Dünyanın en geniş kapsamlı belgesel festivallerinden IDFA, Hollanda'nın Amsterdam kentinde 14-25 Kasım tarihleri arasında devam ediyor.
31. IDFA'nın açılışı uzun yıllardan beri savaş halinde olan Afganistan'a tekrar bakmamızı sağlayan Kabul, City in the Wind adlı belgeselle yapıldı. Bamyanlı Aboozar Amini'nin yönettiği çarpıcı filmi IDFA'nın iddialı mekânlarından Carré'de festivalin yeni sanat direktörü Orwa Nyrabia sundu. Nyrabia geçtiğimiz senelerde yapımcılığını üstlendiği Suriye hakkındaki belgesellerle IDFA'ya katılmıştı.
IDFA kapsamındaki Amsterdam İnsan Hakları Ödülü bu sene Island of the Hungry Ghosts filmine verildi. Geçtiğimiz aylarda Kosova'nın Prizren şehrinde yapılan Dokufest'te gördüğümüz, kadın sinemacı Gabrielle Brady'nin yönettiği etkileyici belgesel Hint Okyanusu'ndaki Christmas Adasından tüm dünyaya imdat çağrıları yayıyordu.
Adada adeta hapsedilmiş mültecilere travma terapisi uygulamaya çalışan zarif Poh Lin'i takip ederken adanın kalabalık kırmızı yengeç popülasyonuna ve gömülmemiş oldukları için huzursuzca dolanan ruhlarına da vâkıf olduk.
Yönetmen bu hususları metafor olarak kullanıyor ve mevzuya hassasiyetle eğilerek alegorik bir sinema anlatısına başarıyla imza atıyor.
Festivalin en iddialı etkinliklerinden biri belgesel sinemanın kurucularından sayılan Dziga Vertov'un Anniversary of the Revolution adlı filminin gösterimi oldu. IDFA'nın en şaşaalı sineması olan tarihi Tuschinski'nin büyük salonunda yapılan gösterime biletler günler öncesinden tükenmişti. Seneler boyunca kayıp olduğuna inanılan 1918 yılı yapımı filmin 119 dakikalık versiyonu aradan uzun bir süre geçtikten sonra seyircilerle tekrar buluşmuş oldu.
Film Sovyetler Birliğinin kurulmasına yol açan Ekim Devrimine odaklanıyor, Çarlık Rusyası sona erdirilirken meydana gelen girift dinamiğe ışık tutuyor. Ayrıca o dönemde özellikle öne çıkan siyasi simalar perdede tek tek arzı endam ediyor. Hayatında ilk defa film kamerası görmüş olma ihtimali yüksek olan proleterler dışında Lenin gibi üst düzey yöneticilerin de kamerayla flörtü görülmeye değer. Fakat filmin büyük bir kısmında ön planda olup rol çalan, hatta savaş alanlarında varlığıyla askerlere moral veren Troçki'nin ta kendisi.
IDFA yöneticileri sessiz sinema görüntülerini Kate NV imzalı elektronik müzikle klasik müziği harmanlayan canlı bir performans eşliğinde seyirciye sundu. Kate NV deneysel tarzını ustalıkla konuştururken Rusya'dan gelen klasik müzik icracıları kendisine zevkle uyum sağladı, bilhassa çok sesli koroyla bize geçtiğimiz yüzyıldan göz kırpan görüntülere layıkıyla eşlik etti.
IDFA'nın ödüllü filmleri
Festivalin genel sonuçları 21 Kasım Çarşamba gecesi açıklandı.
Yönetmenliğini Anand Patwardhan'ın üstlendiği Reason adlı yapım IDFA En İyi Uzun Metrajlı Belgesel ödülünü kazandı. Gayet uzun film Hindistan'daki dinî ve milliyetçi fanatizme eğiliyor, sınıfsal haksızlıklar ve linç vahşetine de ayrıntılarıyla parmak basıyor.
Bettina Perut ile Iván Osnovikoff'un yönettiği Los Reyes aynı klasmanda Jüri Özel Ödülüne layık görüldü.
Orta Metrajlı Belgeseller klasmanında IDFA En İyi Belgesel ödülü Andrei Kutsila'nın yönettiği Summa'ya verilirken aynı klasmanda Jüri Özel Ödülü Pawel Ziemilski'nin In Touch adlı filmine layık görüldü.
Sebastiano d'Ayala Valva'nın Giacinto Scelsi, The First Motion of the Immovable adlı zarif filmi IDFA En İyi Yeni Katılım Ödülüne sahip oldu. Deneysel müzik ustası Scelsi'nin girift ve anlaşılması zor dünyasına nüfuz etmeye çalışan yeğeni Sebastiano seyirciyi ve jüriyi estetik belgesel diliyle kavradı.
Aynı klasmanda Jüri Özel Ödülüne festivalin açılış filmi olan Aboozar Amini'nin Kabul, City in the Wind layık görüldü.
Amsterdam'da belgesel sinema rüzgarı esmeye bir süre daha devam edecek... (MT/EKN)
* Festivalin sonuçları hakkında teferruatlı malumata buradan ulaşabilirsiniz.
