30 Yıllık İflas

Anlamsız bir ısrar değil. 1974 yılında devletin kolluk kuvvetleriyle ilk şiddetli ve talihsiz karşılaşma, ‘İşgale Nihayet! Kıbrıs’a Hürriyet!’ sloganı nedeniyle meydana gelmişse, Fransız ya da Amerikalı adaşlarımın Cezayir ve Vietnam günlerinde ne yaptıklarını biliyorsan, kumar ya da üçüncü sınıf İngiliz mallarına rağbet etmiyorsan oraya gitmek istemezsin. Gidersen sanki haksızlığı, gayrı meşruluğu onaylamış gibi olursun...Tıpkı, 1978 yılında Lübnan’daki Filistin kamplarında El Fetihlilerle tanıştıktan sonra İsrail’e gitmeme kararı gibi.

Ne var ki icra ettiğim gazetecilik ve konferans tercümanlığı yüzünden son iki yılda üç kez KKTC ambargosunu delmek zorunda kaldım. İlk seferinde kokladığım hava,direniş ya da silahlı çatışma olmasa da, 60’lı yılların başındaki Cezayir ya da 70’li yılların Vietnam’ına maalesef benziyordu. Korktuğum başıma gelmişti. Yeşil Ada’nın haki tarafına ayak basmama tavrımı doğrulayan şeyler gördüm ve duydum: Plakasız ve arka pencereleri perdeli siyah Mercedeslerden kara gözlüklü sivil adamlar iniyordu. Yakından bakınca emekli generaller olduğunu anlıyordun. Bir gazeteci meslekdaşımız açıkça cinayete kurban gitmişti. Garip değil ama ilginç bir şekilde Diyarbakır’da görev yapan üst düzeyli askeri yetkililer ya Kıbrıs’tan geliyordu ya da sonra Kıbrıs’a atanıyordu. Uluslararası alanda herhangi bir meşruluğu ve yasallığı olmadığı için her türden mafyatik faaliyetler sürüp gidiyordu Mersin’in güneyinde.

Son kez geçen ayın ortasında iki gün geçirdim Kıbrıs’ta.

Bıkmak bıkmak...

Bu kez konuştuğum insanların daha heyecanlı, daha umutlu olduklarına tanık oldum: ‘Muhalefet kazanacak gibi görünüyor...Türkiye’den getirilip seçim kütüklerine yazılanlar, Denktaş’ın dünürü dahil destekçilerine dağıttığı arsalar, ikamet adresi olarak TC Büyükelçiliği hatta bazen mevcut olmayan binaları gösterenler, gizli bakanlar kurulu kararı ile yurttaşlığa kaydedilenler yetmeyecek. Başaramayacaklar...’.

Bir toplantıda Denktaş yanlısı bir memur, “Bizim bazı Türkler güneye gidip Rum pasaport alıyorlar...” dedi ki, salondan kalabalık bir grup “Rum değil Kıbrıs pasaportu!” diye düzeltti. Sorunca anladım ki, aklı başında olup kendisini Kıbrıslı bilen her Türk, Kıbrıs Cumhuriyeti pasaportu almış, ayrıca da güneydeki sağlık hizmetlerinden cüzi bir miktar karşılığında yararlanabiliyor. Her sabah Güney’e geçip orada çalışıp akşam kuzeye dönen binlerce insan da var.

Özel üniversite ve kumarhane cennetinde orta vadede yine de temel bir sorun var. Havaalanından Girne’ye giden yolda Kıbrıslı arkadaşım sordu: “Beğendin mi bu yolu, geçen sefer geldiğinde bitmemişti.” İkişer şeritli düzgün bir otoyol, kayıtsızca “Güzel olmuş” dedim. “Teşekkür ederiz” dedi arkadaşım. Niye teşekkür ettiğini sorunca, bu yolun Türkiye Cumhuriyeti yurttaşlarınca ödenen vergilerle yapıldığını söyledi (Benim haberim ve rızam yoktu. Sizin?) ve ekledi: “Buranın neredeyse tek geliri Ankara’dan gelen paradır...Ankara musluğu kapasa, buradaki hükümet memuruna maaş veremez...”

Daha sonra da KKTC’deki TC Büyükelçiliği ve Güvenlik Komutanlığı yetkililerinin bu mali mesajı çeşitli şekillerde muhalefete ilettiğini söyledi. “Siz seçimi kazansanız bile...” demek zorunda kalmışlar demek ki...

Zaten muhalefet lideri Mehmet Ali Talat da, Çarşamba sabahı Açık Radyo’dan Ömer Madra’ya seçimleri kazanacaklarını emin bir tonda söyledi, sonrası için de “Türkiye ile görüşerek yeni süreci başlatacağız,” dedi.

Kıbrıslı mı? Güneyli mi? Türk mü?

Kıbrıslı Türkler, yani adanın hakiki halkı, İngiliz geleneğine de sadık bir şekilde olgun, demokratik, çağdaş bir tartışma ortamında hazırlanıyor oylamaya. Seçim kampanyası gerginlik, taşkınlık olmadan yani esas olarak olaysız sürüyor. Talat, “azınlığa düşen, tecrit olan iktidar yanlılarının bazı şidet uygulamalarına giriştiğini” söyledi ama “bunlar daha çok afiş panolarına yönelik şiddet” diye ekledi. Ayrıca, bazı seçim yasaklarının iktidar tarafından ihlal edildiğini belirtti.

İstanbul’un küçük bir ilçesi kadar seçmeni olan KKTC’de “Rum düşmanlığı mı yoksa Ankara karşıtlığı mı daha çok prim yapıyor?” sorusuna benim muhattaplarım “Ne Ankara’ya karşıyız, ne de güneydeki ya da Yunanistan’daki Rumlara” diyor. Milliyetçilik, ırkçılık zora düşenin her egemenin sarıldığı ilk cankurtaran simidi ama... Denktaş ve Ankara’nın öcü olarak sunmaya çalıştığı Rumlar ya da canlandırmaya gayret ettiği “Rum mezalimi” propagandası kimsenin pek umurunda değil. H

Anan Planı

ele son zamanlarda Güney’den gelen eşini-dostunu mahalle arkadaşını görenler ya da Güney’e gidip kendilerinden en az 5 misli zengin ada sakinlerini görünce, tartışma ciddi bir şekilde Annan Planı üzerinde yoğunlaşıyor. Denktaş-Eroğlu, Türkiye’deki AB karşıtı kesimlerin yönlendirmesi ve desteklemesiyle Annan Planına karşı çıkmak için ellerinden geleni yapıyor. Aslında plana karşı çıkmaktan çok, planı unutturmaya yönelik bir taktik izliyor. Ancak Ankara’da Erdoğan ve Gül gibi yetkililerin özellikle ilk başta “Annan Planı müzakere edilebilir, bazı düzeltmelerle kabul edilebilir bir plan” demiş olmaları da Denktaş’ı güç duruma sokmuştu.

Annan Planı, sadece Kıbrıs açısından değil, Türkiye’nin AB yolundaki önemli bir engeli de kaldırması açısından önemli.

Son olarak Asil Nadir’in bile AB ve çözümden yana olması önemli bir işaret değil mi? Ya da Denktaş’ın seçim kampanyasını Türk Apoletli Medyası üzerinden gerçekleştirmek için Lefkoşa’den çok İstanbul ve Ankara’da TV stüdyoları ile kimi Üniversite anfilerinde geçirmesi de manidar. Hele “Bozkurt Denktaş!” sloganıyla ağırlanıp uğurlanması da cabası...

Kıbrıs’taki siyasi durumu sergileyen bir sahne de, sık sık yaşanıyor:

Denktaş’ı, İstanbul ya da Ankara dönüşlerinde havaalanında en fazla 3-5 görevli karşılıyor. Mücahit, Bozkurt ya da daha doğru bir benzetmeyle “Tıkaç”ın pek desteği görünmüyor.

Neler elden gidiyor?

1974’de “İşgale Nihayet! Kıbrıs’a Hürriyet” diyenler, bugün “Kıbrıs’ı veren Türkiye’yi de verir” sloganını işliyor. Kamuoyunda “Kıbrıs elden gidiyor” diyenler de var. Anlamak güç. Kıbrıs kimin? Kıbrıs nereye gidiyor? Kıbrıs babanızın malı mı? Orada “bağımsız” bir devlet yok mu? Kıbrıs’ın nereye gideceğine Kıbrıslılar karar vermeyecek mi? Lefkoşa’de ve Girne’de bilgili bir rehberle ikişer saatlik gezi “Elden gidiyorcular” hakkında ilginç ipuçları veriyor: “Bu profesör X’in villası, bu da İngiliz gazeteci Y’nin evi... Şu karşıdaki burada görev yapmış şimdi emekli asker Z’nin. Bu villa boştur ama sahibi eski diplomat Q’nun...”

Bunlara tanık olunca “nelerin” elden gittiğini daha iyi anlıyor insan. Hele de AB yolunun tıkanmasının Türkiye’de kimlere hizmet edeceğini düşününce her şey daha açık. Zaten Türkiye siyaset sınıfında, Denktaş yanlılarıyla AB karşıtlarının aynı kesimlerden oluşması da yeteri kadar bilgi verici değil mi?

Loizidu tazminatını ödemek zorunda kalan Ankara, dolaylı da olsa oradaki fiili askeri durumun sorumluluğunu resmen üstlenmiş oldu. Ankara, Loizidu tazminatını ödeyerek Avrupa Konseyi ile ilişkilerini geçici ve nispi bir şekilde düzeltmeye çalışmış olsa da, kararın uygulama aşamasında çok daha ağır tazminat hatta siyasi yaptırımlarla karşılacağını biliyor.

Kıbrıslı Türkler Ankara’nın zigzaglarından rahatsız: “Meclis Başkanı Arınç Ankara’da doğru dürüst sözler ederdi, buraya geldi, ikinci gün Denktaş gibi konuşmaya başladı. Erdoğan da geldiğinde asker gibi konuşur...”.

Ada medyası

Kıbrıs’ta iken gittim bayide satılan tüm günlük gazeteleri topladım. Hepsi tabloid boyda profesyonel olarak hazırlanmış, Kıbrıs konusunda siyasi tercihlerin ön plana çıktığı yayınlar.

* Barış ve Demokrasi yolunda ORTAM

* CUMHURİYET Kuzey Kıbrıs

* YURTSEVER KIBRISLI Halk Gazetesi

* Kıbrıs Türk Halkının Varlığı ve Esenliği Yolunda BİRLİK

* VATAN Günlük Bağımsız Gazete

* Kıbrıs Türk’ünün Sesi VOLKAN

* YENİ DÜZEN- Emek En Yüce Değerdir

* İcazetsiz Günlük Gazete AFRİKA

* Hakkın Sesi ve Halkın Dilidir HALKIN SESİ

9 gazete çıkıyor hergün Kıbrıs’ta ama Türkiye dahil dış haberleriyle magazin ve spor sayfaları birbirine çok benziyor. Kıbrıs’a ilişkin haberler de siyasi perspektif farklılıklarıyla verilirken esas fark köşe yazılarında ortaya çıkıyor. Sokakta kahvede öyle büyük bir hevesle gazete okuyanlara da pek rastlamadım. Buna rağmen sağda solda “Barış Gazeteciliği” söylevleri çeken ve bir devlet memuru tarafından yönetilen Kuzey Kıbrıs Türk Gazeteciler Cemiyeti de boş durmamış “Ücretsiz” olarak “Gazete” adıyla bir yayın çıkartmış. Denktaş propagandası yapıyor. Resmi televizyon BRT de tamamen Denktaş ailesinin sesi konumunda. Tam 1200 kadrolu çalışanı var! Ben poradayken, NTV’de Mithat Bereket’in yönettiği, iktidar ve muhalefetin topluca katıldığı açık oturum nedeniyle Lefkoşa’deki toplantılar, sohbetler kesildi.

Şerefli yenilgiler zinciri

Türk diplomasisi “Adriyatik’ten Çin Denizine” politikasında iflas etti. Irak konusunda çaresiz. AB konusunda, karşı tarafın da tutarsızlıkları nedeniyle, istikrara kavuşamadı. “Barış Harekatı” adı verilen askeri operasyonu dışişleri bakanlığının tüm çabaları da meşrulaştıramadı. Ve bu başarısızlığın hesabını da henüz kimse soramıyor. Ama bundan böyle, oylama dürüst ve şeffaf bir şekilde yapılır ve statüko ve çözümsüzlük yanlısı azınlık yine de resmen kazanırsa, bundan ne Ankara ne de Denktaş kazançlı çıkar. Aslında Talat’ın da dediği gibi Pazar günü yapılacak oylama barışla şiddet arasında bir tercih olduğu gibi, AB ile milliyetçilik arasında da bir seçim. Bakalım, Kıbrıs Türk toplumunun çoğunluğunun iradesi seçim sandığından sonra ada, bölge ve Türkiye siyasetine nasıl yansıyacak? (RD/EK)