İsrail'in giderek artan saldırganlığı, gözlerin Ortadoğu'ya çevrilmesine neden oluyor. Bir diğer tarafta ise Rusya ve Ukrayna arasında süren savaş gündemdeki yerini kaybetse de zaman zaman kendini yeniden hatırlatıyor. Ancak kıtlık, susuzluk, iklim değişikliği gibi nedenlerle insanların ölüm sınırında yaşadığı Afrika'da süren silahlanma yarışı en az onlar kadar gündemde olmayı hak ediyor.
Tüm yoksulluğuna rağmen, 2024 yılında Afrika kıtasının toplam savunma harcaması yaklaşık 52,1 milyar ABD doları olarak gerçekleşti. Bu, bir önceki yıla göre yüzde 3’lük bir artışa, 2015’e kıyasla yüzde 11’lik bir yükselişe işaret ediyor.
Cezayir’in 2024 itibarıyla savunma bütçesi, gayrisafi yurt içi hasılasının (GSYİH) yaklaşık yüzde 8,2’sine denk geliyor. Bu oran, dünya genelinde Ukrayna’dan sonra en yüksek ikinci pay olarak dikkat çekiyor.
Namibya'da ise savunma harcamaları GSYİH’nın yüzde 7’si düzeyinde; kişi başına yaklaşık 434 milyon ABD doları (8 milyar Namibya doları) tutarında bir savunma bütçesi açıklamış durumda.
Günümüzde savaşlar artık insansız araçlarla yürütülüyor. Savaş uçaklarına göre çok daha ucuz olan insansız hava araçları (İHA) ya da diğer adıyla dronelar, Afrika ülkelerinin de gözdesi. İHA pazarı ise Türkiye ile Çin arasında önemli bir rekabete sahne oluyor.
Türkiye merkezli Baykar Savunma tarafından üretilen Bayraktar TB2 ve Akıncı tipi silahlı insansız hava araçları (SİHA), Afrika’da giderek daha fazla ülkenin askeri envanterine giriyor. Uluslararası Stratejik Araştırmalar Enstitüsü (IISS) ve Yeni Amerikan Güvenliği Merkezi (CNAS) verilerine göre Türkiye, son beş yıl içinde Afrika’ya en fazla silahlı drone satan ülke konumuna yükseldi.
CNAS’a göre, 2022’de altı yeni Afrika devleti TB2 aldı ve böylece Türkiye Çin’in önüne geçti. Genel olarak 30’dan fazla ülke silahlı drone operasyonuna sahip; 90’dan fazla ülke ise en az bir insansız hava aracı kullanıyor. Türkiye NATO standartlarında satış yapıyor, üstelik Avrupa ülkeleri gibi siyasi iklim konusunda bir talepte bulunmuyor. Bu nedenle Avrupa ülkelerinde ziyade Türkiye firmaları tercih ediliyor. Çin de siyasi taleplerde bulunmuyor ama yine de düşük maliyet ve hızlı teslimat nedeniyle Türkiye tercih ediliyor.
Tüm bu satışların tamamına yakını, Baykar Teknoloji tarafından üretildi. Şirketin geliştirdiği Bayraktar TB2, özellikle düşük maliyeti (2–5 milyon dolar arası), sahadaki etkinliği ve kısa teslim süreleriyle öne çıkıyor. Baykar’ın 2026’ya kadar Fas’ta bir drone montaj fabrikası kurma planı da, Türkiye’nin Afrika pazarındaki kalıcı etkisini artırma amacını gösteriyor.
Her ne kadar bu SİHA'lar askeri başarılar getirse de, sahadan gelen bilgiler sivil kayıpların da ciddi ölçüde arttığını gösteriyor. Drone Wars UK’ye göre 2021–2024 döneminde Afrika'da düzenlenen hava saldırılarında yaklaşık 940 sivil yaşamını yitirdi. Türkiye'nin sattığı TB2'lerin bu kayıplardaki payı tartışma konusu.
(Mİ)
