Filistin İçin Teknoloji serimizin bu bölümünde, önceki konularla siyasi bağ kurarken farklı bir perspektif sunan bir konuyu ele alıyoruz.
Bu kez, Filistinli oyun geliştiricisi Rasheed Abueideh’in “Dreams on a Pillow” (Yastık Üzerindeki Düşler) adlı oyun projesi üzerinden, video oyunlarının direniş ve kolektif hafıza yaratımındaki rolünü keşfe çıkıyoruz.
Nakba ve kolektif hafıza
1948, Filistin tarihinde hem toplumsal hem de tarihsel açıdan kritik bir dönüm noktasıdır. Bu yıl, Siyonistlerin İsrail devletini ilanıyla birlikte, yerleşimci saldırganlıklarının daha sistematik ve şiddetli bir hâl aldığı bir eşik olmuştur. Filistinliler içinse 1948, yüz binlerce insanın yaşamını, sevdiklerini ve topraklarını kaybettiği; mülteci durumuna düştüğü 'Büyük Felaket' (Nakba) olarak kolektif hafızada derin izler bırakmıştır. Rasheed ve diğer pek çok Filistinliye göre Nakba’yı anlamak istediğinizde her şey ortadadır: “Durumu karmaşık göstermeye çalışıyorlar, ancak hakikat ortada: Siyonistler toprakları çaldılar ve Filistinlileri zorla evlerinden çıkardılar.”
Nakba, sadece geçmişin bir travması değil, Filistin halkının süregelen varoluş ve direniş mücadelesinin simgesi. Zorla yerinden edilme süreci, İsrail’in şiddet ve yıkım politikalarının temelini oluştururken, Filistin’in hafıza ve kimlik mücadelesinin de merkezinde yer alıyor.
Bugün Nakba’nın izleri, tarih kitaplarının ötesinde dijital dünyada da hissediliyor. İsrail’in teknoloji yoluyla yürüttüğü sömürgeci politikalar, Filistinlileri hem fiziksel hem de sanal alanlarda dışlamayı hedeflese de Filistinliler bunu aşmayı başarıyor. Dijital platformlar, kolektif hafızayı canlı tutmak, direnişi geleceğe aktarmak ve uluslararası dayanışmayı güçlendirmek için birer mücadele aracına dönüşüyor.
Oyun endüstrisinde ayrımcılık: Filistinli bir hikâyeye yer yok
Rasheed Abueideh’in başlattığı “Dreams on a Pillow” projesi, Filistin hafızasını dijital bir platformda yeniden inşa etmenin etkileyici bir örneği. Bu proje, Rasheed’in ilk oyun projesi değil. 2016’da mobil platformlar ve Microsoft Windows için yayımlanan “Liyla and the Shadows of War” oyunuyla Rasheed, İsrail’in Gazze’de büyük yıkıma ve can kayıplarına yol açan “Koruyucu Hat Harekâtı” sırasında bir Filistinli ailenin hayatta kalma mücadelesini anlatmıştı.
Oyunda, gece karanlığında insansız hava araçlarından ve füze saldırılarından kaçan bir karakter, ailesini korumaya çalışıyordu. Patlama ve silah seslerinin hâkim olduğu, müzikten arındırılmış gerçekçi atmosfer, Gazze’deki yaşamın zorluklarını çarpıcı bir şekilde yansıtmıştı.[1]
Oyunun yayımlandığı tarihte Apple, iOS cihazlarda oyunun yayımlanmasını geciktirmişti. Oyunu “fazla politik” bulan Apple, Rasheed’den oyunu “Haber” kategorisine almasını ve “oyun” olarak tanımlayan tüm ifadeleri açıklama metninden çıkarmasını talep etmişti. Gelen tepkiler üzerine Apple oyunu yayımlamak zorunda kalmıştı. “Israeli Heroes” gibi doğrudan İsrail yanlısı, propagandif oyunlar yayımlanmayla ilgili hiçbir engelle karşılaşmazken, tüm kısıtlı imkânlara rağmen geliştirilen az sayıda Filistin yanlısı oyunun benzer engellemelere maruz kaldığını duymak ise dijital dünyanın pek çok alanında olduğu gibi oyun endüstrisinde de Filistinlilere yönelik ayrımcılıkların devam ettiğinin birer kanıtı.
Rasheed ise bunu şöyle yorumluyor:
“Filistin hikâyesi bilerek halktan gizli tutuluyor ve bu büyük şirketler Nakba’dan bu yana Filistinlilere yönelik etnik temizliği aklamada önemli bir rol oynadı. Bu çabada birçok endüstri etkili oldu; sömürgecilerin yalanlarını aktif olarak yayan ana akım medyadan başlayarak, Arapları ve Müslümanları insanlıktan çıkarmaya devam eden film endüstrisine kadar. Bugün, sosyal medya platformları insanların ne gördüğünü ve paylaştığını kontrol ediyor.”
Omm’un hikâyesi
“Dreams on a Pillow”a geri dönecek olursak, oyun Nakba sırasında yaşanan bir Filistin halk masalından ilham alıyor. Hikâye, yeni doğmuş bebeğini kurtarmak için evinden kaçan genç bir anne olan Omm’un dramını anlatıyor. Kaçış sırasında, yanına bebeği yerine bir yastık aldığını fark eden Omm’un hikâyesi, travma, kayıp ve insanlık durumunu güçlü bir metaforla ifade ediyor.
Tantura’da zeytincilik yapan bir ailenin üyesi olan Omm’un kuzeyde Lübnan’a ulaşma mücadelesine oyuncular da tanıklık ediyor. Yolculuğun zorluğu içinde Omm, kısa molalarda çocukluk anılarına dalarak Siyonizm öncesi Filistin’in hızla silinmekte olan hatıralarını canlandırıyor. Oyun, tarihsel belgeler ve görseller aracılığıyla, “halksız bir toprak, topraksız bir halk” mitiyle yüzleşerek Filistin’in anlatılmayan hikâyelerini oyunculara aktarıyor.
Ancak “Dreams on a Pillow”, sadece bir oyun olmanın ötesinde bir tarih ve kültür anlatıcısı olma işlevini de üstleniyor. Oyunun duygusal hikâyesi, oyuncuların Filistin halkının yaşadığı acıları daha yakından hissetmesini sağlıyor. Geleneksel anlatım yöntemlerinden farklı olarak, oyuncuları pasif bir izleyici olmaktan çıkarıp hikâyenin bir parçası haline getiriyor. Bu etkileşimli deneyim, Nakba’yı sadece bir tarihsel olay değil, insanların yaşamlarını derinden etkileyen bir gerçeklik olarak hissettiriyor.
Topluluk destekli bir oyun
“Dreams on a Pillow” henüz tamamlanmamış bir oyun projesi. Geleneksel oyun finansmanı ve yayıncılık kanallarına erişimi olmayan Rasheed Abueideh, projeyi tamamen topluluk desteğiyle hayata geçirmeyi hedefliyor. Bu çaba, Filistinlilerin dayanışma ekonomilerini harekete geçirerek küresel direniş ağlarının bir parçası olma kapasitesini gösteriyor.
Batı Şeria’da yaşayan Rasheed ile birlikte deneyimli oyun geliştiriciler ve yerel sanatçılardan oluşan dokuz kişilik bir ekip, bu video oyununun geliştirilmesi için çalışıyor. Geliştirme maliyetlerini karşılamak amacıyla LaunchGood platformu üzerinden bir kitle fonlaması kampanyası yürütülüyor. Kampanya, Filistin mücadelesine destek vermek isteyenleri ve video oyunlarına ilgi duyanları hedefliyor. Bu süreç, sadece bir oyun oluşturmanın ötesinde, Filistin mücadelesini anlatan bir hikâyeyi birlikte inşa etmeyi amaçlıyor. 13 Ocak 2025 tarihine kadar devam edecek olan kampanyadan toplanan fonlar, oyunun varlık oluşturma, dış kaynak kullanımı ve dokuz kişilik ekibin maaşları gibi geliştirme maliyetlerini karşılamak için kullanılacak.
Tabii oyunun geliştirilmesi sona erdiğinde muhtemelen tekellerin elinde bulunan platformlar oyunu yayımlamak istemeyecekler. Oyunun dağıtımının mücadelenin bir parçası olacağını ise şimdiden kolaylıkla tahmin edebiliyoruz.
Dijital dünya ve direnişin geleceği
“Dreams on a Pillow”, sadece bireysel bir geliştiricinin hikâyesi değil; Filistinlilerin teknoloji alanındaki direnişinin daha geniş bağlamda bir temsili. Filistinliler, İsrail’in teknoloji üzerinden yürüttüğü sömürgeci politikalara karşı dijital araçları kullanarak hikâyelerini anlatmaya ve hafızalarını canlı tutmaya devam ediyor. Bu oyun, Nakba’nın hikâyesini yeniden canlandırırken Filistin halkının direnişini küresel bir oyuncu kitlesine ulaştırmayı hedefliyor.
Rasheed Abueideh’in bu projesi, yalnızca Filistin mücadelesi için değil, dünyanın farklı yerlerinde baskı ve zulüm altında yaşayan halklar için de ilham verici bir örnek sunuyor. Oyun, teknoloji ile hikâye anlatımını birleştirerek adalet ve özgürlük mücadelesinde yeni bir yol açıyor. Bu tür projeler, geleneksel anlatım yöntemlerinin sınırlarını aşarak insanları direniş hareketleriyle daha güçlü bağlar kurmaya teşvik ediyor. Aynı zamanda, burjuva siyasetinin ve kültürünün yarattığı güvensiz ve yalnızlaştırıcı ortama karşı, hakikati kendi çabalarıyla keşfetmek isteyenler için yeni yolculuklar sunuyor. “Dreams on a Pillow” gibi çabalar, bireysel empatiyi kolektif direnişe dönüştürerek dayanışmayı küresel bir boyuta taşıyor.
Dipnot:
[1] “Liyla and the Shadows of War” oyunu ücretsiz olarak oynanabiliyor: Android işletim sistemine sahip cihazlar için tıklayın; iOS cihazlar için tıklayın.
(DS/VC)
