Görsel: csgorselarsiv.org/ Özge Özgüner
Makalenin İngilizcesi / Kürtçesi için tıklayın
Başlarken...Ne yazık ki, gündemden hiç düşmeyen bir konu cinsel şiddet. Meselenin çeşitli boyutları hakkında çokça eksik, yanlış bilgi ve değerlendirme olduğuna tanık oluyoruz. Bireysel ve toplumsal bilinçsizliğin, ataerkil düzen ve toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin, tabu ve mitlerin, faillerin cinsel şiddete maruz kalanları suçlu göstermek ve kamuoyunu manipüle etmek için ortaya attıkları iddiaların, yargı süreci işleyişindeki sorunların; maruz kalanların ikincil örselenmesine, şiddetin yeniden üretilmesine ve nesiller boyu aktarılmasına, bireysel ve toplumsal sağlığın bozulmasına neden olduğunu açıkça ortaya koymak gerekiyor. Konuyla ilgili doğru bilgilendirme yapma sorumluluğu ile beş psikiyatri uzmanı bir araya geldik. Bu dosyada cinsel şiddetin ne olup ne olmadığı, bu konudaki mitler, cinsel şiddetin görmezden gelinmesine ve maruz kalanların bunu ifade etmesine engel olan sebepler, adaletin onarıcı etkisi ve yargıya taşınan dosyalarda ortaya çıkan sonuçlar üzerine bir derleme yapmak istedik. Dr. Ebru Toprak Dr. Özlem Altuntaş Dr. Arzu Erkan Yüce Dr. Çiğdem Çolak Kalaycı Dr. Burcu Rahşan Erim |
Cinsel şiddet, temel insan haklarının ağır bir ihlalidir. Cinselliğin, karşıdakini kontrol etmek, denetlemek, küçük düşürmek, aşağılamak, cezalandırmak amacıyla şiddet aracı olarak kullanılmasına “cinsel şiddet” denir.
Kişiler, sıklıkla fiziksel şiddet sonrası cinsel şiddete maruz kalırlar. Ancak utandıkları ve kendilerini suçlu hissettikleri için çoğu kez cinsel şiddeti açıklayamazlar.
Bu yüzden, evlilik içinde ve dışında cinsel şiddet çok yaygın olmasına rağmen, yapılan araştırmalarda görülme oranının diğer şiddet biçimlerine göre daha düşük olduğu biliniyor.
Cinsel şiddet biçimleri
Tecavüz etmek,
Cinsel ilişkiye zorlamak,
İstemediği cinsel pozisyonlara zorlamak,
“Hayır” dendiğini duymazdan gelmek,
Rızası olmadığı halde hoyratça ve acıtarak cinsel ilişkiye girmek,
Zorla ilaç, alkol veya uyuşturucu madde kullandırarak cinsel ilişkiye zorlamak,
İstemediği şekillerde, istemediği zamanlarda cinsel ilişkiye zorlamak ve cinsel bölgelerine dokunmak,
Cinselliği bir ceza/ödül yöntemi olarak kullanmak,
Başka kişilerle cinsel ilişkiye girmeye zorlamak,
Seks işçiliğine zorlamak,
Başka kişilerle cinsel ilişkiye girerken seyretmeye veya seyredilmeye zorlamak,
Cinsel ilişki için kadının rızasını tehdit, korkutma gibi yollarla inşa etmeye çalışmak,
Cinselliği kendi zevkine yönelik yaşamak, karşıdakinin ihtiyaç ve beklentilerini görmezden gelmek,
Sözle ve fiziksel yolla taciz etmek, teşhircilik yapmak, pornografik görüntüler izlemeye zorlamak,
Sürekli takip ederek telefon, internet gibi teknolojik araçlarla cinsel içerikli materyaller ya da konuşmalarla rahatsız etmek,
Onay almadan çıplak cinsellik içeren görüntüler çekmek ve cinsel içerikli görüntüleri yaymak ve yaymakla tehdit etmek,
Kişinin bedenini ve cinselliğini aşağılayıcı şekilde konuşmak;
yaygın görülen cinsel şiddet biçimleri (1).
Bu davranışlar fiziksel, psikolojik, duygusal ve toplumsal açıdan zarara yol açar. Cinsel suçlar daha sıklıkla şiddet uygulanmasının, başkası üzerinde güç kullanımının ve iktidar sergilenmesinin aracı olarak kullanılıyor. Cinsel şiddet ikna, kandırma, tehdit ya da zor içeren yöntemlerle uygulanmış olabilir. Bu eylemlerin yinelemesinin önüne geçilmesinde sadece cinselliğin ele alınması yetersizdir (2).
Çeşitleri
Cinsel şiddet; cinsel istismar, taciz ve cinsel saldırı/tecavüz olarak alt kategorilerde incelenebilir.
Cinsel istismar: Taraflardan birinin rızası dışında uygulanan her çeşit cinsel davranıştır. Çocuklar söz konusu olduğunda rızaya bakılmaz. 18 yaşından küçük kimseye uygulanan her çeşit cinsel davranış “cinsel istismar” olarak değerlendirilir. Hareketlerin tek sorumlusu bu hareketleri uygulayandır (3).
Taciz etmek; flörtleşmek, kur yapmak, yanlış anlaşılmak değildir! Flörtleşme olumlu hisler oluşturur, taciz ise maruz kalanda olumsuz hisler uyandırır ve baskı hissettirir. Hayır, “hayır” demektir; nazlanmak veya “hayır”ın sonradan “evet”e döneceği anlamına gelmez. Bu anlamda kişi rahatsız olduğu halde; cinsel içerikli olmasa da ısrarcı mesajlar atmak, aramak, sosyal medyada takip etmek, sürekli çiçek göndermek de tacizdir.
Taciz, uygulayan bazı erkeklerin dediği gibi “işin keyifli tarafı” ya da “şaka” değildir. “O kadınlara biraz düşkündür, çapkındır” gibi söylemlerle normalleştirilmeye çalışılmamalıdır (4).
Cinsel saldırı: Davranışlar fiziksel boyuta geldiğinde cinsel saldırıdan bahsedilir.
Tecavüz: Vaginal, anal, oral giriş ve giriş girişimlerini kapsar (3).
Ensest ve evlilik içi tecavüz, cinsel şiddetin en yaygın yaşanan iki türüdür. Aile içi şiddette olduğu gibi, maruz kalanlar genelde bu tarz şiddetle ilgili konuşmaktan kaçınırlar.
Cinsel şiddete uğradığını söyleyenlerin yüzde 67’si aynı zamanda fiziksel şiddete de maruz kaldığını ifade ediyor (5).
Tüm bunlar göz önüne alındığında cinsel şiddetin kapsamının ve yaygınlığının ne kadar geniş olduğu ve ne kadar az ifade edildiği ortaya çıkıyor.
Yarın: Dr. Özlem Altuntaş yazdı: Cinsel şiddete ilişkin yanlış inançlar
(ET/EMK/NÖ)
Cinsel şiddet ve beyanı 1
Cinsel şiddet nedir, ne değildir?/ Ebru Toprak
Kaynaklar ve okuma önerileri:
Mor Çatı Kadın Sığınağı Vakfı, 2020
Türkiye Psikiyatri Derneği Kadın Ruh Sağlığı çalışma Birimi Basın Açıklamaları.
Psikiyatrist Prof.Dr. Şahika Yüksel- Bianet 2020 Cinsel Saldırılarda Profesyonel Tanıklık
Ulusal Psikiyatri Kongresi Kadın Ruh Sağlığı Çalışma Grubu Raporu- 2019.Gülseren L, Başterzi AD, Gündelik Yaşamdan Kliniğe Şiddet ve Psikiyatri içinde. Editör: Leyla Gülseren (Ed.) 1. Baskı, Ankara, Türkiye Psikiyatri Derneği Yayınları, s.55-87, 2017.
