Almanya’da pazar günü gerçekleştirilecek genel seçimlere 90’ın üzerinde Türkiye kökenli politikacı, milletvekili adayı olarak katılıyor. Seçim anketleri ve üyesi oldukları partilerin eyalet aday listelerindeki yerlerine göre yapılan ilk değerlendirmeler, adayların en az 14’ünün seçilme şansının çok yüksek olduğunu gösteriyor. Doğrudan adayların kendilerine yönelen tercihli oylara bağlı olarak bu sayı biraz daha artabilir de... Federal Meclis’te şu anda dört partiden Türkiye kökenli 11 milletvekili yer alıyor.
Seçilme şansı çok yüksek olan adaylar şöyle: SPD’den Aydan Özoğuz, Cansel Kızıltepe, Gülistan Yüksel, Elvan Korkmaz, Mahmut Özdemir, Nezahat Baradari, Metin Hakverdi, Yeşiller’den Ekin Deligöz, Cem Özdemir, Filiz Polat, Canan Bayram, Sol Parti’den Sevim Dağdelen, Gökay Akbulut, CDU’dan da Cemile Yusuf. SPD’den Macit Karahmetoğlu ve Tuna Fırat, Yeşiller’den Özcan Mutlu, Sol Parti’den de Evrim Sommer ile Hakan Taş ise sürpriz yapıp, seçilebilecek adaylar arasında yer alıyor. Listelerin seçilme şansı olmayan alt sıralarında yer aldıkları ya da üyesi oldukları partiler zaten seçim barajlarını aşamayacağı için diğer adayların seçilme şansı yok.
Partilerin en fazla Türkiye kökenli aday gösterdiği eyaletler Kuzey Ren Vestfalya ve Berlin. Türkiye kökenli göçmenlerin ve seçmenlerin yoğun olarak yaşadığı bu eyaletlerin bazı seçim bölgelerinde birbirine rakip olan iddialı adayların hepsi Türkiye kökenli.
Özellikle Berlin – Kreuzberg’de karşı karşıya gelen adaylardan Canan Bayram (Yeşiller) ve Cansel Kızıltepe (SPD) arasındaki yarış büyük ilgi çekiyor. Kazanma şansı hiç yok ama CDU bile bir Türk kökenli aday (Timur Hüseyin) göstererek bu yarışa katılmış durumda.
Kadınlar çoğunlukta
Seçime giren Türkiye kökenli adayların büyük kısmını kadınlar oluşturuyor. Ortada toplam sayısının 92 olduğu belirtilen bu adayları içeren bir liste yok, dolayısıyla bunlar arasındaki kadınların oranını tam olarak tespit etmek mümkün değil.
Ancak büyük partilerin listelerinde yer alan Türkiye kökenli adaylar arasında kadınların oranı yüzde 60’ı geçiyor. Buna bakarak, Türkiye kökenli adayların tamamıın en azından yarısının kadın olduğu tahmini yapılabilir. Seçilme şansı yüksek olanlar arasında ise bu oran çok daha yükseliyor ve yüzde 80’i buluyor.
Kadınların ağırlıkta olması Türkiye kökenli adaylar açısından geçerli bir olgu. Toplam 4828 adayın sadece 1400’ü kadın, yani ülke geneli açısından kadın adayların oranı yüzde 30’un da altında.
Seçileceklerin çoğu “Türkiye düşmanı” partilerden
Seçilme şansı çok yüksek olan adayların çoğu Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın “Türkiye düşmanı” olarak ilan ettiği ve bu nedenle boykot edilmesi çağrısında bulunduğu partilerin (SPD, Yeşiller ve CDU) listelerinde yer alıyor.
Erdoğan’ın “Türkiye düşmanı partiler” listesinde yer almayan partilerden AfD ve FDP’nin aday listelerinde listelerinde hiç Türkiye kökenli aday yok. Cumhurbaşkanı tarafından “unutulduğu” ya da “adını anmaya bile gerek görmediği” için sözkonusu “düşman partiler” arasında sıralamadığı Sol Parti’nin adayları arasında Türkiye kökenli 17 kişi yer alıyor. SPD’den 16, Yeşiller’den 11 ve CDU’dan da 2 aday Türkiye kökenli göçmenlerden.
Türklerin Partisinden 14 Aday
Seçim yarışındaki 92 adayın çoğu, barajları aşıp Federal Meclis’e girme şansı hiç olmayan sol partilerin listelerinde yer alıyorlar. Bir de AKP’ye yakın Türkiye kökenli göçmenler tarafından kurulmuş olan partilerden AD-D (Alman Demokratlar Birliği) var. Seçime sadece çok sayıda Türkiye kökenli göçmenin yaşadığı, Almanya’nın en büyük eyaletlerinden Kuzey Ren Vestfalya’da giren AD-D’nin listesinde yer alan 14 adayın ise hepsi Türkiye kökenli.
Birkaç ay önce aynı yerdeki eyalet meclisi seçimlerinde oyların binde birini alabilen bu partinin, şimdi de barajları aşma şansı yok, ancak Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın dolaylı desteğini alarak yürüttükleri kampanyayla oylarını artırmayı hedefliyor.
“Türk” milletvekillerinin sayısı artıyor ama...
Federal Meclis’e geçtiğimiz genel seçimde giren 598 milletvekilinin 11’i Türkiye kökenliydi (yüzde 1.8). Toplam 62 milyona yakın seçmen içindeki Türkiye kökenlilerin sayısı resmi açıklamalara göre, 720 bin civarında (yüzde 1.2). Bu durum Federal Meclis’teki Türkiye kökenli milletvekili sayısının, toplam seçmenler arasındaki Türkiye kökenlilerin oranına denk geldiğini gösteriyor.
Yeni meclisteki Türkiye kökenlilerin sayısının daha da artması beklendiğine göre, Almanya’nın Türkiye kökenli göçmenlerin siyasal katılımı ve temsili açısından ilk bakışta ideal bir durumda olduğu söylenebilir. Ancak burada sadece Almanya vatandaşlığına geçmiş olan Türkiye kökenli göçmenler sözkonusu. 40-50 yıldır Almanya’da yaşayıp da, bu ülkenin vatandaşlığına geçmedikleri için seçme ve seçilme haklarından yoksun olan yüzbinlerce göçmen dikkate alındığında, Türkiye kökenli vekil sayısının halen çok düşük olduğu görülüyor.
Bu sayı toplumsal gelişmenin gerisinde de kalsa her seçimde artıyor. Çoğu işçi kökenli göçmen ailelerden gelen ve ebeveynlerinin verdiği Türkçe isimleriyle siyasi çalışmalarını sürdüren bu insanların sayısının giderek artması, Türkiye kökenli göçmenlerin Almanya’ya entegrasyonu açısından önemli bir gösterge. Aralarında önemli siyasal ayrılıklar olsa da hepsi Almanya’da yetişmiş bu insanların ülkenin en önemli yasama organındaki var olmaları, ülkede giderek güçlenen yabancı düşmanlığıyla mücadele açısından da büyük bir kazanım.
Yeniden seçilme şansı yüksek olanlar
Ekin Deligöz (1971, Tokat): Bu seçimde de Yeşiller partisinin Bavyera eyalet listesinin 3’ncü sırasında yer alan Deligöz, Federal Meclis’teki en kıdemli Türkiye kökenli politikacı. Federal Meclis’teki 6’ncı dönemine hazırlanan Deligöz, ilk kez 1998’de seçilmişti. 1979’dan bu yana Almanya’da yaşayan Deligöz, 1988 yılından bu yana da Yeşiller üyesi. Aynı zamanda seçim bölgesi Neu Ulm’un direkt adayları arasında yer alıyor.
Aydan Özoğuz (1977, Hamburg): Almanya tarihinde Federal Hükümet’te bakan olarak yer alan (Göç, Sığınmacılar ve Entegrasyondan Sorumlu Devlet Bakanı) Türkiye kökenli ilk politikacı olan Özoğuz, 2009 yılından bu yana federal milletvekili. Seçime Hamburg eyaletinden liste başı adayı olarak giren Özoğuz, aynı zamanda kendi seçim bölgesinden doğrudan aday. Özoğuz, 2011 yılından bu yana da SPD’nin genel başkan yardımcılarından.
Sevim Dağdelen (1975, Duisburg): Federal Meclis’e ilk kez 2005 yılında giren Sevim Dağdelen’in 4’ncü kez seçilme şansı çok yüksek. Sol Parti’nin Kuzey Ren Vestfalya eyalet listesinde 5’nci sırada yer alan Dağdelen, Federal Hükümet’in Türkiye politikasına sert eleştirileriyle, Almanya’nın Türkiye’ye silah satışını durdurması yolundaki çağrılarıyla dikkat çekiyor.
Cemile Yusuf (1978, Leverkusen): Hıristiyan demokratların Federal Meclis’e gönderdiği Türk kökenli ilk politikacı olan Yusuf, ikinci kez seçilmeye hazırlanıyor. Ailesi Batı Trakya’dan (Yunanistan) Almanya’ya göç etmiş olan genç politikacının soyadı, resmi yazışmalarda “Giousouf” olarak geçiyor. Yusuf, CDU’nun Kuzey Ren Vestfalya eyalet listesinin 24’ncü sırasından aday. Aynı zamanda kendi seçim bölgesi Hagen’da doğrudan aday olarak seçilmeye çalışıyor.
Gülistan Yüksel (1962, Adana): İkinci kez Federal Meclis’e seçilmeye hazırlanan Yüksel, SPD’nin Kuzey Ren Vestfalya eyalet aday listesinin 12’nci sırasında, yani seçilme şansı çok yüksek. 1970 yılından bu yana Almanya’da yaşayan Yüksel, aynı zamanda kendi seçim bölgesinin (Mönchengladbach) doğrudan adaylarından.
Cansel Kızıltepe (1975, Berlin): Keuzberg’de doğan, büyüyen ve halen ailesiyle birlikte orada yaşayan Kızıltepe, seçime hem bu bölgenin doğrudan adayı olarak, hem de SPD’nin Berlin eyalet listesinin 3’ncü sırasından giriyor. Federal Meclis’e ikinci kez seçilmesi kesin olan Kızıltepe, ondan önce 7 yıl boyunca aynı yerde SPD’nin sol kanat önderlerinden Otmar Schreiner’in yardımcılığını yürütmüştü.
Cem Özdemir (1965, Urach): Almanya’da bir siyasi partinin genel başkanı olan ilk Türkiye kökenli politikacı olan Özdemir (2008 yılından bu yana Yeşiller partisinin eş genel başkanı), aynı zamanda Federal Meclis’teki ilk Türkiye kökenli milletvekillerinden (1994’te SPD’den Leyla Onur’la birlikte seçilmişti). Özdemir, 6’ncı kez (1994, 98, 2002, 09, 13) Federal Meclis’e seçilmeye hazırlanıyor. Bir kredi skandalı yüzünden 2002’de federal milletvekilliği dahil, tüm siyasal görevlerinden istifa eden Özmeir, 2004-09 döneminde de Avrupa Parlamentosu’nda milletvekili olarak yer aldı.
Metin Hakverdi (1969, Hamburg): Türkiye kökenli bir taksi şöförüyle, Doğu Almanya kökenli bir sektereterin çocuğu olan Hakverdi, 2013’deki seçimde kendi seçim bölgesinin doğrudan adayı olarak (yüzde 40.4 oyla) Federal Meclis’e seçilmişti. Hakverdi, bu seçimde de aynı bölgenin doğrudan adayı ve yine rakiplerine büyük fark atarak seçilmesi bekleniyor.
Mahmut Özdemir (1987, Duisburg): 2013’te Federal Meclis’e “en genç milletvekili” olarak giren Özdemir (26 yaşındaydı), yine seçim bölgesi Duisburg’dan doğrudan seçilmeyi hedefliyor. SPD’nin eyalet aday listesinin seçilme şansı olmayan 63’ncü sırasında yer alan Özdemir’in, önceki seçimdekine benzer bir sonuçla (doğrudan oyların yüzde 43,2’sini almıştı) Federal Meclis’e girmesi bekleniyor.
İlk kez seçilme şansı yüksek olanlar
Elvan Korkmaz (1985, Gütersloch): SPD’nin Kuzey Ren Vestfalya eyalet listesinin 16’ncı sırasından aday olan Korkmaz, aynı zamanda kendi seçim bölgesi Gütersloch’un doğrudan adaylarından. Almanya Alevi Gençler Birliği’nin yöneticileri arasında yer alan Korkmaz, SPD’nin eyalet örgütünün dört başkan yardımcısından biri.
Nezahat Baradari (1965, Ankara): SPD’nin Kuzey Ren Vestfalya eyalet listesinin 18’nci sırasından aday olan Baradari de kendi seçim bölgesinin (Olpe) doğrudan adaylarından. Çocuk doktoru olarak çalışan Baradari, ilkokula Almanya’da başlamış, 3’ncü sınıftan sonra 4 yıl Türkiye’de yaşadıktan sonra tekrar Almanya’ya dönmüş. Atatürkçü Düşünce Derneği, Türk-Alman Birliği gibi sivil toplum örgütlerinin yönetiminde görev almış. SPD’ye 1984’te giren Baradari, aynı zamanda CHP’nin Almanya örgütlenmesinde de üye.
Filiz Polat (1978, Bramsche-Osnabrück): Yeşiller partisinin Aşağı Saksonya eyalet listesinin 3’ncü sırasından Federal Meclis’e aday olan Polat, 2004 yılından bu yana eyalet milletvekiliği yapıyor.
Gökay Akbulut (1983, Pınarbaşı): Kürt kökenli bir aileden gelen Akbulut, 1990 yılından bu yana Almanya’da yaşıyor. Sol Parti’nin Baden Württemberg eyalet listesinin 3’ncü sırasında yer alan Akbulut, 2014’ten bu yana da Mannheim İl Genel Meclisi üyesi. Mannheim’dan da doğrudan aday olan Gökbulut’un eyalet listesinden Federal Meclis’e seçilme şansı yüksek.
Canan Bayram (1966, Malatya): 2006 yılında Berlin Eyalet Meclisi’ne şimdi doğrudan aday olduğu bölgeden doğrudan seçilen Bayram, 2009 yılında SPD’den ayrılıp, Yeşiller’e geçtiğinde o dönemki siyasi dengeleri altüst ederek dikkatleri çekmişti. Yeşillerin efsane isimlerinden Christian Ströbele’nin siyaseti bırakması nedeniyle, onun misyonunu sürdürmek üzere aynı bölgeden aday oldu. Bayram da Ströbele gibi avukat ve Yeşiller’in sol kanadından.
Düşük de olsa seçilme şansı olanlar
Özcan Mutlu (1968, Kelkit): 1973’ten bu yana Berlin’de yaşayan Mutlu, Yeşiller partisinin Berlin aday listesinin 4’ncü sırasında yer alıyor. Son kamuoyu yoklamaları, bu sıranın önceki yıllarda olduğu gibi garanti seçilme şansı taşımadığını gösteriyor. Mutlu, Yeşiller Berlin’de oy patlaması yaparsa ya da Mutlu doğrudan aday olduğu seçim bölgesinde diğer adayları geride bırakabilirse seçilebilir.
SPD’nin Baden Württemberg eyalet aday listesinin 22’nci sırasında yer alan ve kendi seçim bölgesinden doğrudan aday olan Macit Karamehmetoğlu, partisinin oylarının küçük oranda artması halinde seçilme şansı var.
SPD’nin Hessen aday listenin 19’ncu sırasında yer alan Tuna Fırat’ın buradan seçilme şansı yok gibi. Ancak doğrudan aday olduğu seçim bölgesini (Offenbach) almaş sansı var.
Sol Parti Berlin’de geçen seçimde 6 milletvekili çıkarmıştı. Bu seçimde partinin eyalet listesinin 5 ve 6’ncı sırasında Evrim Sommer’le Hakan Taş yer alıyor. Ancak bu seçimde koltukların paylaşılmasında 2 parti daha (AfD ve FDP) sözkonusu olacağı için bu sıralardan seçilme şansı düşmüş durumda.
Diğer adayların seçilme şansı ise çok düşük. Çoğu hem partilerin aday listesinde yer alan, hem de doğrudan aday olan bu politikacılardan bir bölümü şöyle: Serpil Sarıkaya ve Elvan Polat (SPD - Hessen), Nezahat Yıldırım (SPD – Baden Württemberg), Mahmut Çınar (SPD – Schleswig Holstein), Tevfik Özkan (SPD – Aşağı Saksonya), Kadriye Pile (SPD – Bremen), Abuzer Erdoğan ve Filiz Çetin (SPD – Bavyera), Ecevit Emre (Sol Parti – Baden Württemberg), Ayten Kaplan (Sol Parti – Kuzey Ren Vestfalya), Mazlum Koç (Sol Parti – Bremen), Ayşe Fehimli-Kuzu (Sol Parti – Schleswig Holstein), Behiye Uca ve Orhan Kara (Sol Parti – Aşağı Saksonya), Erkan Dinar (Sol Parti – Bavyera), Mahmut Yıldız ve Dilek Kırmızıtaş (Yeşiller – Rheinland Pfalz), Gönül Eğlence (Yeşiller – Kuzey Ren Vestfalya), Danyal Bayaz (Yeşiller – Baden Württemberg), Filiz Demirel ve Meryem Çelikkol (Yeşiller – Hamburg)... (GK/YY)
ALMANYA SEÇİME DOĞRU - GÜRSEL KÖKSAL
1- Hükümeti Merkel Kuracak, Ama Kiminle?
2- Seçime Katılım mı? Boykot mu?
3- Aşırı Sağın Yükselişi Önlenemiyor
4- Daha Fazla Türkiye Kökenli Milletvekili
