Bu yazıda Asya-Pasifik ülkelerinin devlet marşlarını inceliyoruz. (*) Tahmin edileceği üzere, bu marşlar, izleksel bir bütünlük oluşturmuyor. Bir kere krallıkla yönetilen ülkelerle cumhuriyetle yönetilenler arasında içerik olarak farklar var. Yine de, marşlar, her bir ülkeyi tanımak açısından yararlı bilgiler sağlıyor.
Afganistan
Afganistan’ın 2004’te kabul edilen marşının kan, feda, din ve milliyetçilik gibi marşlarda klasikleşmiş öğeleri taşımaması dikkat çekici:
“Varoldukça yer ve gök;
Yerinde durdukça dünya;
Varoldukça yaşam dünyada;
Tek bir Afgan soluk alsa;
Varolacak Afganistan.
Çok yaşa Afgan ulusu.
Çok yaşa Cumhuriyet.
Ulusal birlik olsun sonsuza dek.
Varolsun Afgan ulusu ve Cumhuriyet sonsuza dek.
Sonsuza dek Afgan ulusu, Cumhuriyet ve Ulusal Birlik –Ulusal Birlik”
Taliban sonrası değişim
Taliban dönemi devlet marşı ise, şaşırtıcı olmayacak bir biçimde dinsel içerikli. Nakaratı, Allahuekber. Marş, çokça dinsel öğe dışında, ezilenleri anmasıyla öne çıkıyor:
“(...)
Azad millet, Afganistan,
Kırıyor ezilenlerin zincirlerini dünyada.
(...)
Kaldır özgürlük meşalesini yukarı,
Önder ol ezilen halklar için,
(...)”
Sovyet dönemi ise
Afganistan’ın Sovyet dönemindeki marşında ise, sosyalist izlekler öne çıkıyor:
“Isın, daha da ısın,
Sen, kutsal güneş.
Ey özgürlük güneşi,
Ey iyi talih güneşi.
Biz fırtına altında
Yolun sonuna geldik.
Karanlığın yolaklarını da aştık
Aydınlık yolunu da.
Kızıl yengi yolunu,
Saf kardeşlik yolağını.
Devrimci anayurdumuz
Emekçilerin elinde şimdi.
Aslanların mirası
Köylülere ait şimdi.
Bitti zorbalık çağı,
Günü geldi emekçilerin.
Barış ve kardeşlik istiyoruz
Dünya halkları arasında.
Daha çok özgürlük istiyoruz
Ter dökenler için.
Ekmek istiyoruz onlar için,
Ev ve giysi istiyoruz.”
Avustralya
Avustralya’nın devlet marşı, ülkenin coğrafi güzelliklerini ve yurt sevgisini öne çıkarıyor. Olması gerektiği gibi bir marş.
Azerbaycan
Azerbaycan’ın devlet marşı, bugün kan, asker, savaş, namus, kendini vatan için feda etme gibi izlekleri öne çıkarıyor. Oysa Sovyet dönemindeki marş bambaşkaydı:
“Azerbaycan! Çiçeklenen respublika, şanlı diyar!
Kadir Sovyet ellerinde hem azadsan, hem bahtiyar.
Oktaybr’dan kuvvet alıp sen kavuştun saadete,
Alkış olsun bu hünere, alkış olsun bu kudrete!
Yolumuz Lenin yoludur, partiyadır rehberimiz,
Komünizmin güneşiyle nurlanacak seherimiz.
Biz gidirik geleceğe galiplerin çergesinde,
Yaşa, yaşa, Azerbaycan, Böyük Sovyet Ülkesi’nde!
Odlar yurdu! Bu ak günler el gücünün behresidir,
Kahramanlık, bir de hüner azad insan hevesidir.
Nesillerden nesillere yadigardır düyanetin
Komünizme gidirik biz, sıra mühim, adım metin.
Yolumuz Lenin yoludur, partiyadır rehberimiz,
Komünizmin güneşiyle nurlanacak seherimiz.
Biz gidirik geleceğe galiplerin çergesinde,
Yaşa, yaşa, Azerbaycan, Böyük Sovyet Ülkesi’nde!
Reşadetli Rus halkıdır, dostluk, birlik bayraktarı,
Mukaddestir, sarsılmazdır dost ellerin bu ilkarı.
Kardeş halklar birliğinden aldık gücü, kudreti biz,
Koy var olsun bu ittifak – şanlı Sovyet Vatanımız!
Yolumuz Lenin yoludur, partiyadır rehberimiz,
Komünizmin güneşiyle nurlanacak seherimiz.
Biz gidirik geleceğe galiplerin çergesinde,
Yaşa, yaşa, Azerbaycan, Böyük Sovyet Ülkesi’nde!”
Bangladeş
Bangladeş’in marşı, marşlar içinde en şiirsel, en duygusal olanlardan. Sözler, Rabindranath Tagore’dan*. Marş, tümüyle ülkenin coğrafi güzelliklerine ve yurt sevgisine ayrılmış:
“Altın Bengal’im, seviyorum seni.
Gökyüzün, havan, sonsuza kadar, ahenklendirir beni,
Bir flütmüş gibi.
Baharda, ey anam, mango korularından yayılan koku
Kendimden geçirir beni
Ne esrimedir o, ah!
Güzün, ey anam,
Tomurcuklanmış pirinç tarlalarında
Saçılışını gördüm heryere, tatlı gülücüklerin.
Ve o ne güzellik, o ne gölge, o ne sevgi
Ve ne şefkat!
O ne yorgan ki sermişsin ayaklarına banyan ağaçlarının
Ve nehir kıyıları boyunca.
Ey anam, dudağından dökülen sözler,
Balözüdür kulaklarıma.
Ne esrimedir o, ah!
Karanlığa gömse yüzünü, ey anam, üzünç,
Yaşla dolar gözlerimiz.”
Bhutan
Bhutan’ın marşı, içerik olarak, Budizm’den ve en çok da krala övgüden oluşuyor.
Şeriatla yönetilen Brunei’nin marşı, sultan övgüsünden oluşuyor.
Çin
Çin’in marşı, savaştan ve iç savaştan hemen sonraya tarihlendiği için, o dönemin ruhunu yansıtıyor:
“Kalkın, siz reddedenler köle olmayı!
Örelim etimizle ve kanımızla, yeni Çin Seddimiz’i!
Karşı karşıya en büyük yıkımla, Çin ulusu,
Kükreyecek tüm ezilen insanlar
Kalkın! Kalkın! Kalkın!
Sayımız çok ama tek yürek atıyor bizde!
Çıkarak karşısına düşman ateşinin, cesurca, ileri!
Çıkarak karşısına düşman ateşinin, cesurca, ileri!
İleri! İleri! İleri!”
Doğu Timor
Doğu Timor, yakın dönemde (2002) bağımsız olmuş bir ülke. Bu nedenle, marşta kurtuluş savaşının sıcaklığının hissedilmesi şaşırtmıyor:
“Anayurt, anayurt, Doğu Timor, Ulusumuz
Şan olsun halka ve kurtuluşumuzun kahramanlarına
Anayurt, anayurt, Doğu Timor, Ulusumuz
Şan olsun halka ve kurtuluşumuzun kahramanlarına
Altediyoruz yayılmacılığı, haykırıyoruz: yeter, sömürgeciliğe son!
Özgür vatan, özgür halk, hayır, hayır, hayır sömürüye.
İlerleyelim birlik içinde, güçlü ve kararlı
Sömürgecilikle savaşta, halkların düşmanıyla savaşta,
Son zafere dek, devrime doğru.”
Endonezya
Doğu Timor’un kopup bağımsızlık kazandığı ülke Endonezya idi. Endonezya’nın kendisi, birkaç onyıl önce Hollanda’ya karşı bağımsızlık mücadelesi verip özgür olmuştu. Bu nedenle, Endonezya’nın marşında da sömürgecilik karşıtı bir söylemin baskın olduğunu görüyoruz:
“Endonezya anayurdumuz, doğum yerimiz.
Ayaklandığımız yer, bu Anayurt’u korumak için kalktığımız.
Endonezya, ulusumuz, halkımız ve ülkemiz.
Gelin hadi, haykıralım hep birlikte “Birleşik Endonezya.”
Yaşasın ülkemiz, yaşasın devletimiz,
Ulusumuz, halkımız ve hepsi.
Ayaklansın o zaman ruhu, ayaklansın bedenleri
Büyük Endonezya için.
Büyük Endonezya,
Bağımsız ve özgür,
Sevgili ülkemiz.”
Ermenistan
Ermenistan’ın marşında, bayrak, düşman ve kendini vatan için feda etme vurgusu var.
Fiji
Bir ada ülkesi olan Fiji’nin marşında sık sık Tanrı geçiyor. Bunun dışında, dünyada birçok ada ülkesi marşında olduğu gibi, coğrafi güzelliklere vurgu var.
Filipinler
Filipinler’in, yaklaşık 120 yaşındaki marşı, İspanyol sömürgecilere karşı bağımsızlık kavgası sırasında kabul edilmiş. Bu nedenle, o dönemin ruhunu yansıtıyor:
“Sabah ülkesi, geri gelen güneşin çocuğu,
Yakıcı bir ateşle, tapıyor sana ruhlarımız.
Ülke, sevgili ve kutsal; soylu kahramanların beşiği,
İstilacılar asla, çiğnemesin kutsal kıyını.
Göklerinde bile ve bulutlarında,
Ve tepelerin ve denizin üstünde,
Görüyoruz aydınlığı,
Duyumsuyoruz çarpıntısını şanlı özgürlüğün.
Bayrağın, sevgili, tüm yüreklere,
Güneşin ve yıldızlar ışıl ışıl.
Parıldayan tarla asla,
Kararmasın gücüyle zorbanın!
Sevginin güzel ülkesi, ey ışık ülkesi,
İnsanı kendinden geçirir, kucağında uzanmak.
Şan olur, bir gün lekelenirsen,
Acı çekmek biz oğullarına ve de ölüm.”
Gürcistan
Gürcistan’ın marşı, özgürlüğü konu alıyor, şöyle bitiyor:
“Şükürler olsun özgürlüğe,
Özgürlüğe şükürler olsun!”
Hindistan
Hindistan’ın marşı da, Bangladeş’inki gibi, Rabindranath Tagore’un kaleminden çıkma. Marş, tümüyle Hindistan’ın güzelliklerine ayrılmış.
İran
İran’ın 1990’da kabul edilen marşı, dine vurgu yapan, ancak bir yandan da İran’a özgü izlekleri olan bir marş:
“Yukarıda, ufukta, yükseliyor Doğu’nun güneşi,
Hakikat’e İnananlar’ın gözlerindeki ışık.
Behmen –İnancımız’ın parıltısı.
Ey İmam, bağımsızlık ve özgürlüğe çağrın
Ruhumuza işlendi.
Ey Şehitler! Yankılanıyor haykırışlarınız, kulaklarımızda.
Dayanıklı, sürekli, ölümsüz,
İran İslam Cumhuriyeti.”
1979-1990 arası
1979’dan 1990’a, İran’ın benzer izlekler işleyen başka bir marşı vardı:
“Kuruldu İslam Cumhuriyeti,
Vererek bize Din’i ve Dünya’yı.
İran İnkılabı’yla
Yıkıldı zulüm sarayı.
Geleceğimizin imgesi
İsteğimizin gücü.
Dayanıklı kuvvetimiz,
İmanımız ve ittihadımız.
Hüda’nın elidir yardımcımız.
Rehberimizdir bu savaşta O.
Kuran’ın gölgesi altında
Sürekli olsun İran, sonsuza dek!
Azadlık çiçeklendi saf kanımızdan
Çiçekler gibi toprağımızdaki.
Bu marşla selamlıyor İran,
Vatan’ın savaşçılarını.
Cumhuriyetimiz’in dini,
Kalkanımız ve desteğimiz.
Azadlık ve refah, üstünlüğümüz
Silah ustalığımızla kazanılmış olan.
Geçti kara gecesi zorlukların,
Parladı talih güneşi.
Kuran’ın gölgesi altında
Sürekli olsun İran, sonsuza dek!”
1979 öncesinde ise, İran’ın şaha övgüler düzen bir marşı vardı.
Japonya
Japonya’nın marşı, imparatoru öven kısa ve sanatsız bir marş.
Kamboçya
Kamboçya’nın marşı, içerik olarak, büyük oranda krala övgü ve biraz da Budizm’den oluşuyor.
Kazakistan
Kazakistan’ın marşında dinsel göndermeler bulunmuyor. Marş, tümüyle Kazak insanının tarihine ve özelliklerine ayrılmış:
“(...)
Anayurdumuz, bozkır, kutsal beşiği kardeşliğin, uyumun
Sığınak oldu, candan bir sığınak herkese!
(...)”
Kırgızistan
Kırgızistan’ın marşı da Kazakistan’ın marşı gibi, Kırgız insanının tarihine ve özelliklerine odaklanıyor; bu odaklanmayı coğrafi güzelliklerin betimlenmesiyle pekiştiriyor. Marşın nakaratı şöyle:
“Hadi Kırgız halkı,
Özgürlüğe gel!
Kalk ve çiçeklen!
Kendin yarat yazgını!”
Kiribati
Kiribati’nin marşı, sevgi taşan bir marş. Son kıtadaki Tanrı göndermesi dışında, marş, tümüyle sevgi ve mutluluğa ayrılmış.
“(...)
Mutluluğa ulaşmak
Ve insanımıza huzur
Tek yürek olarak attığımızda
Olanaklı olacak,
Sevin birbirinizi!
Yayın mutluluğu ve birliği!
Sevin birbirinizi!
Yayın mutluluğu ve birliği!
(...)”
Kuzey Kore
Kuzey Kore’nin marşı, çoğunlukla ülkenin güzelliklerine ayrılmış:
“Söksün şafak, gümüşü, altını üzerinde bu ülkenin,
Doğal servetle dolu onbeşbin kilometre.
Güzel yurdum.
Bilge bir halkın gururu
Işıldayan bir uygarlık doğurdu
Beşbin yıllık tarihiyle.
Adayalım bedenimizi ve zihnimizi,
Sonsuza dek, Kore’mize hizmet etmeye.
Katı istenç, doğrulukla sıkı sıkıya bağlı,
Çalışma ruhunun yuvası,
Kucaklayarak Pektu Dağı havasını,
Uzanacak tüm dünyaya.
Halkının istenciyle kurulan ülke,
Öfkeli dalgalarla göğüs göğüse, acı kuvvetiyle.
Yüceltelim Kore’mizi,
Sınırsızcasına varsıl ve kuvvetli.”
Güney Kore
Güney Kore marşı da, coğrafi güzellikleri öne çıkarmış:
“Kurusun, eriyip gitsin Doğu Denizi’nin suları, Bekdu Dağı,
Korusun bizi yüce gökler, yaşasın ulusumuz!
Zırhlı çamı gibi Nam Dağı’nın
Fırtınada, ayazda dimdik ayakta olsun ruhumuz.
Gökkubesi güzün, ulu ve berrak.
Kalbimizde ışık saçan ay, biricik ve gerçek.
Hastalıkta da sağlıkta da seveceğiz ulusumuzu,
Tüm kalbimizle, ruhumuzla.
(Nakarat)
Üçbin kilometrekare amber çiçeği, ey güzel ülke,
Korusun onu Kore halkı sonsuza kadar.”
Laos
Laos’un marşı, sömürgecilikle mücadelenin bir ürünü:
“Lao insanları hep yücelttiler Anayurtları’nı,
Kalpte, ruhta ve güçte birlik.
Kararlılıkla ilerleyerek,
Saygıyla ve arttırarak Lao insanının şerefini
Ve ilan ederek, kendi kendilerinin efendisi olma haklarını.
Eşittir her kökenden Lao insanı
Ve izin vermeyecekler zarar vermesine sömürgecilerin ve hainlerin.
Savunacak bağımsızlığı tüm insanlar
Ve özgürlüğünü Lao ulusunun.
Kararlılar çarpışmaya zafer için
Ulusu refaha kavuşturmak için.”
Maldivler
Maldivler’in marşı, dini, bayrağı ve devleti anıyor; özgürlüğe de yer veriliyor.
Malezya
Federatif bir sultanlık sistemiyle yönetilen Malezya’nın marşı, Tanrı’yı ve Kral’ı anıyor.
Marshall Adaları
Marshall Adaları’nın marşı, birçok ada ülkesinde olduğu gibi, doğal güzelliklere odaklanıyor ve bitirirken Tanrı’yı anıyor.
Mikronezya
Mikronezya’nın marşı, adaya bağlılığı konu edinmiş.
Moğolistan
Moğolistan’ın marşı, çoğunlukla gelecek zaman kipinde:
“Kutsal devrimci ülkemiz
Yurdudur tüm Moğollar’ın,
Yenemeyecek bizi hiç bir düşman,
Ve sonsuza dek gelişeceğiz.
İlişkilerini güçlendirecek, ülkemiz
Tüm erdemli ülkeleri ile dünyanın.
Ve geliştirelim sevgili Moğolistan’ımızı
Tüm isteğimiz ve gücümüzle.
Yiğit Moğolistan’ın şanlı halkı
Altetti tüm acıları ve mutluluk kazandı,
Sevincin anahtarını, ilerleme yolunu-
Yüce Moğolistan –ülkemiz, sonsuza dek yaşa!”
Myanmar
Myanmar’ın marşı, kendini vatan için feda etme ve görev aşkı gibi öğeler barındırıyor.
Nauru
Güney Pasifik'te bulunan ve dünyanın en küçük ada ülkesi olan Nauru’nun marşı, yurt sevgisi ağırlıklı.
Nepal
Nepal’in 2007 öncesindeki devlet marşı, krala övgüden oluşuyordu. Cumhuriyetle birlikte benimsenen yeni marş ise, ülkenin coğrafi güzelliğini ve çoğulculuğu (“çeşitli ırklar, diller, dinler, kültürler”) konu alıyor.
Özbekistan
Özbekistan’ın marşında baskın izlek, yurt sevgisi:
“(...)
Solmaz imanı, bağrı açık Özbek’in.
Özgür, genç evlatlar sana güçlü kanat!
İstiklal meşalesi, barış koruyucusu,
Değerli anayurt, çiçeklen, geliş!
(...)”
Pakistan
Pakistan’ın marşında, Tanrı, devlet, bayrak vb. anılıyor.
Papua Yeni Gine
Papua Yeni Gine’nin marşında, Tanrı izleği baskın ve özgürlük sık sık anılıyor.
Palau
ABD'den sömürge yönetimine karşı uzun yıllar mücadele eden ve özgürlüğünü 1994'te kazanan Palau’nun çok kısa olan marşında ülke sevgisi görülüyor.
Samoa
Samoa'nın resmî adı Bağımsız Samoa Devleti. Güney Büyük Okyanus'unda, Polinezya'da bulunan, adalar topluluğundan oluşan bu ülkenin marşı, tümüyle bayrağa ayrılmış.
Singapur
Singapur’un marşı, Singapurlulara yönelik birlik olma ve birlikte ilerleme çağrısı niteliğinde.
Salamon Adaları
Solomon Adaları’nın marşı, büyük oranda, Tanrı’dan ülke için dilek dileme biçiminde.
Sri Lanka
Sri Lanka’nın marşı, bir anada kişileştirilmiş olan ülkeye yönelik yazılmış bir mektup gibi. Marşta, kan, feda, savaş vb. gibi öğeler yer almıyor.
Tacikistan
Tacikistan’ın marşı, ülke sevgisine ayrılmış. Marşta dinsel bir gönderme bulunmuyor. Kan, savaş, feda gibi kavramlar da anılmıyor.
Tayland
Tayland’ın marşı, Taylandlıların yaşama biçimini işliyor ve kendini vatan için feda etme öğesi taşıyor. Krallıkla yönetilen ülkenin hiç kralı övmeyen bir milli marşının olması şaşırtabilir. Ancak bunun nedeni, kral için ayrı bir marşın olması. Genellikle bu iki marş birlikte söyleniyor.
Tayvan
Tayvan, artık Çin’in bir parçası sayılıyor; ancak daha önce bağımsız bir devlet olarak varlık gösterdiği için ayrı bir marşa sahip. Marşta, Çin tarihine gönderme var.
Tonga
Tonga marşı, Soloman Adaları’nın marşında olduğu gibi, Tanrı’dan ülke için dilek diler bir niteliğinde.
Tuvalu
Tuvalu’nun marşının ilk kıtası Tanrı’yı, ikinci kıtası Kral’ı övüyor.
Türkmenistan
Türkmenistan’ın marşı, Türkmenbaşı’na yönelik övgü, tarafsızlığa yapılan vurgu ve vatan sevgisiyle niteleniyor.
Vanuatu
Vanuatu’nun marşı, biz dilinde olmasıyla öne çıkıyor. Tanrı’yı anmasıyla ise diğer ada ülkesi marşlarıyla benzeşiyor.
Vietnam
Vietnam’ın marşı, tümüyle savaş koşullarını yansıtıyor. Marş, daha Vietnam bağımsızlığını kazanmadan, 21 yaşındaki bir devrimci genç tarafından yazılıyor. Marşın söz ve beste yazarı o zamanlar Fransız sömürgecilere karşı suikast ve sabotaj gibi eylemlerde yer alıyor; ilerleyen yıllarda, Vietnam bağımsız olunca, ülkenin önde gelen sanatçılarından biri olarak saygı görüyor.
“Vietnam askerleri, ilerliyoruz
Kurtarmak için anayurdumuzu, tek bir iradeyle,
Ses veriyor aceleci adımlarımız, uzun ve çetin yolda.
Bayrağımız, zafer kanıyla kızıl, taşıyor ülkemizin ruhunu.
Silahların uzaktan gümbürdemeleri, geçiyor üstlerinden düşmanlarımızın cesetlerinin.
Her türlü güçlüğü yenerek, birlikte kuruyoruz direniş üslerimizi.
Mücadele edelim halkın davası için dur durak bilmeksizin,
Koşalım savaş meydanına!
İleri! Hep birlikte ilerleyerek!
Vietnamımız güçlü, ölümsüz.
Vietnam askerleri, ilerliyoruz
Altın yıldızlı bayrağımız rüzgarda
Rehber oluyor halkımıza, anavatanımıza; sıkıntıya, eziyete karşın.
Birleştirelim çabamızı, yeni bir yaşam kurma kavgamızda.
Ayağa kalkalım ve kıralım zincirlerimizi
Değil mi ki çok uzun süre yutkunduk öfkemizi,
Hazır olalım her tür feda için, ışıyacak yaşamımız.
Mücadele edelim halkın davası için dur durak bilmeksizin,
Koşalım savaş meydanına!
İleri! Hep birlikte ilerleyerek!
Vietnamımız güçlü, ölümsüz.”
Yeni Zelanda
Yeni Zelanda’nın ‘Tanrı Yeni Zelanda’yı Korusun’ adını taşıyan marşı, şaşırtıcı bir biçimde dindar. Marş, daha önceki örneklerde gördüğümüz gibi, Tanrı’ya ülke için dilek dileme niteliğinde.
Sonuç olarak, Asya-Pasifik’te marşlarda birtakım ortak izlekler olmadığını görüyoruz; ancak yine de yukarıda çeşitli ülkeleri belli gruplara ayıracak kadar çok sayıda izlek görmüş olduk. Asya-Pasifik, çok geniş bir coğrafya; böyle bir genişlikte, izleklerin de çok çeşitli olması şaşırtmıyor. Haftaya yayınlanacak olan Latin Amerika bölgesi ise tam tersi bir özellki gösteriyor.(**) (UBG/HK)
***
* Rabindranath Tagore - (6 Mayıs 1861 - 7 Ağustos 1941) Bengal, Kalküta'da doğan ve ölen Bengal kökenli Hindistanlı şair, yazar ve ressam. 1913 Nobel Edebiyat ödülü sahibi. Hindistan'ın bağımsızlık mücadelesinde önemli siyasi figürlerden biridir.
Notlar
1- Bu yazıda, Arap marşlarını kapsam dışında tutuyoruz. Arap marşlarıyla ilgili ayrı bir inceleme için bkz. Gezgin, U.B. (2017). Arap coğrafyasının devlet marşları üzerine. Deng 24, 29 Nisan 2017. http://deng24.com/5023-2
2- Bu yazıdaki bütün marşlar şu kaynaktan alınmıştır: Gezgin, U.B. (2005/2007). Devletler ve Marşları.
.jpg)
