Kenan Evren yargılandığı davada sağlık sorunlarını bahane ederek mahkemeye gelmemiş, oğlu Cemil Kırbayır'ı 33 sene boyunca arayan asırlık Berfo Ana duruşma salonunda 12 Eylül darbesinin liderine hitaben "…sen hiç utanmadın mı benim çocuğumu öldürürken?" diye seslenmişti.
Elektrik, falaka, tayzikli soğuk su gibi çeşitli işkencelere tabi tutulan insanların bilahare kayıp haline geldiği, yargısız infazlara ve faili meçhullere kurban gittiği memlekette Berfo Kırbayır'ın mücadelesi adalet arayışındaki insanlara örnek oldu, ümit ve kuvvet aşıladı.
Veysi Altay'ın yönettiği, senaryosunu yazdığı, kameramanlığını ve görüntü yönetmenliğini kotarıp yapımcılığını da üstlendiği Berxwedana 33 Salan Dayika Berfo /33 Yıllık Direniş-Berfo Ana, Diyarbakır'da yapılan galasından sonra geçenlerde İKSV'nin organize ettiği 33.İstanbul Film Festivalinde de gösterilmişti. Her Yer Festival Her Yer Direniş sloganıyla Türkiye'nin çeşitli şehirlerinde 1-8 Mayıs tarihleri arasında düzenlenen 9.Uluslararası İşçi Filmleri Festivali programında da yer alan 52 dakikalık etkileyici yapımı kaçırmamakta fayda var.
Devrimci ve Kürt olmak çok zor
Tanıyanların cesur, sabırlı, inisiyatif sahibi diye tanımladığı Cemil Kırbayır haksızlığa tahammülü olmayan ve bu konuda taviz vermeyen biri olarak bilinirdi. Ardahan'ın Göle ilçesindeki Okçu köyünden olan Cemil yöredeki insanlara destek verebilmek için elinden geleni ardına koymamış, Göl-Der'in kuruluşunda yer aldıktan sonra derneğin başkanı payesiyle de onurlandırılmıştı. 80 darbesine kadar geçen zamanda çeşitli kereler göz altına alınmasını müteakip 12 Eylül döneminde sorgu merkezi olarak kullanılan Kars'taki Dede Korkut Eğitim Enstitüsü'nde, aralarında polis Semih Güney adının da geçtiği memurlarca sorgulanmış ve 8 Ekim 1980'de işkencede ölmüştü.
Durumdan bihaber annesi Berfo uzun zaman oğlunu acılar içinde ağlayarak beklemiş, fakat Kenan Evren'in köye gelip oğlunun kaçak olduğunu söylemesi Berfo Ana'yı kesinlikle inandıramamış.
Vefat ettiği 21 Şubat 2012 tarihine kadar Cemil'den ümidini kesmeden arayışlarını sürdüren ve adalet talebini yüksek sesle ifade etmekten asla çekinmeyen Berfo Ana Cumartesi Anneleri'nin de sembollerinden biri olmuştu. Recep Tayyip Erdoğan'la yapılan görüşmeye de katılan Berfo Ana devlet temsilcilerinin verdiği sözlerin tutulmadığını gördükçe öfkelenmekten de kendini alamıyordu.
Belgeselin gücü
Coğrafyanın sunduğu güzellikleri yakalama konusundaki becerisi bir yana, Veysi Altay Galatasaray'daki Cumartesi Annelerinin ellerinde karanfillerle adalet bekleyişlerini sessiz sekanslarla vererek görüntülerin etkisini artırıyor. Yıllarca oğlunun eve döneceğine inancını yitirmeyip kapısını kilitlemeyen Berfo Ana'nın perdeye yansıyan çok özel anları da belgesele duygusallığa kaçmadan zarafet ve güç katıyor.
Tekerlekli sandalyede katıldığı Kars'taki bir adalet yürüyüşünde Mehmet Haytan, Tahsin Şahinkaya, Kureyşin Tepedereli, Selçuk Akyıldız ve Bayram Kemalkartal gibi isimlere yönelik yargı talepleri dile getirilirken belgeselde devlet kendi işlediği suçları kendi soruşturamaz deniyor ve özel bir yasayla yetkilendirilmiş bağımsız bir araştırma komisyonunca, hâlâ aramızda dolaşan faillerin ortaya çıkarılması gerektiği bir kez daha hatırlatılıyor.
Cîwan Haco'nun seslendirdiği Destana Egîtekî eşliğinde, 106 yaşına kadar direnen Berfo Ana'nın filmi vicdan çağrısına hepimizi ortak ediyor. (MT/HK)
* Festivalin programına buradan ulaşabilirsiniz.
