İki milletvekilinin bilgi edinme başvurularına verilen cevaplar çocuk mahpus sayılarının artmakta olduğunu ve son 10 yılın en yüksek rakamlarına ulaştığını ortaya koydu.
CHP Milletvekili Gamze Akkuş İlgezdi'nin Adalet Bakanlığı'na yaptığı bilgi edinme başvurusuna 17.02.2017 tarihinde gelen cevapta, 15.02.2017 tarihi itibariyle hapishanelerde 731 hükümlü, 1847 tutuklu olmak üzere toplam 2578 çocuk mahpusun tutulduğu paylaşılmıştı.
CHP Milletvekili Onursal Adıgüzel'in bilgi edinme başvurusuna verilen yanıtta da 07.04.2017 tarihinde Bilgi Edinme Daire Başkanlığı’ndan alınan veri setine göre 1778’i tutuklu, 1022’si hükümlü olmak üzere toplam 2800 çocuğun hapishanelerde tutulduğu bilgisi paylaşıldı.
Çocuk cezaevleri sivil denetime açılmalı
Çelişkiler ve endişeler
Açıklanan istatistiklerde yer alan tanımlamalar ve bazı istatistikler, belirsizlikler ve çelişkiler yaratıyor.
* Çocukların 27'sinin yüksek güvenlikli hapishanelerde tutulduğu bilgisi paylaşılmakta ancak bu hapishanelerin D, F tipi hapishaneler mi ya da yeni açılan yüksek güvenlikli hapishaneler mi olduğu anlaşılmamakla birlikte çocukların yüksek güvenlikli hapishanelerde tutuluyor olması bir endişe yaratmaktadır.
* Çocuklardan birinin müdürlük teşkilatı bulunmayan hapishanede tutulduğu görülmektedir. Sadece 1 çocuğun müdürlük teşkilatı olmayan hapishanede tutulması demek bu çocuğun o hapishanede tek başına tutulması, dolayısıyla tecrit altında olması anlamına gelmektedir. Bu da Adalet Bakanlığı’nın cevabının dikkat çekilmesi gereken ve potansiyel bir hak ihlali durumuna yol açması muhtemel bir başka verisidir.
* İstatistiki veriler dikkatle incelendiğinde çelişkili durumlar olduğu fark edilmektedir. Örneğin Şırnak T Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumu’nda 28.09.2016 tarihinde yangın sebebiyle hayatını kaybeden 2 çocuk mahpustan biri “eceliyle ölüm”, diğeri ise “diğer ölümler” şeklinde sınıflandırmıştır. Aynı nedenle yaşamını yitiren iki çocuğun farklı şekilde kategorilere tabi tutulması tartışmalı bir durum yaratmaktadır.
* 18 Ocak 2017 tarihinde Adana E Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumu’nda çıkan yangın sebebiyle Muhammet Erdoğan, Ferhat Kaya, Mehmet Altunhan isimli çocukların farklı tarihlerde hayatını kaybettiği bilindiği halde 2017’de hayatını kaybeden çocuk sayısı 2 olarak verilmiştir.
* İstatistiklerdeki tartışmalı durum sadece rakamlardan ibaret değildir. “Eceliyle ölüm” gibi oldukça muğlak bir ölüm tanımının varlığı bu istatistiklerden anlamlı okumalar yapmayı imkansız hale getirmektedir. Kalp krizi sonucu yaşamını yitiren bir mahpus da yangın sonucu yaşamını yitiren bir mahpus da bu tanımın altına yerleştirilmektedir. Bu tanımın bir bütün olarak istatistikten çıkarılması ve konunun uzmanlarıyla birlikte yeni kategoriler oluşturulması gerekmektedir.
AKP iktidarında çocuk mahpus sayısı yüzde 26 arttı
Bilgi edinme hakkı
Türkiye’nin ceza adaleti istatistikleri oldukça ham veriler olarak kamuoyuyla paylaşılmakta, kendi içinde tutarlı karşılaştırmalar yapmayı zorlaştırmakta ve sivil toplum örgütlerinin (STÖ) bilgi edinme başvuruları da çoğunlukla “ek bir inceleme araştırma gerekiyor” kalıp cümlesiyle cevapsız bırakılmaktadır.
Bu durum çocuk mahpuslar söz konusu olduğunda da geçerlidir. Adalet Bakanlığı Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü’nün sitesinde hala Nisan 2016 tarihli 15 ay öncesinin verilerinin bulunması istatistiğe verilen önemi ortaya koyan bir durum olarak görülebilir.
SES: Yeni çocuk cezaevleri değil, nitelikli çocuk politikası gerekli
Ceza temelli çocuk adalet sistemi
Hapishanelerde iki ay içinde çocuk mahpus nüfusunda yüzde 11,6 oranında artış söz konusudur.
15.02.2017 tarihinden 07.04.2017 tarihine kadar geçen süre içerisinde çocuk mahpus sayısı 2578’den 2800’e çıkarak yüzde 11,6 artış göstermiştir.
İki ayda yaşanan bu artış, uzun vadede bakıldığında anlık bir artış olarak düşünülüp önemsiz gibi görülse de son 10 yılın verilerine bakıldığında düzenli olmasa da ivmenin artış yönünde olduğu görülecektir.
Bu artışa paralel olarak da çocuk hapishanelerinin sayısı artmış, son bir yılda Hatay, Tarsus ve Kayseri olmak üzere üç çocuk hapishanesi açılmıştır.
Çocuk mahpusların ve çocuk hapishanelerinin artıyor olması, çocuk adalet sisteminin ceza temelli olarak işlediğine işaret etmekte ve çocuk hapishanelerinin kapatılması için yapılan tartışmaları, çağrıları görmezden gelmektir.
Bu olumsuz gidişat ülkenin politika yapıcıları tarafından da görülebilmeli ve hükümet tarafından STÖ’ler, akademisyenler ve konunun uzmanlarıyla birlikte çözümler üretilmesinin kanalları yaratılabilmelidir. (ME/AY/YY)
