Metin modundan sıkıldığında oyuna çevirebiliyor, biraz zaman geçirip tekrar metne dönebiliyor.
* İnteraktif medya araçlarıyla büyüyen bugünün çocukları, geleceğin meslek yaşamının becerikli birer üyesi olacaklar.
* Çocuklara seslenen dijital ürünlerde zengin gerçeklik-Augmented Reality (AR) uygulamaları öne çıkıyor. Zengin gerçeklik konusunu 7 Ağustos 2010 tarihinde Biamag'da yayınlanan Gerçek Olan 10 Bilim-Kurgu Filmi Teknolojisi ( http://bianet.org/biamag/bilisim/123978-gercek-olan-10-bilim-kurgu-filmi-teknolojisi ) başlıklı yazıda ele almış, 14 Ağustos 2010 tarihli Biamag'da da Mobil Cihazlarınıza 10 Zengin Gerçeklik Uygulaması (http://bianet.org/bianet/biamag/124128-mobil-cihazlariniza-10-zengin-gerceklik-uygulamasi ) başlıklı yazıda bu teknolojiye örnekler vermiştik.
* AR teknolojisi, gerçek görüntü üzerine gerçek zamanlı olarak 3 boyutlu model, animasyon gibi sanal nesnelerin eklenmesi esasına dayanıyor. AR, çocukların dünyasıyla dijital dünya arasındaki sınırı kaldırıp atıyor; sanal kahramanlarıyla gerçek hayatın oyun arkadaşlarına dönüşüyor.
- Sosyal medyanın ve mobil cihazların da etkisiyle gençlerin ve çocukların dili değişiyor. Daha kısa cümle ve göndermelerle konuşulan, kendine has bir jargon gelişti. Yayıncılar bu dil faktörünü de gözden kaçırmamalı.
Dışarıda saklambaç oynayan çocuk kaldı mı?
Teknolojiyle büyüyen çocuklar, birçok anlamda farklılık sergiliyorlar: Nürnberg merkezli araştırma şirketi Iconkids & Youth'dan ( http://www.iconkids.com/index.html ) Axel Dammler, çocuk odalarının tıka basa elektronik cihaz dolduğuna işaret ediyor. 6-13 yaş grubuna giren çocuklardan yalnızca yüzde 21'i her gün açık havada oyun oynuyor. Bu oran 20 yıl önce yüzde 73 dolayında seyrediyordu.
ABD merkezli araştırma şirketi Nielsen'in (http://www.nielsen.com/content/corporate/global/en.html ) geçen ekim ayında yayınladığı bir araştırmaya göre 6-12 yaş grubu çocukları en çok sevindiren hediyeler listesinin başında iPad geliyor. Liste, bilgisayar, iPodTouch, Nintendo DS ve Playstation şeklinde devam ediyor. Bildiğimiz kağıt ve tutkaldan ibaret kitap listede yer almıyor.
Sosyal bilimler alanındaki araştırmalarıyla tanınan Sinüs Ensitüsü ( http://www.sinus-institut.de/ ) uzmanı Erik Flügge, "Kitap okuyucusuna gençler arasında pek iyi gözle bakılmıyor; okur 'cool' değil. Ama iPad'de e-kitap okumak başka. O zaman havalısınız" diyor. iPad tutkusunu belirleyen faktörlerden biri de gelir düzeyi. Flügge'ye göre gelir seviyesi düştükçe bir iPad'e sahip olma tutkusu artıyor, bununla ters orantılı olarak kitaptan daha da uzaklaşılıyor.
Yeni kuşakların dijital cihaz ve uygulamalara ilgisi yepyeni alanlar açıyor. Mobil uygulamalar geliştiren Appsfactory şirketinden Alexander Trommen, başta dar bütçeliler olmak üzere yayınevleri için yeni fırsatların gündeme geldiğine dikkat çekiyor. Ürettikleri bazı e-kitap uygulamalarında giderlerin 20 bin euroya kadar ulaştığını hatırlatan Trommen, multimedyanın doğru ve yerinde kullanımı halinde e-kitabın ilgi göreceğini savunuyor.
Evet, "olay yeri incelemesi" bu verilerden ibaret: Uzmanların ifadeleri, dijital devrimin çocuk odalarını yeniden şekil verdiğini ortaya koyuyor. 40-50 yıl önce de teknoloji çocukları, davranış ve alışkanlıklarını değiştiriyordu. Günümüzün farkı, değişim hızının öyle ya da böyle değil, geçen onyıllarla kıyaslanmayacak derecede artmış olmasında..(NH/EÖ)
EK - VIDEO:
http://www.dailymotion.com/video/xh7144_grimms-rumpelstiltskin-for-ipad-iphone-ipod-touch_lifestyle
http://www.dailymotion.com/video/xh71ak_alice-for-the-ipad_lifestyle
