Amerika Birleşik Devletleri'nde 4 Kasım'daki başkanlık seçimleri yaklaşırken, kampanyayı medyadan izleyen biri tek seçeneğin Barack Obama ya da John McCain olduğunu düşünebilir. Oysa, seçimlere adaylığını koymuş sosyalistlerden, yeşillerden ya da aşırı liberal veya muhafazakar kesimden sekiz aday daha var. Mali kaynaklardan yoksun oldukları için seslerini duyuramayan adaylarla ilgili kısa bir derleme sunuyoruz.
Ralph Nader - Bağımsız
Lübnanlı göçmen bir ailenin çocuğu olan Ralph Nader (1934- ), Amerikan tüketici haklarının en etkin savunucusu olarak ün yaptı. 1965’lerden bu yana Çevre Koruma İdaresi, Çalışma Güvenliği ve Sağlığı İdaresi, Tüketici Ürünleri Güvenlik Komisyonu gibi devlet kurumlarının oluşumuna ve Bilgi Edinme Özgürlüğü Yaşası’nin çıkarılmasında etkin rol oynadı.
Varsıl destekçilerin etkisinde kaldığı için iki partili sestem karşıtı olan Nader, 1996’da Yeşil Parti’den başkan adayı oldu. 2000 seçimlerinde adaylığını yineledi ve yüzde 3 oy alarak Al Gore’un seçimi kılpayı kaybetmesinden sorumlu tutuldu. 2004’te bağımsız başkan adayı olan Nader, bu yıl 45 eyalette bağımsız , bazı eyaletlerde Barış ve Özgürlük Partisi, bazı eyaletlerde ise Yeni Bağımsız Parti’den başkan adayı oldu. Nader’in başkan yardımcılığına adayı aktivist Matt Gonzales.
Toplumcu politikalara kesin öncelik veren Nader’in seçim programı sosyalistlere çok yakın görülüyor. Eğitim ve sağlık hizmetlerinin tamamen devletleştirilmesi bunların başında geliyor. Nader, çok uluslu şirketlerin yönetimdeki elini keserek direksiyona gerçek halk iradesini getirmek istediğini söylüyor. Başta başın olmak üzere çoğu demokrasi dinamiklerinin sermayenin elinde olduğunu savunan Ralph Nader, finanstan, çevreye, enerjiden iş yaşamına her alanda derin yasal düzenlemelerle halkın irade ve çıkarının korunması gerektiğini belirtiyor.
Cynthia McKinney – Yeşiller Partisi
Atlanta kentinin ilk siyah polisinin kızı olan Cynthia McKinney (1955- ) uluslararsı ilişkiler ve hukuk eğitimi aldı ve halen Kaliforniya’daki Berkeley Üniversitesi’nde doktora öğrencisi. Demokrat Parti’den 1993-2003 ve 2005-2007 yıllarında Temsilciler Meclisi’nde hizmet eden McKinney, Georgia eyaletinin ilk siyah kadın kongre üyesi.
Başkan Bush’un 11 Eylül saldırısını önceden bildiğini idda etmesi nedeniyle Kongre’de tepki toplayan Demokrat McKinney 11 Eylül Halk Komitesi’nin başkanlığını da yaptı.
Yeşil Parti tüm eyaletlerde örgütlenmiş olduğu için başkan adayı bütün seçim pusulalarında yer alacak. Yeşil Parti’ye 2007 yılında geçen Cynthia McKinney’in Başkan yardımcı adayı New Yorklu politik hip-hop aktivisti gazeteci Rosa Clemente.
“Hedef nükleersiz ve karbonsuz Amerika, petrolü toprakta bırak” diyen McKinney’in seçim programı şu ana başlıklardan oluşuyor:
Güneş, jeotermal gibi enerji kaynaklarına yatırımların teşviki, sağlıkta kar amaçlı sigorta sektörünün devreden çıkarılması, ücretli kesime vergi indirimi, askeri endüstrinin devreden çıkarılmasıyla “barış ve adalet böleni”nın eğitim, sağlık ve çevreye yöneltilmesi, Amerikan birlikleriin Irak, Afganistan ve diğer tüm ülkelerden düzenli bir şekilde çekilmesi, nükleer test yasağı ve karşılıklı nükleer silahsızlanmaya hız verilmesi, toplu taşıma odaklı genel altyapı yenilemesine ağırlık verilmesi, kürtaj yasaklarının kaldırılması ve kök hücre araştırmasına devlet desteği sağlanması.
Bob Barr – Özgürlükçü Parti
Babası mühendis olan Bob Barr'ın (1948- ) çocukluğu Malezya, Pakistan, Panama, Irak ve İran’da geçti. Tahran Devlet Lisesi mezunu olan Barr, yüksek öğrenimini uluslararası ilişkiler ve hukuk dallarında yaptı. Vietnam savaşı karşıtı gösterilerde yer alan genç demokrat 70’li yıllarda Cumhuriyetçilere katıldı. 1971-78 yıllarında yükseköğrenimi sırasında CIA’da analist olarak çalıştı. Barr 1984’te Reagan yönetimince Georgia Eyalet Savcılığı’na atandı, 1994’te de Temsilciler Meclisı’ne seçildi. 2006 yılında Cumhuriyetçi Parti’den Özgürlükçü Parti’ye geçti. Bu geçişin ardından 1995-2003 arası Kongre’de savunduğu eşcinsel evliliği, kürtaj karşıtlığı ile anti-terör yasası, Irak Savaşı yandaşlığından pişmanlık duyduğunu açıkladı. Barr’in Başkan yardımcısı adayı yine eski bir Cumhuriyetçi olan Wayne Alyn Root.
Barr’ın kampanya planında özetle devletin küçültülmesi, serbest girişimciliğin teşviki, vergilerin düşürülmesi ve geniş kişisel özgürlükler konularına öncelik verilmesi savunuluyor. Barr seçilirse, devlet harcamalarını ciddi seçilde keseceğini, enerji ve sağlık gibi konuları tüketici ile girişimcinin serbest piayasada uzlaşmasına bırakacağını söylüyor.
Brian Moore – Sosyalist Parti-ABD
İrlandalı katolik bir göçmen ailesinin 7 çocuğundan biri olan Brian P.Moore (1943- ) Hür Birlik Partisi’nce de destekleniyor. Kamu yönetimi eğitimi alan Moore, sağlık sektöründe çeşitli görevlerde çalıştı. Bolivia, Panama ve Peru’da “Barış Birlikleri’nde gönüllü çalışan Moore ayrıca Ekvador, Brezilya, Guatamala, Dominik Cumhuriyeti ve Meksika’da da yoksullukla mücadele projelerinde yer aldı. Brian Moore 1980’den buyana başkent Belediye Başkanlığı’na aday olmasına karşın seçilemedi. Moore iki kez de Temsilciler Meclisı’ne adaylığını koymuştu. 2007’de Sosyalist Parti’ye katılan Brian Moore’un Başkan Yardımcısı adayı Stewart Alexander.
ABD’nin savaşlarına karşı çıkan Biran Moore’un seçim programında, katılımcı demokrası, eğitim ve sağlık hizmetlerinin devlet hizmeti şeklinde sunulması, her Amerikan ailesine devlet garantili gelir, nükleer santrallerin kapatılması, petrol, ilaç, banka, sigorta, demiryolu, otomotiv, eğlence ve spor endüstrilerinin devletleştirilmesi, koşulsuz silahsızlanma, CIA, Ulusal Güvenlik Ajansı ve İç Güvenlik Bakanlığı’nin kapatılması, tüm yurtdışı askeri üslerin kapatılması, askeri bütçenin yüzde 50’sinin hemen, kalanının da 10 yıl içinde kesilmesi, şirket karlarının ve yüksek maaşların sınırlandırılması ve sahipliğin çalışanlara geçirilmesi, herkes için ulusal barınma planı yapılması, IMF, Dünya Bankası ve Dünya Ticaret Örgütü’nden ve NATO’dan çekilinmesi, Küba ambargosuna son verilmesi, Guantanamo’dan çekilmek ve bir dizi sosyalist uygulama yer alıyor.
Charles O. Baldwin - Anayasa Partisi
Demokrat, sendikalı bir kaynak işçisinin oğlu olan Charles (Chuck) O.Baldwin (1952- ) CrossRoads Baptist Kilisesi’nin kurucusu ve lideri. Teoloji doktoru olan Baldwin, 2000 yılında George Bush’u “nazı almanyası’nın avengalist fuhrer”inne benzettiği ve görüşlerini liberal bulduğu için Cumhutiyetçi Parti’den ayrılarak Anayasa Partisi’ne geçti. Baldwin’in Başkan Yardımcı adayı Darrel Casle.
Charles Baldwin’in seçim programı, maliyeyi, vergiyi, eğitim bakanlığını, okul sistemini kaldırmak, Birleşmiş Milletler’i terk ederek bir dizi ticari ve askeri uluslararası anlaşmadan çekilmek gibi keskin değişim önerileri içeriyor. Kürtaja şiddetle karşı çıkan Baldwin, silah edinmenin anayasal hak olduğunu ve korunacağını söylüyor.
Gloria La Riva – Sosyalizm ve Özgürlük Partisi
Güney Amerikalı göçmen bir alinenin kızı olan Gloaria La Riva (1954- ) Sosyalizm ve Özgürlük Partisi’ne 2004 yılında katıldı. 1992 yılında Emekçi Dünyası Partisi’nin başkan adayı gösterilen La Riva 1994 ve 1998 yılında da Barış ve Özgürlük Partisi’nden Kaliforniya Valiliği’ne aday olmuştu. Sadece 12 eyalette seçim pusulasına katılma hakkı kazanabilen La Riva’nin Başkan Yardımcısı adayı Eugene Puryear.
Gloria La Riva, seçim programını sosyalist mücadeleye dayandırıyor ve ABD’nın tüm sorunlarının sosyalizmle çözülebileceğini savunuyor. Ekonominin motoru olan sektörlerin devletleştirilmesi, ücretsiz ve kaliteli eğitim ve sağlık hizmetleri, birey ve işçi haklarının genişletilmesi, silahsızlanma, Irak’tan çekilme, İsrail’e yardımın kesilmesi ve Filistin’e kendi kaderini tayin hakkı tanınması, Küba ambargosunun sona erdirilmesi, sendika sistemindeki şovenizm, ırkçılık, korumacılığın yerini uluslararası emek dayanışmasına bırakması La Riva’nin kampanya planında yer alan önemli konular arasında yer alıyor.
Alan Keyes – Amerika’nın Bağımsız Partisi
Siyah bir Amerikan Piyade Çavuşu’nun beş çocuğundan biri olan diplomat Alan Keyes, kamu yönetimi doktorasını Harvard Üniversitesi tamamladı. Cumhuriyetçi Parti’den 1996 ve 2000 yıllarında Başkan aday adayı, 1988, 1992 ve 2004 yıllarında da Senatör adayı olan Keyes’in tüm politik seçim girişimleri sonuçsuz kaldı. 2008’de John McCain’e karşı Cumhuriyeci Parti başkan adaylığını kaybeden Alan Keyes Nisan ayında Anayasa Partisi’ne geçip oradan aday oldu. Anayasa Partisi başkan adaylığını da Charles Baldwin’e kaptıran Keyes bu yenilginin üzerine kendi kurduğu Amerika’nin Bağımsız Partisi’nden başkan adayı oldu. Sadece birkaç eyalette seçim pusulasına giren Keyes’in Başkan yardımcısı adayı Brian Rohrbough.
Muhafazakar sağ görüşlü Keyes, Obama ve McKinney ile birlikte üçüncü siyah başkan adayı. Keyes’in kampanya planı kurtaj karşıtlığı, eğitimde dine daha geniş yer verilmesi, silah edinme hakkı gibi genel konularda sağ eğilimli görüşler beyan ederken ekonomik krizin aşılması, sorunlu sağlık sistemi ve enerji, çevre sorunlarına hiçbir çözüm önerisinde bulunmuyor.
Charles Jay – Boston Çay Partisi
Utah merkezli Kişisel Seçenek Partisi’nden başkan adayı olan New Jerseyli boks anonscusu Charles Jay (1960), Boston Çay Partisi’nin internetteki parti kongresinde bu partiden de aday gösterildi. İş idaresi okumuş olan Jay eski Özgürlükçü Parti üyesi. Sadece 3 eyalette seçim pusulasında yer alacak olan Chaerles Jay‘in Başkan Yardımcısı adayı Thomas L.Knapp.
Charles Jay’in seçim programında şu görüşlere yer veriliyor: Vergiler azaltılamlı, devlet küçültülmeli, Eğitim Bakanlığı kaldırılmalı, eğitim yerelleştirilmeli, çevre kirliliğinde sorumlu devlet, çözüm için kontrol özelleştirilmeli, sağlık sorununu serbest piyasa çözemez, silah edinme ve bireyin kendini devletten koruma hakkına dokunulamaz, Irak’tan çekilmeli ve dış politikamızı bize saldırmak isteyenlerin gerekçelerini ortadan kaldıracak şekilde değiştirlmeliyiz, kürtaj hakkı olmalı, idam cezası kaldırılmalı.
Roger Çalero – Sosyalist İşçi Partisi
Nikaragua doğumlu Roger Çalero (1969- ) lise döneminde esrar satmaktan sabıkalı eski bir mezbaha işçisi. Sosyalist İşçi Partisi ve Militan gazetelerinde yazarlık yapan Çalero 2000 ve 2004 yıllarında da partisinin Başkan Adayıydı. ABD doğumlu olmadığı için seçilse dahi Başkan olamayacak olan Çalero’nun yerine sadece 12 eyalette seçim pusulalarında onu temsilen James Harris’in adı yer alacak. 1938’de Troçkistler tarafından kurulan partinin 1980’lerden buyana Castro stili Marksizm’e kaydığı savunuluyor. Roger Çalero’nun Başkan Yardımcısı adayı Alyson Kennedy.
İki sistem partisinin işçilerin ve çiftçilerin sorunlarına sırt döndüğünü öne süren Roger Çalero kapitalist sistemin merkezi Kongre’ye sosyalist adayları seçerek ilk adımın atılması gerektiğini savunuyor. Mali yoksunluk nedeniyle yaygın bir kampanya sürdüremeyen Calero, diğer adaylar gibi seçim programını yayınlayacağı bir websitesinden de yoksun.(CY/EÜ)
* ABD'de iki parti sisteminin tarihini anlatan kısa bir özet için Cengiz Yakut'un ABD'de Başkanlık İçin Sadece Obama ve McCain Yarışmıyor! başlıklı makalesine bakabilirsiniz.
